Grammatica - Herhaling leerjaar 1 zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

grammatica : herhaling 

grammatica : zinsdelen

grammatica woordsoorten

2 tvwo

2 thavo

Planning

- Leerdoelen

- Herhaling uitleg: zinsontleding

- Oefenen

- Aan de slag

- Bespreken

- Afronden

Leerdoelen

- Je weet hoe je een zin in zinsdelen kunt verdelen.

- Je weet de volgende zinsdelen te benoemen: werkwoordelijk gezegde, onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling.

- Je weet welke verschillende soorten 'onderwerpen' er zijn.

Een zin kun je verdelen in zinsdelen.
Welke zinsdelen heb je in jaar 1 geleerd?

Op welke twee manieren kun je de persoonsvorm vinden?

Zinsontleding

Zinsdelen = woorden en/of woordgroepen met ieder hun eigen functie.

Stap 1: Zoek de persoonsvorm (pv) d.m.v. de getal- of tijdproef. (nooit de vraagproef)

Stap 2: Plaats streepjes voor en achter de pv.

Stap 3: Bekijk welke woorden en/of woordgroepen voor de pv kunnen worden geplaatst, zonder dat de zin van betekenis verandert.

Zinsontleding (voorbeeld)

Elke morgen maak ik om 9 uur ontbijt.

Stap 1:  Elke morgen maakte ik om 9 uur ontbijt. (tijdproef)

Stap 2:  Elke morgen | maak | ik om 9 uur |ontbijt.

Stap 3:

Ik | maak | elke morgen |om 9 uur| ontbijt |voor mijn zusje.

Om 9 uur | maak | ik| elke morgen |ontbijt |voor mijn zusje.

Ontbijt | maak | ik| elke morgen| om 9 uur |voor mijn zusje.

Elke morgen | maak | ik | om 9 uur | ontbijt /voor mijn zusje.

Voor mijn zusje / maak | ik| elke morgen |ontbijt |om 9 uur.

Zinsdelen benoemen

Bepaal of de zin over de verschillende soorten zinsdelen bezit:

1. Persoonsvorm (deel van het werkwoordelijk gezegde).

2. Werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin. (Begint met de persoonsvorm)

Let op: scheidbare werkwoorden horen volledig bij het werkwoordelijk gezegde, net zoals de woorden 'te' en 'aan het'.

Welke vraag stel je om het onderwerp van de zin te vinden?

Zinsdelen benoemen

3. Onderwerp = Degene die de handeling uitvoert. 

Vaak te vinden door de volgende vraag te stellen: 

Wie/wat + alle werkwoorden in de zin (=wwg)?

OF

Door gebruik te maken van de getalsproef. Verandert de persoonsvorm van enkelvoud naar meervoud, dan verandert het onderwerp mee.

Elke morgen maak ik om 9 uur ontbijt voor mijn zusje.

Wie maakt? = Ik

Elke morgen maken wij om 9 uur ontbijt voor mijn zusje.. Onderwerp = ik 

Zinsdelen benoemen

4. Lijdend voorwerp = Degene die / hetgeen dat nodig is om de handeling uit te voeren. 

Vaak te vinden door de volgende vraag te stellen: 

Wie/wat + onderwerp + alle werkwoorden in de zin (=wwg)?

Elke morgen maak ik om 9 uur ontbijt.

Wat maak ik? = Ontbijt

welke vraag stel je om het meewerkend voorwerp te vinden?

Zinsdelen benoemen

5. Meewerkend voorwerp = De ontvanger van een bepaalde handeling.

Vaak te vinden door de volgende vraag te stellen:

 Aan/voor wie/wat + onderwerp + lijdend voorwerp + alle werkwoorden in de zin (=wwg)?

Elke morgen maak ik om 9 uur ontbijt voor mijn zusje.

Aan/voor wie maak ik ontbijt? = Voor mijn zusje

Zinsdelen benoemen

6. Bijwoordelijke bepaling = zinsdelen die extra informatie geven. 

Vaak te beantwoorden met: wanneer, waar, waarop, waarom, met wie, waarheen, hoe , hoe laat,

Elke morgen maak ik om 9 uur ontbijt voor mijn zusje.

Elke morgen = bijwoordelijke bepaling

Om 9 uur = bijwoordelijke bepaling

Het onderwerp

In sommige zinnen ontbreekt het onderwerp = deze zinnen staan vaak in de gebiedende wijs.

Vaak in de vorm van een: bevel, verzoek, wens of advies.

Was je handen!

Doe je jas even uit.

Let op!

Oefenen

Ga naar Nieuw Nederlands online

grammatica

herhaling leerjaar 1