BG3- module 2 - les 3: Waarnemen

Beroepsgericht 3

Module 2 - Lesweek 3

Waarnemen

Dinsdag dilemma

1. als je jaloers bent, word je groen -OF-
2. je ziet alles door een roze bril

Groene lichaam bij jalozie

Alles roze zien

1. je mag ergens pas weg gaan als iemand het letterlijk aan je vraagt -OF-
2. elke keer als je lacht wordt er 1 euro van je bankrekening afgeschreven

Letterlijk vragen om weg te gaan

Lachen en 1 euro kwijt

1. al je kleren zijn 3 maten te klein -OF-
2. je zegt alles 2 keer

Alle kleren 3 maten te klein

Alles 2 keer zeggen

Beroepsgericht 3

Module 2: Inventariseert de ondersteuningsvragen

Blok 3: Waarnemen

Docent: Farah Negro

Planning

• Terugblik visie stage
  
• Lesdoel
  
• Lesplanner
  
• Theorie
  
• Aan de slag
  
• Terugkoppeling/afronding les
  

Terugblik visie op stage

Iedereen heeft zijn/haar stage onderzocht op het gebied van de visie. Bespreek in tweetallen in 5 minuten kort elkaars visie en bekijk wat de overeenkomsten of juist verschillen zijn.

Wat voor visie is jouw stage? 

Medisch, holisitsch of emancipatorisch?

• Medisch = voornamelijk zorg -probleem/beperking - oplossen
• Holistisch = een geheel met verschillende deelgebieden (bijv. migraine (fysiek) vanwege stress Mentaal) 
• Emancipatorisch = Cliënt centraal - Speelt grootste rol in willen/kunnen - gelijkwaardig. 

Lesdoel

De student kan het proces van waarnemen uitleggen.

De student legt minimaal 2 waarnemingsprincipes uit. 

Theorie

Wat is waarnemen?

• Een doorlopend proces van informatie tot zich nemen via de zintuigen.
• Zien: ogen
• Horen: oren
• Ruiken: neus
• Voelen: huid en lichaam
• Proeven: tong

Prikkel --> gewaarwording --> verwerking --> waarneming

Hersenen maken een keuze (schiften) in prikkels die ze waarnemen

MZ’er staat bewust stil bij waargenomen prikkels om zorg te verbeteren.

Eigen ervaringen, culturele achtergrond en omgeving bepalen hoe iemand de werkelijkheid ziet.

Functie van waarnemen

• Handelen goed laten aansluiten bij situatie of persoon
  
• Situatie of persoon beter begrijpen
  
• Goed beeld krijgen van een situatie of persoon op basis van feiten
  
• Vragen beantwoorden
  

Signaleren =

Opmerken, constateren. Opvangen van tekens dat er iets niet klopt.

Bijvoorbeeld: Iemand gedraagt zich anders dan dat je van hem gewend bent. Een cliënt die normaliter vrolijk is, lijkt de afgelopen dagen wat somber en stilletjes.

Wat valt je in bovenstaand voorbeeld op als het gaat over ‘waarnemen’?

Verschil in waarnemen

Wat zie je? 

Verschil in waarnemen

Selectie van prikkels:

Wat kunnen je zintuigen waarnemen? (blind/doof)

Psychische toestand (vermoeidheid na een lange dag)

Ervaring (gewenning)

Aard van de prikkel (opvallende en minder opvallende prikkels)

Verwerking --> betekenis geven aan de prikkel

Waarnemingsprincipes

1. Principe van gelijkheid
   
2. Principe van nabijheid
   
3. Principe van geslotenheid
   
4. Principe van logische voortzetting
   

1. Principe van gelijkheid

Neiging van mensen om een groep te maken van prikkels die op elkaar lijken

• Bijv.: jongens en meisjes, allochtoon en autochtoon

• Wat valt je op bij dit figuur?
  
• In de figuur zie je voornamelijk de horizontale
  
• lijnen, het is lastiger om de verticale lijnen te zien.
  

2. Principe van nabijheid

Prikkels die dicht bij elkaar liggen, zie je als een eenheid

Bijv.: Denk aan een ruzie op straat: wie horen bij de groep en wie niet? Dat ligt aan het moment dat je kijkt.

• Wat valt je op aan dit figuur?

• Drie paar lijnen, links één losse streep.
  Je kan ook drie brede banen zien en rechts één losse streep.

3. Principe van geslotenheid

Losse brokken informatie samenvoegen tot een gesloten geheel.

Bijv.: Je beweert vol overtuiging dat Pieter het dropje uit de snoeppot pakte. In werkelijkheid zag je Pieter naar de snoeppot lopen, werd je aandacht even afgeleid toen hij erlangs liep en vervolgens zag je Pieter een dropje in zijn mond steken.

• Wat valt je op aan dit figuur?
  
• Ondanks de stippellijnen zie je een cirkel en vierkant.
  

4. Principe van logische volgorde

De neiging om prikkels zo waar te nemen dat ze vloeiend in elkaar overlopen.

Als 2 gebeurtenissen vlak na elkaar plaatsvinden, denk je dat de laatste gebeurtenis het gevolg is van de 1e gebeurtenis.

Bijv.: Je ziet iemand met de bal naar het doel lopen, je wordt even afgeleid en ziet de bal gescoord worden. Je concludeert dat diezelfde
persoon net heeft gescoord, zonder dat gezien te hebben.

• Wat valt je op aan dit figuur?
  
• De vraag hoe de lijnen in elkaar overlopen
  

Valkuilen van waarnemen

• Verwachtingen beïnvloeden het waarnemen: je handelt op basis van je verwachtingen over een situatie.
  

• De omgeving waarin iets gebeurt, wie er betrokken zijn, het tijdstip.. Dit beïnvloedt allemaal jouw waarneming.
  

Voorbeeld:

1. Cliënt A = stil en teruggetrokken
   
2. Cliënt B = rustig
   
3. Cliënt C= geen rapportage

Verschil in betekenis aan gedrag door ervaring en verwachting:

1. Cliënt A = normaal gesproken actief
2. Cliënt B = altijd erg druk en vraagt veel aandacht
3. Cliënt C = altijd rustig en stil
   

Professioneel waarnemen

We handelen snel vanuit eigen achtergrond, normen en waarden, oordeel, mening e.d.

Nieuwe stagiaire/collega kan objectiever kijken.

Professioneel waarnemen = wanneer je je bewust bent dat er een kans is dat je een situatie niet juist hebt waargenomen en ervoor openstaat je eigen waarneming kritisch te bekijken.

Aandachtspunten professioneel waarnemen

1. Bewust kijken naar iedere cliënt/bewoner: leg contact en let op lichaamstaal
   
2. Kijk regelmatig rond + schenk aandacht aan alle cliënten
   
3. Kies een thema waar je speciaal op gaat letten
   
4. Positieve dingen (negatief valt sneller op)
   
5. Notities van wat je ziet
   
6. Per dag 1 a 2 personen, werk lijst af: zo krijgt iedereen aandacht
   
7. Bedenk waar je op gaat letten, stel jezelf vragen
   
8. Kijk tijdens verschillende omstandigheden
   

Oefenen met waarnemen

Je gaat zo letten op het gedrag van de docent, voor ongeveer een minuut. 

Ben bezig met het bewust waarnemen van alle prikkels die je opvangt.

  

Zometeen terugkoppeling

Wat heb je nu gezien?

Tijdens deze oefeningen mag er nog subjectief worden waargenomen.

 Oordeel mag, maar... bewustwording ontstaat.

Deze oefening volgende les aan het begin van de les teruglaten komen, nadat je hebt uitgelegd wat het verschil is tussen objectief en subjectief.

Aan de slag! 

Ga naar:

Je boek/licentie: Methodiek;

thema 3: methodisch werken;

 3.10 Waarnemen.

Maak de volgende opdrachten: (HUISWERK)

 verwerkingsopdrachten niveau 3 en 4:

1a, 2a, 2b, 2c, 2d, 3, 4a, 4b

Welke twee waarnemingsprincipes zijn correct?

1. Principe van gelijkheid Principe van nabijheid
2. Principe van logische voortzetting principe van snelheid
3. Principe van nabijheid Principe van snelheid
4. Principe van gelijkheid Principe van eerlijkheid

De 4 principe die er zijn:

Principe van gelijkheid

Principe van nabijheid

Principe van geslotenheid

Principe van logische voortzetting

Lesdoel behaald?
Leg het proces van waarnemen uit.

Het proces van waarnemen is...

1.  Het gebeurd met (verschillende zintuigen)
   
2. Prikkel --> gewaarwording --> verwerking --> waarneming
3. Hoe je waarneemt heeft te maken met: 

• Selectie van prikkels - Welke zintuigen? 
• Psychische toestand (vermoeid of goed uitgerust)
• Ervaring (/verwachting) met de ander.