Les 1 - H. 3.7. Naamwoordelijk gezegde - di 11 maart

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

3.7. 

A1a

Welkom in deze les!

Mobiel in de telefoontas

Laptop dicht en IN DE TAS

Lesdoelen

- Je herkent de twee type zinnen die het Nederlands kent

Warming up - met z'n vieren

Bekijk de plaatjes.  Gebruik de kant met HARTJES

Verdeel de kaartjes in DRIE gelijke groepen

Let op de betekenis van de HELE zin.

PEUTERPRAAT - Wat wil hij eigenlijk zeggen?

Warming up - tip

Groep 1 broertje boos

Groep 2 mama werken

Groep 3 boekje lezen

Tweejarige peuters praten dus al in TWEE soorten zinnen. Met slechts twee woorden kan hij dat verschil al maken. 

Warming up - antwoord

Groep 1 broertje boos, auto mooi, popje stout, papa lief

Groep 2 mama werken, hondje blaffen, trein tjoektjoek,
                  ikke lachen

Groep 3 boekje lezen, hamster aaien, snoepje hebben,
                  koekje eten

Kijk eens mee....

Een oranje bloem is een soort van......           bloem

Zitten op een stoel is een soort van........        zitten

Er volgen nu een paar zinnen. Roep het antwoord hardop.

Jullie riepen:

Mooie liedjes zingen is een soort van ZINGEN.

Heel erg vervelend is een soort van VERVELEND.

Wachten op de bus is een soort van WACHTEN.

Geweldig moe van het feest is een soort van MOE.

Iemand feliciteren met zijn verjaardag is een soort van FELICITEREN.

Oefening 2 - in duo's 

'Die boom lijkt best wel dik.

Hij blijkt heel erg vervelend te zijn.

Deze bloem is oranje.

Hij moet wachten op de bus.

Kun je lekker zitten op die stoel.

Jij kan mooie liedjes zingen.

Ik ben geweldig moe van de training.

Mijn tante zou mij uitnodigen voor haar verjaardag.

Wil jij misschien de broodjes smeren?

1. Maak de zin af: ....is een soort
     van..... 

2. Om welk woord gaat het dan? 

3. Wanneer is het doen en
      wanneer zijn? 

4. Als het zijn is - wat voor
     woordsoort zie je dan?

Oefening 2 - in duo's

1. Pak een rode pen, een blauwe pen een een potlood.
2. Onderstreep met rood: het kernwoord van de zinnen met een DOEN-kern
3. Onderstreep met blauw: het kernwoord van de zinnen met een ZIJN-kern
4. Onderstreep met potlood: alle andere werkwoorden en bijbehorende woordjes, zoals 'te'  en 'aan het' 
5. Welk woordsoort hebben de woorden die je rood hebt onderstreept?
6. Welk woordsoort hebben de woorden die je blauw hebt onderstreept?
7. Welke functie hebben de woorden die je met potlood hebt onderstreept?

HET VERSCHIL

Zin met een DOEN-kern  - het kernwoord = een werkwoord

Zin met een ZIJN-kern    - het kernwoord = GEEN werkwoord (maar een
                                                       zelfstandig naamwoord / bijvoeglijk naamwoord)

Waar zal het werkwoordelijk gezegde zijn en wat het naamwoordelijk gezegde zijn? 

Oefening 3 - Overleg

OEFENING 3 - in duo's 

Werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde?

1. Mijn broertje zal een heerlijke appeltaart gaan
    bakken.

2. Volgende week gaan wij hardlopen in het park.

3. De nieuwe leraar muziek schijnt heel aardig te zijn.

4. Mijn oom is sinds gisteren arts geworden.

5. Hij leert altijd heel goed voor zijn proefwerk.

6. Zullen wij vandaag gaan fietsen?

   Werkwoordelijk gezegde

- het onderwerp DOET iets

- belangrijkste ww heeft een
   betekenis

• alle werkwoorden in de zin
• splitsbaar werkwoord
• aan het + infinitief
• te + infinitief

Naamwoordelijk gezegde

- het onderwerp IS iets 

- ww geen/weinig betekenis

• koppelwerkwoord (kww):

       worden, zijn, blijven
           Kww? Kun je omwisselen!

• aanvulling met een zn/bn
• zegt iets over onderwerp

p.177

NB:

TIP

1) Een naamwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden
    in de zin EN een zinsdeel met een zelfstandig of bijvoeglijk
    naamwoord dat iets zegt over het onderwerp.

2) Staat er een naamwoordelijk gezegde in de zin?

     Dan is er NOOIT een lijdend voorwerp!

Ontleed de zin (p. 175/b)

Eigenlijk was de eerste 'Koningsdag' uit de geschiedenis 

een Prinsessendag.

wisseltruc koppelwerkwoord?

Zo vind je een naamwoordelijk gezegde:

Op de 1000 meter wil David bij het kampioenschap supersnel zijn.

1. Zoek de pv en verdeel de zin in zinsdelen.

Op de 1000 meter / wil / David / bij het kampioenschap / 

supersnel / zijn.

2. Stel vast of het onderwerp iets dóet of iets ís.

David (= onderwerp) IS iets, namelijk supersnel

3. Als het onderwerp iets ís, stel je de vraag:
                     Wat + pv + o + overige werkwoorden

WAT wil David zijn?  Antwoord: supersnel (= naamwoordelijk deel)

Zo vind je een naamwoordelijk gezegde:

4. Noteer het ng: pv + naamwoordelijk deel + overige ww

naamwoordelijk gezegde (ng) = wil supersnel zijn

Aan de slag

• Maak van H. 3.7. - opdrachten 1, 4 en 5 (online)
  

Klaar?

Ga verder met H. 3.7. - opdr. 6, 7, 8 en 10

Afsluiting

Wie kan in eigen woorden uitleggen
hoe je naamwoordelijk gezegde vindt?

Lesdoelen

- Je herkent het naamwoordelijk gezegde

- Je herhaalt persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde,
   onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp

       Huiswerk 

        Woensdag 12 maart

              H. 3.7. - opdrachten 1, 4 en 5

Werkwoordelijk gezegde

het onderwerp DOET iets

belangrijkste ww betekenis

• alle werkwoorden in de zin
• splitsbaar werkwoord
• aan het + infinitief
• te + infinitief

Naamwoordelijk gezegde

het onderwerp IS iets

ww geen betekenis

• koppelwerkwoord

       worden, zijn, blijven

• aanvulling met een zn/bn
• zegt iets over onderwerp

Zo vind je een naamwoordelijk gezegde:

Op de 1000 meter wil David bij het kampioenschap supersnel zijn.

1. Zoek de pv en verdeel de zin in zinsdelen.

Op de 1000 meter / wil / David / bij het kampioenschap / 

supersnel / zijn.

2. Stel vast of het onderwerp iets dóet of iets ís.

David (= onderwerp) IS iets, namelijk supersnel

3. Als het onderwerp iets ís, stel je de vraag:
                     Wat + pv + o + overige werkwoorden

WAT wil David zijn?  Antwoord: supersnel (= naamwoordelijk deel)

Zo vind je een naamwoordelijk gezegde:

4. Noteer het ng: pv + naamwoordelijk deel + overige ww

naamwoordelijk gezegde (ng) = wil supersnel zijn

Wel/geen koppelwerkwoord

Deze ww kunnen zowel hulpwerkwoord (hww) als 

koppelwerkwoord (kww) zijn.

BELANGRIJK:

Een koppelwerkwoord kun je vervangen door een ander koppelwerkwoord. Een hulpwerkwoord kun je NIET vervangen.

is, zijn en blijven

Ik ben / word / blijf astronaut.   = kww

Ik ben naar Londen gegaan. = hww, want (Ik word naar Londen gegaan) 

In zinnen met een werkwoordelijk gezegde ...... het onderwerp iets.
(= opdracht 4a)

1. doet
2. is

In zinnen met een naamwoordelijk gezegde ...... het onderwerp iets.
(= opdracht 4a)

1. doet
2. is

Wat zijn de drie belangrijkste koppelwerkwoorden?

Huiswerk bespreken

Van 3.7 

• opdr.  1, 3, 4 en 5

Vraag 4b

Verklaar (leg uit) het woord naamwoordelijk 

in naamwoordelijk gezegde.

Een ng heeft een aanvulling nodig. In die aanvulling staat meestal een zn of een bn.

Vraag 4c

Wat koppelt een koppelwerkwoord?

Vraag 4c

Wat koppelt een koppelwerkwoord?

onderwerp

kww

naamwoordelijk deel

Hoe kun je controleren of een werkwoord een koppelwerkwoord is?

Deze mensen zijn levensgevaarlijk.

De zin heeft een....

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Langs de Amsterdamse grachten fietst een groep toeristen.
Deze zin heeft een....

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

O

P

D

R

A

C

H

T

1

Check zelf!

O

P

D

R

A

C

H

T

1

Vragen?

Aantal fout?

Aan de slag

Opdracht 1 - Minder dan drie fout?

Maak van H 3.7: opdracht 6, 7, 8 en 10

Opdracht 1 - Meer dan drie fout?

We bespreken SAMEN opdracht 5!

a. De meeste mensen vieren hun verjaardag met taart
    en bezoek.

b. Familie en vrienden geven de jarige kussen en cadeautjes.

c. De 100e verjaardag van een Zuid-Afrikaanse vrouw was een
    stuk spannender.

d. Ze maakte op die dag een parachutesprong.

e. Ze zwom ook al een keertje in een kooi tussen de haaien.

f. De invulling van haar 101e verjaardag blijft nog even geheim.

H. 3.7. - OPDRACHT 5 

Opdracht 5 p. 178

a De meeste mensen vieren hun verjaardag met taart en bezoek.    X

b Familie en vrienden geven de jarige kussen en cadeautjes.             X

c De 100e verjaardag van een Zuid-Afrikaanse vrouw was een
   stuk spannender.                                                                                                     O

d Ze maakte op die dag een parachutesprong.                                            X

e Ze zwom ook al een keertje in een kooi tussen de haaien.                  X

f De invulling van haar 101e verjaardag blijft nog even geheim.            O

Doet het onderwerp iets = wg

Is het onderwerp iets = ng

Werkwoordelijk gezegde

het onderwerp DOET iets

belangrijkste ww betekenis

• alle werkwoorden in de zin
• splitsbaar werkwoord
• aan het + infinitief
• te + infinitief

Naamwoordelijk gezegde

het onderwerp IS iets

ww geen betekenis

• koppelwerkwoord

       worden, zijn, blijven

• aanvulling met een zn/bn
• zegt iets over onderwerp

Aan de slag

Maak van 3.7 opdracht 6, 7, 8 en 10

Klaar?

Maak Test jezelf 3.5 en 3.7.

Lesdoelen

- Je herkent het naamwoordelijk gezegde

       Huiswerk 

        Dinsdag 9 april

              H. 3.7. - opdrachten 6, 7, 8 en 10 (op papier)