2.3 Formuletaal

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

§2.3 FORMULETAAL

bladzijde 52

Uit welke groep of periode komen de getoonde elementen in de video?

1. Groep 1
2. Groep 2
3. Groep 17
4. Groep 18

Aan het einde van deze les kun je...

• Stoffen in een formule weergeven;
• De formules van een aantal belangrijke stoffen uit je hoofd opschrijven;
• De naam geven van eenvoudige stoffen;
  

De molecuulformule

Atomen stellen we voor als bolletjes met
een elementsymbool.

Cl

H

H

O

O

C

C

O

H

De molecuulformule

d

d

d

Maar in alle talen geldt dat 

• H2O = water, wasser, l'eau, etc.

Water

Wasser

l'eau

Nederlands

Duits

Frans

O

H

H

De molecuulformule

De elementen kunnen we samenvoegen tot moleculen.

               CO₂                                                                                                          

 

Molecuultekening

C

O

O

H

H

O

Index: geeft het aantal atomen aan (staat rechtsonder het symbool)

H₂O

De molecuulformule

Meerdere moleculen worden weergegeven met het coëfficiënt. 

Dit getal komt voor het molecuul te staan.

C

C

C

C

O

O

O

O

O

O

O

O

Hier is de coëfficiënt 4

dus 4 CO₂

Moleculen

De molecuulformule geeft de soort en het aantal atomen in een molecuul weer, je zet de symbolen van de atomen in alfabetische volgorde.
De index achter het symbool van een atoomsoort geeft aan hoeveel van deze atomen er in een molecuul zitten.
De coëfficiënt geeft het aantal moleculen weer als er maar één molecuul is wordt dit niet aangegeven

H₂O

O

H

H

Uit hoeveel moleculen en atomen bevatten de volgende stof:

Formules van belangrijke stoffen

Methaan

Koolstofdioxide

Zwaveldioxide

CH4

CO2

SO2

Formules van belangrijke stoffen

Zwavelzuur

Alcohol

Ammoniak

NH3

C2H6O

H2SO4

Br I N Cl H O F

De moleculen van deze atomen bestaat altijd uit twee dezelfde atomen:

-Br₂  : Broommolecuul

-I₂     : Joodmolecuul

-N₂   : Stikstofmolecuul

-Cl₂  : Chloormolecuul

-H₂   : Waterstofmolecuul

-O₂   : Zuurstofmolecuul

-F₂    : Fluormolecuul

Triviale en systematische namen

• H2O = water & NH3 = ammoniak
• De triviale naam van de stof, deze worden in het dagelijks leven gebruikt;
• Met scheikunde gebruiken we de systematische naamgeving
• De systematische naamgeving heeft regels om aan te geven hoeveel atomen er in een molecuul zitten

• We gebruiken voorvoegsels om de hoeveelheid atomen in een molecuul te benoemen
  

Triviale en systematische namen

• De numerieke voorvoorvoegsels worden bepaald door de index van de moleculen;
  
• Het gebruik van deze voorvoegsels geeft de systematische naam van de stof;
• Bijvoorbeeld: NH3 = ammoniak (triviale naam)
• Systematische naam = Stikstoftriwaterstof
• Eerste atoomsoort, krijgt niet het voorvoegsel mono-

Triviale en systematische namen

• Voor zes atoomsoorten krijgt de systematische naam een speciaal achtervoegsel als dat atoom als laatste staat in de molecuulformule
  


• CO

Triviale en systematische namen

• Voor zes atoomsoorten krijgt de systematische naam een speciaal achtervoegsel als dat atoom als laatste staat in de molecuulformule
  


• CO
• Koolstofmono-oxide

Triviale en systematische namen

• Voor zes atoomsoorten krijgt de systematische naam een speciaal achtervoegsel als dat atoom als laatste staat in de molecuulformule
  
• CO
• Koolstofmono-oxide
• H2SO4 

Triviale en systematische namen

• Voor zes atoomsoorten krijgt de systematische naam een speciaal achtervoegsel als dat atoom als laatste staat in de molecuulformule
  
• CO
• Koolstofmono-oxide
• H2SO4
• Diwaterstofzwaveltetraoxide

Wat is de systematische naam van:

NO3

1. natriumtrioxide
2. distikstoftrizuurstof
3. monostikstoftrioxide
4. stikstoftrioxide

Een zuurstofmolecuul bestaat uit twee zuurstofatomen

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de systematische naamgeving van:

Br3S4

1. tribromidetetrasulfide
2. tribroomtetrasulfide
3. tetrabromidetrisulfide
4. tribromidetetrazwavel

Aan het einde van deze les kun je...

• Stoffen in een formule weergeven;
• De formules van een aantal belangrijke stoffen uit je hoofd opschrijven;
• De naam geven van eenvoudige stoffen;
  

Opdrachten

• Werk de eerste 5 minuten in stilte:
  
• Opdracht 35, 41a en b en 42b
• De overige opdrachten op bladzijde 56 zijn het huiswerk voor na de vakantie (opdracht 37 niet)

Molecuulmassa

Stoffen hebben massa's, stoffen bestaan uit moleculen, moleculen bestaan uit atomen, dus atomen hebben massa's.

De massa van een waterstofatoom is 1,68x10^-27 kg! 

Niet zo handig he? 

Daarom is de atomaire massa-eenheid bedacht. 

1 u = 1,67x10-27 kg

Atoommassa's en molecuulmassa's 

Atoommassa A van ieder atoom kun je aflezen in het Periodiek systeem 

Molecuulmassa berekenen van verbindingen

Atoommassa's van alle atomen in 1 molecuul bij elkaar optellen.

De molecuulmassa van NaCl = 1 x 22,990 + 1 x 35,45 = 58,44 u

O (zuurstof)

O₂

H₂O

AgCl

C₆H₁₂O₆

32

18

16

143,32

180,16 u

Wat is de atoommassa van zilver?

Wat is de molecuulmassa van
Denk aan een berekening.

KNO​3​​

Het gehalte van een atoomsoort in een verbinding

Als je de molecuulformule van een stof weet, kun je uitrekenen wat het gehalte van een bepaalde atoomsoort in dat molecuul is. Eerst bereken je de totale massa van het molecuul aan de hand van de molecuulformule en dan de totale massa van de gevraagde atoomsoort.

Bereken het massapercentage van O in

C​9​​H​8​​O​4​​