H2.1 Periodiek systeem

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H2 Bouwstenen van stoffen

§2.1 - Periodiek systeem

Leerdoelen

Na deze les weet ik...:

• de geschiedenis van het atoom in het kort

Na deze les kan ik...:

• uitleggen waarom we gebruik maken van modellen bij scheikunde
• massa, plaats en lading noemen van proton, neutron en elektron
• uitleggen wat atoomnummer en massagetal betekenen
• Binas gebruiken om atoom te beschrijven / tekenen

Dalton

"Een atoom is een massief bolletje".
Elke atoomsoort heeft zijn eigen afmeting.

1808 - John Dalton

Kleuren atoommodellen

Rutherford

"Een atoom bestaat uit een positief geladen kern en een negatief geladen elektronenwolk."

Atoomkern = protonen + neutronen Elektronenwolk = elektronen.

Elk atoom heeft een atoomnummer en atoommassa.

1911 - Ernest Rutherford 

Rutherford

Het atoommodel van Rutherford:

• Kern met protonen en neutronen
• Rond de kern zit de 'elektronenwolk'

• Een atoom is elektrisch neutraal

Bohr

"De elektronen zitten in verschillende bolvormige banen rond de kern".

1913 - Niels Bohr 

Bohr

Het atoommodel van Bohr:

• Kern met protonen en neutronen
• Rond de kern zitten elektronen georganiseerd in schillen

• Een atoom is elektrisch neutraal

Rutherford en Bohr

Atoommodel van Rutherford     en      Atoommodel van Bohr

Beide moet je kunnen omschrijven

Massa van een element

• Een proton en een neutron hebben beide een massa van 1,000 atomaire massa eenheid (a.m.e.) of u (unit)
  
• Een electron heeft een veel kleinere massa en kan verwaarloost worden
  
• De massa van een atoom (massagetal) is dus gelijk aan het aantal neutronen + aantal protonen
  
• Binas tabel 99

Periodiek systeem

• Een horizontale rij: periode
  
• => Gerangschikt op massa

• Een verticale kolom: groep
• => Gerangschikt op eigenschappen

Speciale groepsnamen:

• Groep 1: alkalimetalen
  
• Groep 2: aardalkalimetalen
  
• Groep 17: halogenen
  
• Groep 18: edelgassen

Isotopen

• Zelfde element, ander massagetal
• => verschillend aantal neutronen 

Schrijfwijze elementen

Binas Tabel 99

Isotopen

Van veel elementen zijn verschillende isotopen bekend.

Sommige zijn kunstmatig, de rest komt voor in de natuur

Hoeveel procent van de ene isotoop voorkomt in de natuur staat in BINAS 25.

Periodiek systeem

In groepen staan de elementen die vergelijkbare eigenschappen hebben t.o.v. elkaar:

• Alkalimetalen reageren heftig met water
  
• Edelgassen reageren niet met andere atomen of moleculen.
  
• Water = H2O, Dus x in HxS = ?
  

Het element fluor heeft atoomnummer 9 en massagetal 19. De bouw van het atoom is dus

1. 19 p, 10 n, 19 e
2. 9 p, 10 n, 9 e
3. 10 p, 9 n, 10 e
4. 9 p, 19 n, 9 e

Bij wie past
deze omschrij-
ving van het
atoommodel?

1. John Dalton
2. Ernest Rutherford
3. Niels Bohr

Isotopen verschillen van elkaar in ...

1. Aantal protonen
2. Aantal elektronen
3. Aantal protonen en elektronen
4. Aantal neutronen

Geef de massagetallen van de drie koolstof isotopen.

1. 6-6-6
2. 6-7-8
3. 12-13-14
4. 18-19-20

In de natuur komen twee isotopen van koolstof voor: C-12 en C-13. Hiernaast zie je de kernen van beide isotopen.
Hoe kan je deze twee vormen van koolstof van elkaar scheiden?

1. Met een chemische reactie want de isotopen reageren soms verschillend
2. Met een centrifuge want de isotopen verschillen in massa
3. Je kan ze niet scheiden.

Evaluatie leerdoelen

Beschrijf het atoommodel van Dalton.

Beschrijf het atoommodel van Rutherford.

Beschrijf het atoommodel van Bohr.

Leg uit wat isotopen zijn.

Leg hoe het Binas kan worden gebruikt om het aantal neutronen van een atoom te kunnen uitrekenen.

Welke 4 belangrijke groepen zijn er?

Wat zijn groepen en perioden?

Hoe zijn de verschillende groepen ingedeeld?

Huiswerk

Maak de volgende opdrachten:

Lees HS2.1 (blz. 38-42)

Maak de vragen 1 t/m 17 van 16 alleen a en b (blz. 43-44)

Kijk de opdrachten goed na, wanneer je ze gemaakt hebt.

Maak een notitie van de vragen die je niet snapte of waarvan je meer uitleg wil hebben.

Stel deze vragen de volgende les.