Spelling klas 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Interpunctie (leestekens)

• Een punt zet je aan het einde van een zin of na een afkorting (a.d.h.v. of blz.).
• Een vraagteken komt aan het einde van een vraagzin; een uitroepteken na een uitroep of bevel (Wat heb jij voor je toets spelling gehaald? Een dikke negen!).
• Je schrijft een komma waar je een pauze hoort in een zin (bij een opsomming, tussen bijvoeglijke naamwoorden, tussen twee persoonsvormen).
• Een dubbelepunt wil zeggen: nu komt een opsomming, citaat of nadere uitleg (Mirjam vertelde: 'Toen verliet ik het huis meteen en zei tegen niemand waar ik heen zou gaan.').
• Let ook op de aanhalingstekens bij citaten ('Weet je,' zei hij, 'leestekens zijn best ingewikkeld.').

Werkwoordspelling: pvtt

• ik                                  stam                                   Ik word moe van fietsen.
• jij achter de             stam                                   Word je niet helemaal gek van
  persoonsvorm                                                      die kerktoren?
• jij/hij/zij/het            stam + t                              Hij wordt morgen vijftien jaar.
                                                                                       Wordt je leraar niet gek van jou?
• wij/jullie/zij              hele werkwoord            Wij worden nooit verslagen.
  
  

Werkwoordspelling: pvvt

• Sterke werkwoorden (klankverandering),
  bijvoorbeeld: lopen - liepen, schrijf je zoals
  je ze hoort.
• Zwakke werkwoorden (geen klankverandering),
  gebruik het ex-fokschaap (t).
  Hele werkwoord + t(en) of d(en).
  Bijvoorbeeld: werken - werkten of
  wachten - wachtten of begeleiden - begeleidden.

Bijzonderheden werkwoordspelling

• Engelse werkwoorden schrijf je volgens de Nederlandse spellingsregels, dit levert soms rare vormen op. Bijvoorbeeld: deleten - deleteten (pvvt) of uploaden - uploadden (pvvt) of stressen - stresten (pvvt).
• Bijvoeglijke naamwoorden schrijf je altijd zo kort mogelijk! Bijvoorbeeld: het verwoeste huis of de gestrande olietanker of het gelande vliegtuig.

                  Gebiedende wijs

Welke vervoegingsvorm heeft de gebiedende wijs?

Ik-vorm

              Onvoltooid deelwoord

Een onvoltooid deelwoord heeft als schrijfwijze:
Infinitief + d 

Voorbeeld:

Al zwijmelend keek Trix naar haar vriendje.

Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord 

Een bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord wordt zo kort mogelijk geschreven.

Voorbeeld: 

De verbrede kamer 

De gewitte kamer 

Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord 

Een bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord wordt zo kort mogelijk geschreven.

Voorbeeld: 

De verbrede kamer 

De gewitte kamer 

Infinitief na te

Het te verloten cadeau

Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord 

Een bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord eindigt op een –n als het voltooid deelwoord ook op n eindigt.
Voorbeeld: 

Mijn vergeten schoenen. 

Mijn gebleekte schoenen.

N.B. Kijk voor de juiste spellingswijze dus altijd naar het voltooid deelwoord.

Met hoofdletters

• Hoofdletters schrijf je aan het begin van een zin.
• Als een zin met een apostrof begint, krijgt de eerste letter van het tweede woord een hoofdletter ('s Avonds...).
• Eigennamen (personen, instituten, merken, historische gebeurtenissen, feestdagen) schrijf je met hoofdletter (Jansen, Voedingscentrum, Calvé, Holocaust, Bevrijdingsdag).
• Tussenvoegsels bij namen schrijf je met een kleine letter, tenzij de voornaam/-letter niet eerder is genoemd (Hans van der Laan, maar: meneer Van der Laan).
• Aardrijkskundige namen en afleidingen daarvan krijgen een hoofdletter (Rotterdam, West-Friesland, Nederlands).

Zonder hoofdletters

• Maanden, dagen, windstreken, historische tijdperken en woorden die worden afgeleid van feestdagen schrijf je met een kleine letter (januari, donderdag, zuidoosten, oudheid, kerstvakantie).
• Culturele, politieke en religieuze stromingen krijgen een kleine letter, maar een hoofdletter als het gaat om bewoners van een bepaald gebied of om een instituut in een stroming (socialisme, protestantisme, maar: Protestantse Kerk, joden (mensen met het joodse geloof), maar: Joden (mensen die tot het Joodse volk behoren)).

Wanneer komt er een -(e)n-?

Als het eerste deel van een samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -en heeft, schrijf je -en- tussen de woorden.
Boekenbon
Paardenstal
Tomatensoep

Is het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord?

nee?

ja?

schrijf -e

platteland

huilebalk

heeft het eerste deel een mv op -s?

nee?

schrijf -en:

lampenkap

koekenpan

ja?

schrijf -e

gedachgtegang

aspergesoep

Wanneer geen extra -n? 1/2

• Als het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft. Gerstebier
  
• Als het eerste deel van de samenstelling ook een meervoud op -s heeft. Groentewinkel
  
• Het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets waar er maar één van is. Maneschijn
  

Wanneer geen extra -n? 2/2

• Als het eerste deel geen zelfstandig naamwoord is. Armelui
• Het eerste deel een bijvoeglijk naamwoord versterkt. Beresterk
  

Wanneer moet je een -s toevoegen?

• Als je in een samenstelling een -s- hoort, dan schrijf je die ook.
• Soms begint het tweede deel van de samenstelling met een s-klank. Vervang dan het tweede deel door een ander woord dat niet met een s-klank begint. Oorlogsschip - oorlogsbuit Hoofdstraat - hoofddoek
  

Interpunctie (leestekens)

• Een punt zet je aan het einde van een zin of na een afkorting (a.d.h.v. of blz.).
• Een vraagteken komt aan het einde van een vraagzin; een uitroepteken na een uitroep of bevel (Wat heb jij voor je toets spelling gehaald? Een dikke negen!).
• Je schrijft een komma waar je een pauze hoort in een zin (bij een opsomming, tussen bijvoeglijke naamwoorden, tussen twee persoonsvormen).
• Een dubbelepunt wil zeggen: nu komt een opsomming, citaat of nadere uitleg (Mirjam vertelde: 'Toen verliet ik het huis meteen en zei tegen niemand waar ik heen zou gaan.').
• Let ook op de aanhalingstekens bij citaten ('Weet je,' zei hij, 'leestekens zijn best ingewikkeld.').