Redekundig B2 en B3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Zinsontleding

2

Grammatica

Nederlands: over zinsdelen, persoonsvorm en onderwerp

Persoonsvorm

In elke zin staan werkwoorden. 

Één daarvan is de persoonsvorm.

De persoonsvorm geeft aan het getal, de hoeveelheid en de tijd van de zin. 

Leg in je eigen woorden uit wat een persoonsvorm is

Wat is de persoonsvorm?
'Waarom wandelt Kees de avondvierdaagse?'

1. Waarom
2. Er is geen persoonsvorm.
3. wandelt

Wat is de persoonsvorm?
'Houd eens je mond.'

1. Houd
2. Er is geen persoonsvorm.
3. eens

Wat is de persoonsvorm?
'Waarom wandelt hij niet graag?'

1. Waarom
2. hij
3. wandelt
4. Er is geen persoonsvorm.

Wat is de persoonsvorm?
'In zijn broek heeft Tsjerk een scheur.'

1. zijn
2. Tsjerk
3. heeft
4. Er is geen persoonsvorm.

Eerst de PV vinden en dan de zin in zinsdelen verdelen.

Een zinsdeel / kan / één woord/ zijn .

Ieder 'stukje' van de zin dat je voor de persoonsvorm kunt plaatsen is een apart zinsdeel.

Dit weekend gaan we naar de efteling.

Eerst de PV vinden en dan de zin in zinsdelen verdelen.

Een zinsdeel kan een woord, maar ook een groepje woorden zijn .

Ieder 'stukje' van de zin dat je voor de persoonsvorm kunt plaatsen is een apart zinsdeel.

Hoeveel zinsdelen heeft deze zin? 'Achmed wil graag een zoen geven aan Amira.'

1. 3
2. 5
3. 4
4. 6

Hoeveel zinsdelen heeft deze zin?
' De fiets van mijn broer stond in de schuur van mijn ouders.'

1. 2
2. 4
3. 3
4. 5

Onderwerp

Zinnen bestaan uit zinsdelen. 

Het onderwerp (ow) is ook een zinsdeel.

1. Hij floot een grappig deuntje tijdens het werk.

1. grappig
2. floot
3. Hij
4. werk

2. De geverfde deur is er een stuk moderner op geworden.

1. geworden
2. is
3. De geverfde deur
4. moderner

3. De zwarte kat ligt bij de centrale verwarming.

1. De zwarte kat
2. verwarming
3. ligt
4. bij

4. Het wereldkampioenschap voetbal was voor de Rode duivels een succes.

1. was
2. de Rode duivels
3. Het wereldkampioenschap voetbal
4. succes

5. Het knappe meisje heeft een cadeau gekregen van haar mama.

1. Het knappe meisje
2. mama
3. cadeau
4. heeft

6. De kinderen uit die arme buurt voetballen altijd als ze kunnen.

1. kunnen
2. voetballen
3. atijjd
4. De kinderen uit die arme buurt

7. Iedereen weet dat roodborstjes heel bijzondere vogeltjes zijn.

1. Iedereen
2. vogeltjes
3. zijn
4. weet

8. De juf haalde de blaadjes op om ze te kunnen nakijken.

1. de blaadjes
2. haalde op
3. nakijken
4. De juf

Leg nu in je eigen woorden uit wat het onderwerp is

Hoe heet het belangrijkste werkwoord in een zin?

1. doewoord
2. persoonsvorm
3. onderwerp
4. lidwoord

Wat is de persoonsvorm?
'Kees is vandaag tot 14:05 naar school geweest.'

1. vandaag
2. school
3. is
4. geweest

Er zijn drie manieren om de persoonsvorm te vinden, welke is NIET juist?

1. Vraagzin van maken
2. Tijd veranderen
3. Voorste woord kiezen
4. Hoeveelheid veranderen

Wat is de persoonsvorm?
'Hebben jullie je huiswerk gemaakt voor vandaag?'

1. gemaakt
2. hebben
3. huiswerk
4. vandaag

Wat is een persoonsvorm altijd voor een woord?

1. Lidwoord
2. Zelfstandig naamwoord
3. Bijvoeglijk naamwoord
4. Werkwoord

0

Werkwoordelijk gezegde [wg]

Het werkwoordelijk gezegde [wg] is een zinsdeel dat:

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: heeft + gekeken
2. zegt wat het onderwerp DOET:  (Jan) heeft gekeken

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

ow  |   pv    | vorige week | een film | gekeken.
                   Jan |   wg   | vorige week | een film  |     wg    .                            

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'in/uit/op' KAN ook ook bij het werkwoordelijk gezegde horen

  Ik | sta | elke dag | om 7 uur | op.

ow | pv | elke dag  | om 7 uur | op.

             Ik | wg | elke dag | om 7 uur | wg.         

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: sta + op (opstaan)

2. zegt wat het onderwerp DOET: (Ik) sta op                       

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'in/uit/op' KAN ook ook bij het werkwoordelijk gezegde horen
Maar niet altijd!

        Ik | heb | op de tafel | geschreven.

     ow |  pv  | op de tafel  | geschreven

  Ik |  wg  | op de tafel | wg.         

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: heb + geschreven

    2. zegt wat het onderwerp DOET: (Ik) heb geschreven                      

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'te' hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde [wg] 

Mijn zusjes | zitten | hun huiswerk | te maken.

         ow      |   pv     | hun huiswerk | te maken.
     Mijn zusjes   |   wg   | hun huiswerk |       wg   .         

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: zitten + te + maken

2. zegt wat het onderwerp DOET: (Mijn zusjes) zitten te maken                        

Werkwoordelijk gezegde [wg]

 'aan het' hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde [wg] 

De hond | is | met de katten | aan het spelen.

       ow     | pv | met de katten | aan het spelen.
  De hond | wg | met de katten |   wg                 .    

1. bestaat uit ALLE werkwoorden in de zin: is + aan het + spelen

2. zegt wat het onderwerp DOET: (De hond) is aan het spelen                        

Leg nu in je eigen woorden uit wat het werkwoordelijk gezegde is

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

De kinderen gaan vanmiddag in het park spelen.

1. gaan
2. gaan + spelen
3. spelen
4. de kinderen

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Waarom heb je niet goed geluisterd?

1. heb + geluisterd
2. heb
3. heb je
4. geluisterd

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Zat je te slapen tijdens de uitleg?

1. zat
2. zat + slapen
3. te + slapen
4. zat + te + slapen

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Doordat ze ziek is, valt ze veel kilo's af.

1. is
2. is + valt + af
3. is + valt
4. valt + af

Jullie

hebben

goed

opgelet.

ow

pv

wg

wg

Werkwoordelijk gezegde

• Alle werkwoorden uit de zin
• Dus: persoonsvorm + andere werkwoorden uit de zin

Hoe vind je de persoonsvorm?

1. Zet de zin in een andere tijd. Verleden tijd of tegenwoordige          tijd. 

2. Verander het getal van de zin. Enkelvoud of meervoud. 

0

Naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet.

Zinnen waarin iemand iets is. 

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

 

Zinnen waarin iemand iets doet. = werkwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets is. = naamwoordelijk gezegde

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets doet. = Ik geef les.

Zinnen waarin iemand iets is. = ik ben docent.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De leerlingen uit klas EH2B zijn moe.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De leerlingen uit klas EH2B hebben namelijk heel hard gewerkt.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Zij willen eigenlijk het liefst gaan slapen.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

WG                                 NG

- DOE-zin

- Actie/handeling

- het OW DOET iets

- alleen maar werkwoorden 

- er kan een LV in staan 

- ZIJN-zin

- een vorm van zijn (KWW)

- Het OW IS iets

- bestaat uit werkwoorden 
   én naamwoorden (ZN of BN
   --> eigenschap/kenmerk
         van het OW) 

- bevat nooit een LV

Naamwoordelijk gezegde

De leerling / is boos geworden. 

ow: de leerling

ng: is [boos] geworden

Het naamwoordelijk gezegde koppelt een eigenschap aan het onderwerp.

die eigenschap is het naamwoordelijk deel van het gezegde.