Werkwoorden in samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Grammatica woordsoorten

Lesdoelen

Je kunt/weet:

- zelfstandige werkwoorden, hulpwerkwoorden en koppelwerkwoorden herkennen in samengestelde zinnen. 

Werkwoorden benoemen in samengestelde zinnen

Er zijn drie soorten werkwoorden: hulpwerkwoorden, zelfstandige werkwoorden en koppelwerkwoorden.

Sommige mensen vinden het lastig om deze werkwoorden te benoemen als er sprake is van een samengestelde zin.

Voorbeeld

Enkelvoudige zin:

Ik ben gister verkouden geworden. 

ben = 

geworden = 

Noteer op je wisbordje!

Voorbeeld 

Enkelvoudige zin:

Vanmorgen heeft er een vrachtwagen naar mij getoeterd.

heeft = 

getoeterd = 

Noteer op je wisbordje!

Samengestelde zin

In een samengestelde zin staan meerdere persoonsvormen. Elke zin heeft zijn eigen gezegde. 

Hoe kun je de persoonsvorm in een samengestelde zin vinden? Noteer op je wisbordje. 

Hoe gaan we te werk?

Als er sprake is van een samengestelde zin, maken we er enkelvoudige zinnen van. Dit doen we door de zin(nen):

• in een andere tijd te zetten. 
• woorden die van tijd veranderen -> persoonsvormen
• vervolgens verdelen we de samengestelde zin in enkelvoudige zinnen.

En dan?

Als het belangrijkste werkwoord een vorm is, van zijn, worden, schijnen, blijven, blijken, lijken is het belangrijkste werkwoord een koppelwerkwoord. Let op: Het moet iets zeggen over wat iemand IS of WORDT!

In alle andere gevallen is het belangrijkste werkwoord een zelfstandig werkwoord. Let op: Het moet iets zeggen over wat iemand DOET!

Drie stappen 

Als scholieren blijven klagen over hun loon bij deze supermarkt, zal de directie de lonen moeten verhogen, zodat de winkel weer een aantrekkelijke werkgever wordt.

Stap 1: verdeel in enkelvoudige zinnen

De enkelvoudige zinnen:
Als scholieren blijven klagen over hun loon bij deze supermarkt (1)
zal de directie de lonen moeten verhogen (2)
zodat de winkel weer een aantrekkelijke werkgever wordt (3)

Stap 2: stel het gezegde vast

zin 1: wg = blijven klagen
zin 2: wg = zal moeten verhogen
zin 3: ng = wordt [een aantrekkelijke werkgever]

Stap 3: benoem werkwoorden

zin 1: wg met twee werkwoorden → blijven = ..., klagen = ...
zin 2: wg met drie werkwoorden → zal = ..., moeten = ..., verhogen = ...
zin 3: ng met één werkwoord → wordt = ...

Als Sneeuwwitje niet van de giftige appel had gegeten, dan was ze nooit zo ziek geworden.

1. Hulpwerkwoord
2. Zelfstandig werkwoord
3. Koppelwerkwoord

Als Sneeuwwitje niet van de giftige appel had gegeten, dan was ze nooit zo ziek geworden.

1. Hulpwerkwoord
2. Zelfstandig werkwoord
3. Koppelwerkwoord

Als Sneeuwwitje niet van de giftige appel had gegeten, dan was ze nooit zo ziek geworden.

1. Hulpwerkwoord
2. Zelfstandig werkwoord
3. Koppelwerkwoord

Als Sneeuwwitje niet van de giftige appel had gegeten, dan was ze nooit zo ziek geworden.

1. Hulpwerkwoord
2. Zelfstandig werkwoord
3. Koppelwerkwoord

Terwijl hij uit het raam keek, zag hij dat zijn collega aangereden werd. 

1. Hulpwerkwoord
2. Zelfstandig werkwoord
3. Koppelwerkwoord

Terwijl hij uit het raam keek, zag hij dat zijn collega aangereden werd. 

1. Hulpwerkwoord
2. Zelfstandig werkwoord
3. Koppelwerkwoord

Terwijl hij uit het raam keek, zag hij dat zijn collega aangereden werd. 

1. Hulpwerkwoord
2. Zelfstandig werkwoord
3. Koppelwerkwoord

Terwijl hij uit het raam keek, zag hij dat zijn collega aangereden werd. 

1. Hulpwerkwoord
2. Zelfstandig werkwoord
3. Koppelwerkwoord

Wat moet je tot nu toe kunnen:

zn, blw, olw, bn, zww, hww, kww, aanw.vnw, vr.vnw, pers.vnw, bez.vnw, vz, bw, bep.hoofdtelw, onbep.hoofdtelw, bep.rangtelw, onbep.rangtelw.

Zinnen in enkelvoudige zinnen verdelen.

Oefening

Kies uit: zn – bn – bw – zww – hww – kww – ns.vgw en os.vgw.

1. De naam ‘april’ komt van het Latijnse woord aperire, dat openen betekent. 2. Waarschijnlijk refereert het aan de groei van de vele planten en bloemen in de lente.