11.4 Je lijkt op

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

11.4 Je lijkt op ...

Vandaag

-Starten met paragraaf 11.4

Terugblik hfst 11

11.1 Man en vrouw

Je hebt geleerd hoe voortplantingsorganen gebouwd zijn en hoe de menstruatiecyclus gaat.

11.2 Bevruchting

Je hebt geleerd hoe een zaadcel een eicel bevrucht en met welke voorbehoedsmiddelen je een zwangerschap voorkomt.

11.3 Zwangerschap

Je hebt geleerd hoe bij een zwangerschap het kindje groeit en hoe het wordt geboren.

Terugblik 11.3 Zwangerschap

Veranderingen bij baby en moeder

Voor 12 weken noem je het een embryo, na 12 weken noem je het een foetus.

Eerste 12 weken ontstaan alle organen, daarna alleen groei.

De buik van de moeder wordt dikker. 

Door de melkklieren groeien ook haar borsten.

In de baarmoeder

Vruchtwater en vruchtvliezen beschermen de foetus.

Via de navelstreng is de baby verbonden aan de placenta.

In de placenta wisselen moeder en kind voedingsstoffen, zuurstof en afvalstoffen uit.

Nicotine, alcohol en drugs hebben schadelijke gevolgen voor het ongeboren kind.

De bevalling

Indalingsweeën zorgen er rond de 40ste week voor dat de baby klaarligt voor de bevalling.

De bevalling bestaat uit 3 fases: ontsluiting, uitdrijving en nageboorte.

11.4 Leerdoelen, deel 1

Chromosomen (bron 2 en 3)

• - Je kunt uitleggen wat chromosomen zijn.
  
  
• - Je kunt uitleggen dat chromosomen de informatie voor de 'bouwbeschrijving' van een mens (of dier) bevatten.
  
  
• - Je kunt omschrijven wat het genoom is.
  
  
• - Je kunt benoemen hoeveel chromosomen een menselijke cel bevat(46), 
•  en dat een eicel en zaadcel de helft daarvan bevatten(23).
  

WAT IS DIT?

Jouw bouwbeschrijving

- Staat 'beschreven' in       je chromosomen.

- Chromosomen bestaan uit DNA.

- Alle chromosomen samen noem je het genoom.

Het genoom is als het ware de 'bouwbeschrijving' van je lichaam.

Chromosomen

Waar bevinden zich chromosomen?

1. Celmembraan
2. Celkern
3. Cytoplasma
4. Vacuole

Menselijke cel

In een eicel zitten 23 chromosomen.

In een zaadcel zitten 23 chromosomen.

Eicel + zaadcel = een bevruchte cel met 46 chromosomen.

Die bevruchte cel deelt zichzelf op. 

Als de cel zich deelt, deelt hij ook de chromosomen. 

In al jouw cellen zitten daardoor 46 chromosomen, waarin dezelfde bouwbeschrijving' staat. 

(Alleen de zaadcellen en eicellen dus niet.)

Waarom lijk je dan op je ouders?

Waarom lijk je dan op je ouders?

De helft van jouw 'bouwpakket' komt van de 

23 chromosomen die je van je vader kreeg.

De helft van jouw 'bouwpakket' komt van de 

23 chromosomen die je van je moeder kreeg.

Hoeveel chromosomen heeft een huidcel van een mens

1. 47
2. 23
3. 46
4. 45

Welke cellen hebben geen paren chromosomen maar enkele chromosomen in de celkern?

1. Geslachtscellen
2. Lichaamscellen
3. Hersencellen
4. Hypofyse cellen

Chromosomen

Jongen of meisje

Hier zie je een mircoscoopfoto 

van de

chromosomen van een 

meisje en die van een jongen. 

Elk heeft 46 chromosomen. 

Die kun je in paren sorteren op lengte.

Jongen of meisje

Elk paar chromosomen is even lang;

 behalve het 23ste paar van een man.

Hij heeft een X- en een Y-chromosoom.

23ste paar chromosomen bij vrouw wél even lang.

Zij heeft twee X-chromosomen.

Geslachtschromosomen

Dat 23ste paar bepaalt dus of je, lichamelijk gezien,
een man (XY) of een vrouw (XX) bent.

   

Ze heten daarom je geslachtschromosomen.

Alle eicellen hebben dus een X-chromosoom.

De helft van de zaadcellen hebben een X-chromosoom.

De helft van de zaadcellen hebben een Y-chromosoom.

Jongen of meisje

Heb je al je eigenschappen van je ouders geërfd?

-Erfelijke eigenschappen:

• krijg je van je ouders
• worden door DNA bepaald
• Voorbeelden: oogkleur, huidskleur, wel of niet kunnen tongrollen

Ergens heel erg goed in zijn, zoals voetbal is gedeeltelijk erfelijk. Dit noem je aanleg. Maar om echt goed te worden moet je ook veel oefenen.

-niet-erfelijke eigenschappen: eigenschappen die niet door je DNA worden bepaald, zoals tatoeages, kledingstijl en kort of lang haar noemen we .

Hoe ontstaan aangeboren aandoeningen?

Soms komt er tijdens de ontwikkeling van een kindje een foutje in de chromosomen. Dan heeft dat kindje een aangeboren aandoening of ziekte. Bijvoorbeeld het syndroom van Down 

Als je een ziekte van je ouders erft, heet dit een erfelijke 

aandoening. Kleurenblindheid is een voorbeeld van een 

erfelijke aandoening.

Hoe ontstaan aangeboren aandoeningen?

In de baarmoeder kan gekeken worden of het ongeboren kindje een aangeboren aandoening heeft. Dit kan op twee manieren:

1. Vruchtwaterpunctie: de arts zuigt een beetje vruchtwater uit de baarmoeder. In dit vruchtwater zitten cellen van de foetus. 

2. Vlokkentest: de arts zuigt cellen uit de placenta op.

In de cellen van de foetus zitten chromosomen van de foetus. Die kunnen dan onderzocht worden.

Nu en huiswerk 11.4

- Lees blz 128, 129 en 130

- Maak in je werkboek bij 11.4 opdracht 14, 16, 18 t/m 21