Communicatie jaar 2: blok 2: les 2: interpunctie

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

COMMUNICATIE JAAR 2

BLOK 2

LES 2

HOOFDLETTERS

&

INTERPUNCTIE

Wanneer gebruik je een hoofdletter?

Gebruik een hoofdletter bij (1):

* begin van een zin (Het begin van de zin was mooi.);

* begin van directe rede (Hij zei: "Ik ben cool.");

* adressing en aanhef (Geachte heer).

Gebruik een hoofdletter bij (2):

* namen van instellingen (Raad van State, Tweede Kamer);

* naam voor een heilig persoon of een heilig begrip (Allah, Bijbel);

* familienamen, voornamen, straten, talen, kerkelijke feestdagen etc. (Jonathan Bale, Eva, Bontekoelaan, Hemelvaartsdag).

Gebruik een hoofdletter bij (3):

* windrichtingen onderdeel aardrijkskundige naam (Amsterdam-Zuidoost);

* bijvoeglijke naamwoorden afgeleid van zelfstandig naamwoord met hoofdletter (Franse les);

* bevolkinsgroepen algeleid van een aardrijkskundige naam (Brabander, Zuid-Hollander).

Interpunctie

Wanneer gebruik je een komma?

Wanneer plaats je de komma?(1)

• Voor en na een bijstelling
   ‘Bijleveld, de minister van Defensie, deed een nieuw voorstel.’
• In een opsomming
  Ik reed door Duitsland, Oostenrijk en Italië.
• Na de aanhef boven en de slotgroet onder een brief of e-mail.
  Geachte heer Bakker,     -    Met vriendelijke groet, 
• Voor en/of na een aanspreking.
  Sofie, wil jij mij de boter aangeven?

Wanneer plaats je de komma?(2)

• Tussen twee persoonsvormen
  Nu ik er langer over nadenk, vind ik het geen gek idee.

• Tussen gelijkwaardige bijvoegelijke naamwoorden
  A Ik erger me aan zijn platvloerse, flauwe grappenmakerij.
  B Ik erger me aan zijn flauwe, platvloerse grappenmakerij.

Wanneer plaats je de komma?(3)

• Voor onderschikkende voegwoorden
  Hij is ziek, want hij heeft koorts.

• Voor een uitbreidende bijzin.
  ‘Mijn buurman Arend, die vroeger een collega van mij was, heeft alles geregeld voor het straatfeest.’

Tooltip:

• Als je de zin uitspreekt, hoor je dan een rust? Of een duidelijk verschil in toonhoogte?
  
  
• Vaak gebruik je op die plek een komma.
  

Zet de komma('s) op de juiste plek in de zin.

De koning die vorig jaar op het ijs uitgleed tijdens de wedstrijd zal morgen aftreden.

Wanneer gebruik je aanhalingstekens?

Het 'Zesje en het Negentje'

'Enkele' aanhalingstekens

• Zelfnoemfunctie (gebruik van woord in context die over het woord gaat)
  Het woord ’kerel’ betekent hetzelfde als het woord ’man’. 
  
  
• Betekenis
  Die bestanden kun je op een ’boekenplank’ in je computer zetten. 
  
  
• Ironie/cynisme
  Die ’leuke’ buurman van jou heeft een overval gepleegd. 
  
  
• Naamsvermelding
  Het schilderij ’De Schreeuw’ is over de hele wereld bekend. 
  

''Dubbele'' aanhalingstekens

• Directe rede 
  

Mark Rutte verklaarde: ”Dan ga je toch lekker lenen?”

• Citaat
  

Met de zin ”Ik ben ein Berliner” maakte de president zich onsterfelijk.

• Maar
  

Mijn collega zei: ”Je moet niets steeds ’ja, ja’ zeggen.”

Aanhalingstekens, punten en komma’s

• Is het citaat / de directe rede een volledige zin en staat dit citaat aan het eind van de zin waar deze bij hoort: zet de punt dan binnen de aanhaling (en zet anders geen punt).
  Maarten suste: ”Dat went wel.”
  ”Dat went wel”, suste Maarten.
  

• Voor na, of rond de hoofdzin waarin een zin wordt aangehaald, wordt een komma geplaats. Alleen als een aanhaling zelf een komma bevat, wordt die binnen de aanhalingstekens geschreven.
  ”Paultje,” zei Rosalie, ”we moeten eerst wat eten.” 

Aanhalingstekens, punten en komma’s

• Het vraagteken wordt alleen binnen de aanhalingstekens gezet als het citaat een vraag is. Voor het uitroepteken geldt dezelfde regel.
  Henk vroeg: ”Wat is dat voor onzin?”
  

• Let op: slechts een van twee dezelfde leestekens die door een aanhalingsteken worden onderscheiden wordt geplaatst.

Deze heer duwde haar achteloos opzij.

De dubbele punt

Gebruik je bij:

• opsommingen; 
  
• het gebruik van de directe rede.  
  

Zij zei Joshua is vaak te laat

De ; plaats je in de volgende gevallen:

1. Tussen twee zinnen die zo nauw met elkaar verbonden zijn dat een punt wellicht iets te veel scheiding zou aangeven.
   
   Niemand had van tevoren gedacht dat Joke zou slagen; zij was immers ziek.
   

2. Bij opsommingen waarvan de delen uit zinsdelen bestaan. 

Voorbeeld:

We zien verschillende mogelijkheden: 

• meer prullenbakken plaatsen; 
  
• statiegeld invoeren; 
  
• met corveeploegen werken. 
  

Bestaan de delen van een opsomming uit hele zinnen dan gebruik je punten en hoofdletters. 

Voorbeeld: 

We zien verschillende mogelijkheden: 

• We gaan meer prullenbakken plaatsen. 
  
• We gaan statiegeld invoeren. 
  
• We gaan met corveeploegen werken. 
  

Tooltip:

Omdat de puntkomma midden in een zin wordt geschreven, komt er nooit een hoofdletter achter.

Denk aan de volgende spullen
- toiletspullen
- een handdoek
- een warme trui, want het kan koud zijn
- iets lekkers voor bij de koffie