extra uitleg lever en longen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

extra uitleg lever en longen

Vandaag herhalen voor de toets

Langere uitleg dan normaal

Keuze: luister / schrijf mee of zelfstandig aan de slag voor de toetsweek

Bloed aan-/ afvoer

Aanvoerende bloedvaten:

Leverslagader (0,3 L/min) Poortader (1 L/min)

Afvoerend bloedvat:

Leverader

Functies van de lever

De lever heeft 10 verschillende functies.

1: Afweer

2 t/m 4: Aanmaak nuttige stoffen (koolhydraat-/ vet-/ eiwitstofwisseling)

5: Afbraak rode bloedcellen

6: Galproductie

7: Afbraak schadelijke stoffen

8: Opslag

9: en 10. Overige functies

Koolhydraatstofwisseling (2)

Bij een hoog bloedsuikergehalte zetten levercellen glucose uit het bloed om in glycogeen (onder invloed van insuline uit de alvleesklier) = glycogenese

Koolhydraatstofwisseling (2)

Bij een laag bloedsuikergehalte zetten levercellen glycogeen om in glucose en geven dat af aan het bloed (onder invloed van glucagon uit de alvleesklier)

Koolhydraatstofwisseling (2)

Vetten

Wanneer de glycogeenvoorraad gevuld is, dan wordt de extra opgenomen glucose omgezet in vetten = lipogenese

Koolhydraatstofwisseling (2)

Vetten

Aminozuren

Wanneer de glycogeenvoorraad onvoldoende is voor de energiebehoefte wordt door de lever glucose gemaakt uit andere voedingsstoffen (vetten en aminozuren) = gluconeogenese

Vetstofwisseling (3)

De lever zet vetachtige stoffen om naar lipoproteïnen waardoor de hydrofobe vetten wel in het bloedplasma vervoerd kunnen worden (H10). 

LDL en HDL blaasjes.

Vetstofwisseling (3)

De lever zet ongeschikte vetzuren om in geschikte vetzuren (bijvoorbeeld verzadigde vetzuren in onverzadigde vetzuren)

Essentiële vetzuren kan de lever niet maken. Die moet je via je voeding binnen krijgen (H10).

Vetstofwisseling (3)

Vetten worden in het lichaam gebruikt als energiebron, bouwstof, bescherming. 

Overbodige vetten worden afgescheiden in de vorm van cholesterol of galzure zouten (gal) 

Vetstofwisseling (3)

De lever maakt ook cholesterol (grondstof voor celmembranen en hormonen)

Cholesterol is de basis voor de aanmaak van sommige hormonen (testosteron, oestrogeen, bijnierhormonen)

Cholesterol zit in celmembranen voor flexibiliteit

Eiwitstofwisseling (4)

De lever kan aminozuren omzetten in andere aminozuren -> transaminering

Een (overtollig) aminozuur 'ruilt' zijn aminogroep (NH2) uit tegen de ketogroep (=O) van een ander molecuul. 

Deze verandert dan in een nieuw aminozuur. 

Eiwitstofwisseling (4)

9 van de 20 aminozuren zijn níet door de lever te maken: essentiële aminozuren.

Overtollige aminozuren worden door de lever afgebroken (er is geen ‘voorraad’) = deaminering

De lever produceert ook verschillende plasma-eiwitten (eiwitten in het bloed).

Eiwitstofwisseling (4)

Deaminering: stikstofgroep wordt verwijderd -> 

ureum wordt gevormd, gaat via bloed naar de nieren

Eiwitstofwisseling (4)

Koolstofskelet wordt verbrandt (dissimilatie), omgezet naar glucose (gluconeogenese) of vet (lipogenese)

slijmvliezen 

De binnenkant van de luchtwegen is bekleed met slijmvlies. Slijmkliercellen maken slijm waar stofdeeltjes en bacteriën aan vast blijven plakken. De trilharen van trilhaarcellen vervoeren het slijm in de richting van de keelholte.

wet van fick

Gaswisseling bij aandoeningen

Astma: luchtweg-ontsteking, slijmophoping: minder lucht bij de longblaasjes. Opgewekt door prikkelende stoffen. Niet continu.

COPD: verzamelnaam voor de ziekten longemfyseem en chronische bronchitis. Vaak veroorzaakt door roken.

Longemfyseem: kapotte longblaasjes en dichtgeklapte bronchiolen -> kleiner longoppervlak

                     

Inademing

Borstademhaling

Buitenste tussenribspieren trekken samen: 

borstkas gaat omhoog

Buikademhaling

Middenrifspieren trekken samen: 

middenrif gaat naar beneden

-> borstholte vergroot

Uitademing

Borstademhaling

Buitenste tussenribspieren ontspannen: 

borstkas gaat omlaag

Buikademhaling

Middenrifspieren ontspannen: 

middenrif gaat omhoog

-> borstholte verkleint

Luchtdruk

Inademen:

druk in de long lager dan 

buitenlucht: 

lucht stroomt maar binnen.

Luchtdruk

Uitademen

druk in de longen hoger 

dan de buitenlucht: 

lucht stroomt naar buiten

Extra diepe ademhaling

Hulp van spieren in de nek die de borstkas extra optillen: diepere inademing

Hulp van de binnenste ribspieren om de borstkas extra naar beneden te trekken: diepere uitademing

Hulp van de buikspieren om het middenrif extra naar boven te drukken: diepere uitademing

Interpleurale ruimte

Ruimte tussen borstvlies en longvlies.

Gevuld met vloeistof (plakmiddel en smeermiddel)/ vacuüm

Hierdoor volgen de longen de beweging van de borstkas.

Ademhaling - frequentie

BINAS 83B

Ademhalingscentrum

informatie hersencentra- lichaamstemperatuur

chemoreceptoren en drukreceptoren- Ph,Po2 en Pco2

Hoge pco2 en lage ph --> meer signalen naar effectoren

Po2 alleen bij zeer lage waardes