Heidegger: de dood in het leven

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Terugblik identiteit

• Wat bepaalt jouw identiteit volgens Descartes?
  
• Geef een overeenkomst en een verschil tussen Descartes' en Humes opvattingen over identiteit
  
• Wat bepaalt jouw identiteit volgens Aristoteles?
  
• Beargumenteer: denk je dat Plato ook vindt dat we als tabula rasa geboren worden?
  
• Freuds visie op de mens vertoont overeenkomsten en verschillen met die van Hume. Kun je bedenke welke?
  

Dualismekritiek in de 20e-eeuwse filosofie

Dualismekritiek: Heidegger

Leerdoelen

 Je kunt de mensvisie van Heidegger uitleggen, evalueren en vergelijken met andere posities

 Je bent in staat een beargumenteerd standpunt in te nemen over de rol van tijdelijkheid in het menselijk bestaan

Welke stemming overheerst als je denkt aan je eigen dood?

Angst

Nieuwsgierigheid

Acceptatie

Ongemak

Onverschilligheid

Anders..

Heideggers mensvisie

• De filosoof van 'het Zijn' -> kernvraag in zijn filosofie: wat betekent 'Zijn'?
• De mens is een 'dasein' (er-zijn/bestaan)
  
• Wij zijn geen vaststaand ding, maar een mogelijk-zijn
• Verder omschrijft hij het dasein ook als een 'in-de-wereld-zijn': wij bestaan altijd in relaties/een omgeving
  



• Geest en lichaam zijn verkeerde termen om dit bestaan te omschrijven: we bestaan als een geheel van denken, voelen en handelen

Op welke manier zou je je leven anders leven als de dood er niet was?

Heideggers mensvisie

• Ons 'in-de-wereld-zijn' wordt gekenmerkt door een 'Zijn-tot-de-dood' 
  
• Wij dragen de dood als mogelijkheid bij ons
  
• Dat betekent: wij gaan dood, maar realiseren ons dit ook -> sterfelijkheid
  
• Meestel beseffen wij dit niet..

Hoe vaak denk jij aan de eigen dood?

Nooit

Soms

Regelmatig

Heel vaak

Authenticiteit en existentie

• Meestal negeren of verdringen we de dood als mogelijkheid in ons bestaan
  
• Dan leven we in de alledaagsheid of oneigenlijkheid
  
• Maar soms beseffen we ons ineens onze dood: dat noemt Heidegger authentiek bestaan 
• Dat wijst je bovendien op je individualiteit: jij hebt je te verhouden tot je eigen dood
• Alles is vervangbaar behalve het besef van je dood: jouw meest eigen mogelijkheid

Volgens Heidegger vluchten we meestal en kijken we weg van onze eigen dood. Kun je een voorbeeld bedenken van hoe mensen dat doen?

Hoe leef je volgens jou als je echt authentiek bent?

Existentialisme

• De mens als dasein gaat (biologisch) dood EN verhoudt zich tot de eigen dood 
• Kern van existentialisme: de sterfelijkheid zorgt ervoor dat de mens existeert (bestaat) 
  
• Je eindigheid ten volle beseffen en deze mogelijkheid op je laten inwerken is onze menselijkheid
• Dit gaat voorbij het onderscheid geest vs lichaam
• De verhouding tot de dood geldt niet voor andere zijnden, zoals dieren en dingen

Toepassing

• Heidegger heeft kritiek op het kapitalisme (en trouwens ook het communisme) omdat dat leidt tot een massacultuur. Bekritiseer het idee van een massacultuur aan de hand van zijn mensvisie van de mens als 'Zijn-tot-de-dood'.
  
• Beargumenteer dat Heidegger een criticus is van Descartes' dualisme
• Beargumenteer dat je toch kunt stellen dat Heidegger een dualist is

Morgen in de les

Schrijf je een essay van 300 woorden met pen en papier waarin je reageert op de stelling: het besef van de eigen dood helpt mensen authentieker te leven. Het essay heeft de volgende structuur:

- Korte inleiding waarin je zegt of je het eens/oneens bent

- Middenstuk met minimaal 1 voorbeeld en een tegenargument dat je weerlegt 

- Een conclusie waarin je de stelling herhaalt

Rest van de les: voorbereiden, je mag een a4'tje aantekeningen mee!

Deze les

Schrijf je een essay van 300 woorden met pen en papier waarin je reageert op de stelling: het besef van de eigen dood helpt mensen authentieker te leven. Het essay heeft de volgende structuur:

- Korte inleiding waarin je zegt of je het eens/oneens bent met de stelling

- Middenstuk met minimaal 1 voorbeeld dat jouw standpunt onderbouwt

- Een tegenargument (wat zou iemand die het niet met jou eens is hier tegenin kunnen brengen?)

- Een weerlegging van dat tegenargument 

- Een conclusie waarin je de stelling herhaalt

Lever je tekst aan het einde van het lesuur in.