Fonologie: Medeklinkers en klikers

• Nederlands
• Middelbare school
• ISK
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Lesdoel(en)

Aan het einde van deze les kunnen de leerlingen:

- woorden in het meervoud met enkele óf dubbele medeklinker onderscheiden en correct opschrijven

Maak 2 rijen bestaande uit zelfstandignaam woorden en werkwoorden

Zelfstandig naamwoorden

Bomen

Beren

Poten

Paden

Planten

Dansen

Buren

Namen

Schapen

Fietsen

Werkwoorden

Slapen 

Stelen

Varen

Schuren

Vergeten

Verlaten

Kopen

Lezen

Nemen

Plegen

Fietsen

Zelfstandig naamwoord

• Het zelfstandig naamwoord is een woord voor iets of iemand (Dieren, mensen, dingen en plaatsen)
• Bij een zelfstandignaamwoord hoort een lidwoord
• Het zelfstandig naamwoord kun je meestal in het meervoud zetten

Werkwoord (ww)

Een werkwoord is een woordsoort.

De afkorting van werkwoord is ww.

In een zin staat ten minste één werkwoord.

Er zijn ook zinnen met meer dan één werkwoord.

Een werkwoord zegt 

- wat iets of iemand doet,

- wat iets of iemand overkomt

- wat er is gebeurd.

Voorbeelden van werkwoorden: 

Lopen             Zijn

Fietsen           Leren

Rennen          Eten

Koken             Voetballen

WHHTUK

Wat: Opdracht 1 en 2 maken(woorden verdelen in 2 categorieën)

Hoe: In tweetal werken

Hulp: Docent

Tijd: 7-10 minuten

Uitkomst: Woorden in het meervoud onderscheiden van elkaar

Eerder klaar: Verdeel de woorden in 2 andere categorieën

Opdracht 1: Bekijk de volgende woorden.

Verdeel de woorden in twee categorieën. 

Opdracht 2: Bedenk een naam voor beide groepen.

Dubbele medeklinker

1. Meppen

2. Voetballen

3. Rennen

4. Vissen

5. Lessen

6. Trappen

7. Sterren

8. Lippen

9. Mollen

10. Katten

Enkele medeklinker

1. Lopen

2. Potloden

3. Tranen

4. Boten

5. Roken

6. Uren

7. Namen

8. Loten

9. Lokalen

10. Meren

Medeklinkers

Bij een medeklinker kan de lucht niet ongehinderd naar buiten komen wanneer je praat. Er is een blokkade door bijvoorbeeld je tong, tanden, keel of lippen. 

Dit is het geval bij bijna alle letters van het alfabet, behalve de klinkers.

Klinkers

Bij een klinker (ook wel vocaal genoemd) kan de lucht dus wél ongehinderd naar buiten komen wanneer je praat. 

Klinkers zijn de a, e, i, o en u in het alfabet.

Ezelsbruggetje: ‘’Oei, au!’’. 

Hier zitten alle klinkers in: de a, e, i, o en u. Ook de IJ wordt gezien als klinker. 

Medeklinkers versus klinkers 

Korte klinkers

Staat er voor de medeklinker een korte klinker, dan schrijf je meestal twee medeklinkers om de klank kort te houden.

De klinker is een korte klinker, zoals je die bijvoorbeeld uitspreekt in bal, bol, bel, bul en bil.

Lange klinkers

Kijk altijd naar de klinker die in het meervoud vóór de medeklinker staat waar het om gaat. Dus bij het woord ‘daken’ kijk je naar de a.

De klinker is lang, zoals je die uitspreekt in

  vaal, veel, viel, voor en vuur.

Dubbele medeklinker

Hoor je een korte klinker? 

Zet er dan een dubbele medeklinker achter de klinker. 

val - vallen

vul - vullen

bok - bokken

lip - lippen

mep - meppen

 Enkele medeklinker

Hoor je een lange klinker? 

Zet er dan maar 1 medeklinker achter de klinker:

aap - apen

naam - namen

meer - meren

vuur - vuren

Rook - Roken

Opdracht 3: Bedenk voor iedere groep nog 3 woorden die in het rijtje passen.

Uitwerking opdracht 3

Bos - Bossen

Klas - klassen

Baan- Banen

Uitwerking opdracht 3

Schrift -  Schriften

Kast -  Kasten

Bank - Banken

Opdracht 4: Lees de tekst en controleer als de woorden in het meervoud correct geschreven zijn. Is het woord fout, schrijf het woord dan correct op. 

In amsterdam woonen de meeste katten. Het dierenasiel besteedt veel uuren om voor ze te zorgen. Zo slapen ze de hele dag in grote getalen bij elkaar. In het dierenasiel speelen ze en eten ze de hele dag. Katten hebben plezier om op alles te klimmen. Als katten boos zijn vallen ze aan en haaten water.  

Waar hebben we het vandaag over gehad?

lezen via: kranten, tijdschriften of internet

Vraag jezelf af: Wat is waar?/ Is het waar?

Kijk waar de tekst vandaan komt: de bron!

Let op het doe van de tekst: overtuigen/ informeren? (meningen/feiten)

Wat is het verschil tussen klinker en medeklinker? 

Wanneer schrijft je het meervoud van woorden met enkele óf dubbele medeklinker?