M8 L1 Verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Verwijswoorden en woordsoorten

opdracht 3 p.302-303

opdracht 1 Bisboek p. 79-80

hulpkaarten

Wat weet je al/nog van verwijswoorden?
Lees de onderstaande zin. Welke woorden zijn zogenaamde verwijswoorden?

Het meisje dat met hen praat is degene over wie ik je laatst vertelde.

A) Wat zijn verwijswoorden?

• verwijzen meestal terug naar een eerder genoemd woord
• soms wijzen ze vooruit naar een woord dat verderop in de zin staat 
• woord waarnaar verwezen wordt, noem je ANTECEDENT

B) Verschil tussen mannelijke, vrouwelijke en onzijdige woorden én verwijswoorden 

Je antecedent  is een zelfstandig naamwoord.

Dan heb je twee groepen zelfstandige naamwoorden met drie woordgeslachten:

1) de-woorden (mannelijk of vrouwelijk)

2) het-woorden (onzijdig)

leren.wrts.nl

B.3)stappenplan voor het bepalen van het juiste woordgeslacht

1) Bepaal wat je antecedent is. (Waarnaar verwijst je verwijswoord?)

2) Is dat antecent een de-woord of een het-woord?

3) Bij een de-woord: is het een mannelijk of een vrouwelijk woord (kun je het aanraken (m) of juist niet (v))?

4) Gebruik het juiste verwijswoord!

Kies het juiste verwijswoord:

De politie wil meer personeel aannemen, omdat .... voor steeds hetere vuren komt te staan.

1. het
2. hij
3. ze

Kies het juiste verwijswoord:

Als u wilt dat ik de brief naar onze klanten verstuur, moet u ... wel eerst ondertekenen.

1. haar
2. hem
3. het

Kies het juiste verwijswoord:

Nu die mooie klassieke radio het niet meer doet, moet ik ... laten repareren.

1. het
2. haar
3. hem

Nog eentje dan. Kies het juiste verwijswoord:

De volleybalclub heeft in verband met de energiecrisis al ... sportieve en sociale activiteiten moeten staken.

1. haar
2. zijn
3. hun

Even herhalen!

-Bepaal wat je antecedent is (waarnaar verwijst je verwijswoord?)

-Is dat antecent een de-woord of een het-woord?Bij een de-woord: is het een mannelijk of een vrouwelijk woord (kun je het aanraken (m) of juist niet (v))?

-Gebruik het juiste verwijswoord! 

-Maak opdracht 1 A + B in Bisboek p.79.

C) Verschil tussen zij, hen en hun

• derde persoon meervoud in het Nederlands
• duidelijk verschil in functie

Wanneer gebruik je welk woord?

zij:                            onderwerp in de zin (degenen die iets doen)

hen:                        lijdend voorwerp in de zin na een voorzetsel

                                  bv. Loes neemt hen mee uit eten. 

hun:                         bij een meewerkend voorwerp zonder voorzetsel

                                  bv. Eveline geeft hun een gsm-nummer.

                                  als bezittelijk voornaamwoord

Kies het juiste verwijswoord:

Vroeg of laat zal een van ... met de waarheid voor de dag moeten komen.

1. ze
2. hen
3. hun

Kies het juiste verwijswoord:

Hoewel de leerkracht .... drie keer gewaarschuwd had, gingen ... gewoon door met praten.

1. hen, ze
2. hen, hun
3. hun, ze
4. hun, hun

Vul het juiste verwijswoord (zij, hen, hun) in:

Nu de oude mensen niet meer voor zichzelf kunnen koken, bereidt 'Tafeltje Dekje' elke dag de maaltijd voor ....

D) Verschil tussen dat en wat

'dat':                      bij onzijdige zelfstandige naamwoorden

                                Het huis dat daar gebouwd wordt...

'wat':                       in elk geval niet bij (onzijdige) zelfstandige          naamwoorden!

Wanneer gebruik je 'wat' dan wel?

Gebruik 'wat' als verwijswoord bij een antecedent van de soort:

• onbepaald voornaamwoord: alles, iets, niets, het enige
• overtreffende trap: leukste, liefste, slechtste, beste
• zin: "De leraar gaf mij strafwerk, wat ik heel vervelend vond."

Kies het juiste verwijswoord:

Noa had via Zalando de verkeerde maat besteld, ... haar veel extra zorgen bezorgde.

1. dat
2. wat

Kies het juiste verwijswoord:

In een bedrijf ... zoveel vestigingen in het buitenland heeft, moet de voertaal wel Engels zijn.

1. dat
2. wat

Kies het juiste verwijswoord:

Het beste ... jullie vriend kan doen is met deze feiten naar de politie gaan.

1. dat
2. wat

E) Verschil tussen 'waarover' en 'over wie' en soortgelijke.

waar+voorzetsel (waarover, waarmee, waarop, waarvan): 

bij zaken en dieren

 voorzetsel + wie (over wie, met wie, op wie, van wie): 

bij mensen

Vul het juiste verwijswoord in:

Van de directie mocht Stan het T-shirt .... de tekst 'I am the devil' stond, niet meer aan naar de les.

1. waarop
2. op wie

Vul het juiste verwijswoord in:

Romy heeft de jongen .... ze deze prachtige bloemen cadeau kreeg, hartelijk bedankt.

1. waarvan
2. van wie

Vul het juiste verwijswoord in:

Als ze de kans kreeg, las Luka stiekem alle berichtjes .... haar vriend antwoord had gegeven.

1. waarmee
2. met wie

Onduidelijk verwijzen

Het gekozen verwijswoord is niet (grammaticaal) fout, maar het is onduidelijk waarnaar het verwijst:

'De pr-medewerkster zei tegen de schoolleiding dat ze vaker contact met de ouders van de leerlingen moest zoeken.'

'Ze' kan in deze zin naar twee antecedenten verwijzen: de pr-medewerkster

 én de schoolleiding. Onduidelijk dus. 

Dit los je op door in deze zin juist geen verwijswoord te gebruiken, maar het bedoelde znw te herhalen.

Een afsluitende opdracht

Het mooiste boek ... ik ooit gelezen heb is 'Ceciel' van Ish ait Hamou.

Vincent kent wel een meisje ... wel kan helpen met de opmaak van onze PO.

Pidpa heeft besloten .... tarieven voor de afvoer van regenwater te verhogen.

Veel mensen zijn blij met een vriend of vriendin ... ze alles kunnen vertellen ... hen dwarszit.

wat

dat

zijn

aan wie

waaraan

haar

die

dat

Ga nu zelf aan de slag:

-werkboek p.302-303 opdracht 3

-Bisboek p. 79 opdracht 1 C

-Laat je antwoorden controleren door de leerkracht.