Paragraaf 1.2 De zon als motor: temperatuur

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

1.2 De zon als motor: Temperatuur

1.1 Het weer en klimaat

Hoofdstuk 1: Weer en Klimaat

1.2 De zon als motor

1.3 Luchtdruk en wind

1.4 Neerslag

Deelvraag: Hoe hebben breedteligging, hoogteligging en ligging aan zee invloed op de gemiddelde temperatuur?

1.5 Motor van luchtcirculatie

Leerdoelen 1.2

Aan het einde van de les:

• Kun je met behulp van de zoninvalshoek en de afstand die zonnestralen door de atmosfeer afleggen, uitleggen waarom de gemiddelde temperatuur rond de evenaar (op lage breedte) hoger is dan op hogere breedte.
• Kun je uitleggen hoe door die steeds wisselende zoninvalshoek seizoenen ontstaan.
  
• Kun je verklaren waarom je bij de evenaar nauwelijks iets merkt van seizoenen.
  
• Kun je uitleggen hoe de hoogteligging invloed heeft op de gemiddelde temperatuur van een gebied.
  
• Kun je uitleggen hoe de nabijheid van zee invloed kan hebben op de gemiddelde temperatuur in een gebied en welke rol warme en koude zeestromen hierin kunnen spelen.

Tijdens de uitleg:
 ben je stil,
steek je je hand op als je mee wilt doen
 maak je aantekeningen

Temperatuur

• De temperatuur meet je op de schaal van Celsius met een thermometer.
• 1,5 m hoogte boven de grond.
  
  
• Isothermen: Lijnen tussen plaatsen op een kaart met gelijke temperaturen.

Maak aantekeningen!!

Isothermen

Waarom een wit kastje?

Zoninvalshoek en breedteligging

• De zon verwarmt de lucht op via het aardoppervlak.
• Daarom elke 1000m omhoog - 6 graden Celsius.
  
• De zoninvalshoek verschilt:
  
  
• Op hoge breedte ( ver van de evenaar af) : De zon moet een langere weg afleggen en bots op meer deeltjes, de zon moet een groter oppervlak opwarmen, daarom kouder!!

Maak aantekeningen!!

Zoninvalshoek en breedteligging

• Op lage breedte ( dichtbij de evenaar) :
  Legt de zon een kortere afstand af en verwarmt de zon een kleinere oppervlak. Daarom is het warmer rondom de evenaar,

Maak aantekeningen!!

Breedteligging

https://schooltv.nl/video/de-zon-geeft-ons-warmte-de-zon-geeft-ons-warmte/

Hoe hoger de breedte (dus hoe dichter bij de polen) hoe kouder.

Hoe lager de breedte (dus hoe dichter bij de evenaar) hoe warmer.

Loodrecht zonnestralen geven meer warmte dan schuine zonnestralen.

Op hoge breedte is de zoninvalshoek klein.

Op lage breedte is de zoninvalshoek groot.

Seizoenen

• De seizoenen ontstaan doordat de aardas  schuin staat.
• In de tropen ( bij de evenaar)  is de zoninvalshoek het hele jaar groter dan op de rest van de aardbol.
• Daarom is op in de tropen altijd warm en de seizoenen niet zichtbaar.

Maak aantekeningen!!

De aarde maakt twee bewegingen:

• In 24 uur draait de aarde om zijn as:
  gevolg: dag en nacht 

• In een jaar draait de aarde 

    één keer om de zon: 

    gevolg: seizoenen. 

Ontstaan seizoenen

https://www.youtube.com/watch?v=5lO0fOOGxWQ

Andere invloeden op de gemiddelde temperatuur

• De temperatuur is ook grotendeels afhankelijk van de hoogteligging en ligging aan zee.
• Hoogteligging: Hoe hoger, hoe minder zuurstof en hoe hoger hoe kouder. Per 1000m = 6 graden kouder.
• Ligging aan zee:  Verkoeling in de zomer en verwarming in de winter.
• De zee heeft een matige invloed op de temperatuur!!

Maak aantekeningen!!

• Een gebied bij zee krijgt in de zomer een koele wind vanuit zee.
  
  
• In de winter krijgt het juist een warme wind vanuit zee.
  
  
• Zeewind brengt ook vaak vochtige lucht, waaruit neerslag valt.

Aan de kust: Zomer kouder dan binnenland.

Winter warmer dan binnenland 

Door aanlandige wind

Vragen?

Aan de slag

Ga naar H 1.2 Weer en Klimaat

Maak de opdrachten:

1abcd, 2abc, 3abc, 4abc, 5b, 6a 

HERHALING

Paragraaf 1.2

De zon als motor:

Temperatuur

Welk type wind hoort bij de afbeelding?

1. Aanlandige wind
2. Aflandige wind

Als de wind uit het oosten komt is dat een ...

1. aanlandige wind
2. aflandige wind

Op welk deel is het warmer

1. Nummer 1
2. Nummer 2

Op welk deel valt de zon loodrecht op aarde?

1. Nummer 1
2. Nummer 2

In dit geval heeft het verschil in temperatuur te maken met:

1. De hoogteligging
2. Met het seizoen te maken
3. Met de stand van de zon
4. De breedteligging

Hoge breedte

Lage breedte

korte afstand tot de zon

Lage zonnestand

Kleine schaduw

Groot oppervlak verwarmen

Hoe lager de breedteligging van een plaats, hoe kouder het is

1. Waar
2. Niet waar

Hoe                          de breedtegraad, hoe  

Hoe                          op de berg, hoe

Kleiner

Kouder

Hoger

Warmer

Wat is de algemene regel die hoort bij de hoogteligging?

hoe..... hoe... (+ hoeveel graden celsius?)

1. hoger, kouder. 0,6 graden per kilometer
2. hoger, kouder. 6 graden per kilometer
3. hoger, warmer. 0,6 graden per kilometer
4. hoger, warmer, 6 graden per kilometer

Sleep de woorden naar het juiste begrip. Welke woorden horen er bij het weer? En welke horen er bij het klimaat? 

Weer

Klimaat

De toestand van de atmosfeer op een bepaald moment en op een bepaalde plaats.

Het gemiddelde weer in een gebied, berekend over een periode van dertig jaar.

Is een momentopname

Morgen is er vrij veel bewolking en in het noorden en oosten kan in de ochtend plaatselijk een beetje regen vallen. 

Gemiddeld het hele jaar nooit kouder dan 18 graden

Neerslag in alle seizoenen

Wat warmt sneller op land of zee/water? Verklaar je keuze

Welke weerelementen worden er op het weerbericht altijd genoemd?

1. temperatuur, wind, neerslag en bewolkingsgraad
2. temperatuur, windkracht, neerslag, sneeuw en bewolkingsgraad
3. temperatuur, zonkracht, neerslag, luchtdruk en bewolkingsgraad
4. uv-staling, temperatuur, neerslag, luchtdruk en bewolkingsgraad.

Wat is geen klimaatfactor?

1. Breedteligging
2. Ligging aan zee
3. Luchtdruk
4. Hoogteligging

Wat betekenen de blauwe balkjes in een klimaatgrafiek?

1. De neerslag in mm.
2. De neerslag in liters.
3. De temperatuur in graden Celsius.
4. De temperatuur in meters.

Wat is de algemene regel bij de gesteldheid van het aardoppervlak?

1. Land warmt langzaam op en water snel
2. Land warmt langzaam op en water ook
3. Land warmt snel op en water ook
4. Land warmt snel op en water langzaam