Herhalen Cursus 1: §1, 2, 3, 4, 5 en 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Herhalen Cursus 1: meer dan lezen

§1: Onbekende woorden

§2: Onderwerp 

§3: Hoofdgedachte

§4: Tekstdoelen en tekstsoorten

§5: Inleiding, middenstuk en slot

§6: Deelonderwerpen

Waar staan we

Dinsdag 6 mei 

• we herhalen alle leerstof

Vrijdag 9 mei

• proefwerk §4, 5 en 6

§1:Onbekende woorden

Je kunt een strategie toepassen als je een tekst gaat lezen. Dit kun je ook doen om de betekenis van moeilijke woorden te achterhalen. Als je in een tekst een onbekend woord tegenkomt, kijk dan eerst of je de betekenis van dat woord uit de tekst kunt halen. Je leert in deze paragraaf dat je dit op drie verschillende manieren kunt doen. 

Een synoniem zoeken

woordraadstrategie 1

Sommige woorden hebben ongeveer dezelfde betekenis. 

Deze woorden noem je synoniemen. 

Trottoir is een synoniem van stoep. Wagen is een synoniem van auto.

Vaak staan synoniemen van elkaar in dezelfde zin. 

Zo niet, lees dan ook de zin voor het moeilijke woord of de zin erna. 

Bij een synoniem gaat het om één woord dat dezelfde betekenis heeft als het het onbekende woord.

Een omschrijving zoeken

woordraadstrategie 2

Een omschrijving is een uitleg van een onbekend woord. Bij een omschrijving worden meer woorden gebruikt dan bij een synoniem.

Omschrijving staan vaak:

• (tussen haakjes)
• tussen komma's,
• in dezelfde zin, in de zin ervoor of erna.

Een voorbeeld zoeken

woordraadstrategie 3

Er komt vaak een voorbeeld na woorden als: zoals, bijvoorbeeld, een voorbeeld van... 

• In het ziekenhuis werken veel specialiteiten, zoals een oogarts en en een chirurg.

Let op!

Voorbeelden kunnen ook na een dubbele punt of tussen haakjes of komma's staan.

• Tijdens biologie hadden we het over het gebruik van onze zintuigen: zien, horen, proeven, voelen, ruiken.

§2: Het onderwerp van een tekst

Elke tekst gaat ergens over. 

Dat noem je het onderwerp van de tekst. 

Het onderwerp kun je in een paar woorden omschrijven. 

Je beschrijft dan waar de tekst over gaat.

Oriënterend lezen

Het doel van oriënterend lezen is het onderwerp van de tekst vinden (vaststellen waar de tekst over gaat).

Bekijk de tekst: 

• Lees de titel, de tussenkopjes en bekijk de afbeeldingen
  
• Lees de tussenkopjes boven de alinea's.
  
• Kijk of er woorden vet, schuin GROOT of gekleurd zijn
• Geef in een paar woorden antwoord op de vraag: waarover gaat deze tekst?

Het antwoord op deze vraag is het onderwerp van de tekst. 

§3: De hoofdgedachte

• Stap 1: Bepaal het onderwerp van de tekst door de vraag te stellen: waar gaat deze tekst over?
• Stap 2: Lees de tekst. 
  
• Stap 3: Geef in één zin antwoord op de vraag: wat is het belangrijkste wat in deze tekst over het onderwerp wordt gezegd? Het antwoord op die vraag is de hoofdgedachte.

Hoofdgedachte 

Hoofdgedachte is vaak te vinden:

• in de inleiding of het slot van de tekst.

Vraag bij hoofdgedachte:

Wat is het belangrijkste wat er in de hele tekst over het onderwerp wordt gezegd?

Onderwerp en hoofdgedachte

Een tekst heeft natuurlijk altijd een onderwerp.

Daarnaast heeft elke tekst een hoofdgedachte.

De hoofdgedachte van een tekst 

vertelt in één zin de belangrijkste

boodschap van de tekst.

§4: Tekstdoelen en tekstsoorten

Een schrijver van een tekst wil iets bereiken met zijn tekst. 

Hij heeft een tekstdoel. 

In totaal zijn er vijf tekstdoelen: amuseren, informeren, instueren, overtuigen, activeren.

Bepaal wat het belangrijkste is wat de schrijver met de tekst wil bereiken. Zo kom je erachter met welke tekstsoort je te maken hebt. Lees je bijvoorbeeld een nieuwsbericht of een gebruiksaanwijzing?

Tekstdoelen en tekstsoorten

Tekstdoel	De schrijver wil	Voorbeeld tekstsoort
informeren	dat je iets te weten komt	nieuwsbericht, schoolboek, verslag
instrueren	dat je leert hoe je iets moet doen	gebruiksaanwijzing, spelregels
overtuigen	dat je zijn mening overneemt	bespreking van een boek of film
amuseren	dat jij jezelf vermaakt	roman, gedichten

§5: De indeling van een tekst

Om een tekst te begrijpen, is het handig om te weten hoe een tekst in elkaar zit. Een goede tekst bestaat (meestal) uit

drie delen.

• een inleiding
• een middenstuk
• een slot.

De inleiding

Het eerste deel van een tekst is de inleiding. 

Hierin maak je kennis met het onderwerp. 

Vaak gebeurt dat met een voorbeeld of een grappig verhaaltje. 

Doordeweeks woont Stijn in een internaat voor schipperskinderen. In het weekend is hij bij zijn ouders aan boord. 'Dan wordt ik extra verwend.'

Het middenstuk

Het middenstuk is het grootste gedeelte van de tekst. 

Daarin staat de meeste informatie. 

Het middenstuk bestaat meestal uit meerdere stukjes tekst. (alinea's)

Het middenstuk is het grootste gedeelte van de tekst. 

Het slot

Het laatste stukje van een tekst is het slot. 

Hierin wordt het belangrijkste uit de tekst vaak kort herhaald.

Let op: nieuwsberichten hebben meestal geen slot

§6: Deelonderwerpen

Een tekst heeft vaak één hoofdonderwerp. 

Om dat onderwerp uit te leggen of toe te lichten wordt een tekst vaak verdeeld in deelonderwerpen. 

Deelonderwerpen zijn de kleinere onderwerpen waarover de tekst meer vertelt. Ze helpen de schrijver om het hoofdonderwerp duidelijk uit te leggen of van verschillende kanten te belichten.

Voorbeeld

Alinea

Deelonderwerp

Inleiding

Onderwerp + deelonderwerpen

Drie alinea's in het middenstuk.

Drie deelonderwerpen in het middenstuk.

onderwerp

deelonderwerp

deelonderwerp

deelonderwerp

inleiding

slot

middenstuk

Onderwerp: 

Gezonde voeding 

Deelonderwerp:

Wat is gezonde voeding

Deelonderwerp:

Waarom is gezonde voeding belangrijk

Deelonderwerp:

Wat gebeurt er als je ongezond eet

Middenstuk: 

Alinea 3

Alinea 4

Alinea 2

Vooruitblik

Volgende les 

proefwerk