Werkwoordspelling

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

WERKWOORDSPELLING

PERSOONSVORM

HOE VIND JE EEN PERSOONSVORM (pv)?

De persoonsvorm is het werkwoord dat je kunt vervoegen.

Het kan in de tegenwoordige tijd staan (pvtt).

Het kan  in de verleden tijd staan (pvvt).

1.  Je kunt het dus van tijd veranderen  (van tt naar vt of van vt naar tt)
2. Je kunt het van enkelvoud naar meervoud veranderen en omgekeerd
3. De pv staat vooraan wanneer je de zin vragend maakt.

Rachid wil een verhaal gaan vertellen.

Rachid wilde een verhaal gaan vertellen.

De kinderen lopen naar school.

Kees loopt naar school.

Hoornbeeck College bestaat 25 jaar.

Bestaat Hoornbeeck College 25 jaar?

Verander de volgende zinnen van tijd en stel vast wat de pv is:
1. Waarom gaat Nesrin niet mee?
2. Die muur wordt geverfd.
3. Wij zullen u zo snel mogelijk bellen.
4. Wanneer zal dat dan worden afgewerkt?
5. U verwachtte gisteren een telefoontje.

Stap 1:

is het ww een persoonsvorm of een voltooid deelwoord?

Indien persoonsvorm: is het tegenwoordige tijd (tt) of verleden tijd (vt)?

Stap 2:

indien geen van beide, is het dan:

• een infinitief (= hele werkwoord; het ww wordt niet vervoegd maar blijft hetzelfde)
• een onvoltooid deelwoord (= tegenwoordig deelwoord; hele ww + -d, bijvoorbeeld huilend, schreeuwend, lopend...)
• gebiedende wijs (instructie of commando, bijv. 'loop naar de maan')
• bijvoeglijk naamwoord (zegt iets van een zelfstandig naamwoord)

PV (tt)

Op de plaats van hij/zij/het kan ook een persoon, een dier of een ding staan.

1. Die fiets rijdt lekker.

2. Manuela leest de krant.

3. Dat broodje ziet er goed uit.

4. Dat gebouw wordt te koop aangeboden.

LASTIGE PV

vind - vindt        word - wordt     laad - laadt    Hoor jij het verschil?

Ik vin_ dat een goed plan.

Ik 'maak' dat een goed plan.

Hij vin_ dat een mooi stad.

Hij 'maakt' dat een mooie stad.

Gebruik de werkwoorden 'maken' of 'lopen' in de zin als je twijfelt over wel of niet een 't' in de tegenwoordige tijd.

'JIJ' OF 'JE' ACHTER DE PV (tt)

Als 'je achter de pv 'jij' betekent, schrijven we alleen de ik-vorm.

         1. Werk jij ook in het weekend?

         2. Doe jij dit voor hem?

Lastig werkwoorden:

         Vin_ jij dit een goed voorstel?

         Maak/Loop jij dit een goed voorstel?

         Maakt/loopt jij dit een goed voorstel? (= fout)

Wat hebben we geleerd?

1. Vormen van werkwoorden (7x)
2. Vervoegingen
3. PV tegenwoordige tijd       EV    ik =  ik-vorm

                                                                       andere vorm (je/jij/men/hij/zij) = ik-vorm + t

                                                             MV   hele ww

   4. je/jij achter pv. 

Vervoeg het werkwoord VERTELLEN
ik/jij/hij/wij/jullie/zij in TT en in VT

PV VERLEDEN TIJD

Door bij zwakke/klankvaste ww de(n) of te(n) achter de ik-vorm te zetten. 

ik werkte        ik-vorm + te

wij werkten   ik -vorm + ten

Kun je op 2 manieren vormen:

Door klankverandering bij sterke/klankveranderende ww.

bieden      ik bood

                     wij boden

PV VT ZWAKKE/KLANKVASTE WW

Enkelvoud:

Ik/jij/hij          te   of de

Meervoud

wij/jullie/zij  ten of den

Gebruik 't-ex-kofschip

PV VT ZWAKKE/KLANKVASTE WW

Je schrijft te(n) achter de ik-vorm als de laatste letter van de stam op een medeklinker uit het 't exkofschip eindigt.

Eindigt de stam op een andere letter, dan schrijf je de(n) achter de ik-vorm.

Vervoeg het werkwoord STARTEN
ik/jij/hij/wij/jullie/zij in TT en in VT

Je moet altijd kijken naar de stam bij de regel van het 

't exkofschip (= werkwoord -en)!

STERKE/KLANKVERANDERENDE WW

1. Wordt gevormd door klinkerverandering
2. Meervoudsvormen eindigen altijd op en.
3. Enkelvoud vorm je door en van het meervoud af te halen.

Soms moet je iets aanpassen:

reden - reed

boden - bood

Dit zeg je meestal wel goed en wat je zegt schrijf je ook!

Sterke werkwoorden- voorbeeld

afkluiven - kloof af - afgekloven

blazen - blies - geblazen

jagen - jaagde/joeg - gehaagd

herwaarderen - herwaardeerde - geherwaardeerd

stofzuigen - stofzuigde - gestofzuigd

zweren (een eed doen) - zwoer - gezworen

zweren (een wond) - zweerde/zwoor - gezworen

VOLTOOID DEELWOORD

Kenmerken:

1. het geeft aan dat iets voltooid is
2. het kan niet van tijd veranderen
3. meestal staat er een hulpwerkwoord als 'hebben', 'zijn' of 'worden' bij
4. veel voltooide deelwoorden beginnen met 'ge'

- Jeffrey heeft gebeld     heeft - pv        gebeld     - v dw

- Roland is geslaagd        is         - pv       geslaagd - v dw

Weet je niet of de vt met te(n) of de(n) gevormd wordt?

Kijk naar de laatste letter van de stam in 't ex-kofschip dan een 't'.

Anders eindigt het vdw op een 'd'.

Als je in de verleden tijd bij een ww een 't' moet toepassen dan doe je dat ook bij het voltooid deelwoord. Bijv. 'maakte' en 'gemaakt'.

Als je in de verleden tijd bij een ww een 'd' moet toepassen dan doe je dat ook bij het voltooid deelwoord. Bijv. 'noemde' en 'genoemd'.

2a. Sanne behandelt die zaak zorgvuldig.
2b. Ik weet dat Sanne die zaak zorgvuldig behandelt.
2c. Sanne heeft die zaak zorgvuldig behandeld.
Benoem 'behandelen' in deze 3 zinnen.

1. a pv, b vdw, c pv
2. a pv, b pv, c vdw
3. a vdw, b pv, c pv
4. a pv, b vdw, c vdw

3a. Ik weet dat er daar iets gebeurt.
3b. Er gebeurt daar iets.
3c. Er is daar iets gebeurd.
Benoem 'gebeuren' in deze 3 zinnen.

1. a pv, b vdw, c pv
2. a pv, b pv, c vdw
3. a vdw, b pv, c pv
4. a vdw, b vdw, c pv

INFINITIEF/HELE WW

Geen pv of vdw en eindigt het ww op en of n?

Dan heb je waarschijnlijk met een infinitief te maken.

1a. Wij moeten hem even helpen.

1b. Wij moesten hem even helpen.

Helpen kan niet van tijd veranderen, dus geen pv. 

Ook geen vdw, dus in dit geval infinitief/hele werkwoord

GEBIEDENDE WIJS

Er is sprake van een opdracht of een bevel. Sprake van opdracht of bevel.

- Geef dat eens door.

- Lach niet te hard.

Je gebruikt geen onderwerp. Je kunt in gedachten 'jij' toevoegen.

In principe schrijf je alleen de ik-vorm.

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets van een zelfstandig naamwoord.

1.  Zij krijgt een mooi cadeau.

2. Zij is blij met dat mooie cadeau.

Verbogen bijvoeglijk naamwoord, dan komt er een e achter. Bij werkwoordsvormen gaat dat precies hetzelfde.

3. De verlichte kamer is mooi.                                                   (verlicht + e)

SCHRIJF HET BVNW ZO KORT MOGELIJK.

9a. Die auto is groot.

9b. Die grote auto.

10a. Die foto is vergroot.

10b. Die vergrote foto.

Soms moet je ten behoeve van de uitspraak de medeklinker verdubbelen:

11a. Die kleur is wit.                   11b. Die witte kleur.

12a. Die appels zijn verrot.     12b. Die verrotte appels.

Stap 1:

is het ww een persoonsvorm of een voltooid deelwoord?

Indien persoonsvorm: is het tegenwoordige tijd (tt) of verleden tijd (vt)?

Stap 2:

indien geen van beide, is het dan:

• een infinitief (= hele werkwoord; het ww wordt niet vervoegd maar blijft hetzelfde)
• een onvoltooid deelwoord (= tegenwoordig deelwoord; hele ww + -d, bijvoorbeeld huilend, schreeuwend, lopend...)
• gebiedende wijs (instructie of commando, bijv. 'loop naar de maan')
• bijvoeglijk naamwoord (zegt iets van een zelfstandig naamwoord)

Samenvatting