Hoofd- en bijzaken

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

DOEL

- je kunt kernzinnen van alinea's  herkennen 

- je kunt hoofdzaken herkennen

- je kunt het verschil zien tussen bijzaken en hoofdzaken

- je kunt de hoofdgedachte herkennen

KERNZINNEN, HOOFDZAKEN 

EN HOOFDGEDACHTE IN EEN TEKST 

HOOFDZAKEN

- wat belangrijk is in een tekst

- hoofdzaken lees je vaak in de inleiding, in het slot en in de   

   kernzin van elke alinea

- tussenkopjes en anders gedrukte woorden kunnen ook 

   helpen  om hoofdzaken te vinden

HOOFDGEDACHTE 

van een tekst

het belangrijkste van een tekst kan 

in één zin samengevat worden:

de hoofdgedachte

HOOFDGEDACHTE 

van een tekst

-je vindt de hoofdgedachte van een tekst door de vraag te stellen:

Wat is het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd?

- de hoofdgedachte van een tekst staat vaak in de inleiding of in het slot van een tekst

 

Hoofdgedachte en bijzaak

De hoofdgedachte =  

onderwerp  + dat wat daarover verteld wordt

 De hoofdgedachte kun je vinden door te vragen:

Wat zegt de schrijver van de tekst over het onderwerp?

Minder belangrijke informatie, zoals een voorbeeld of 

extra uitleg, noemen we bijzaken. 

Onderwerp en hoofdgedachte

Onderwerp = waar de tekst over gaat 

Hoofdgedachte is wat wil de schrijver mij over het onderwerp vertellen.  

Tekstsoorten

Teksten kunnen meer doelen tegelijk hebben, 

bijvoorbeeld informeren en overtuigen. 

Het belangrijkste doel bepaalt tot welke 

soort we de tekst rekenen.

Tekstsoort: Informatieve tekst

De schrijver of spreker geeft informatie over een bepaald onderwerp. De tekst is neutraal en geeft feiten. 

De bedoeling is informeren. 

Tekstsoort betogende tekst

 De schrijver of spreker geeft zijn mening over een bepaald onderwerp. De bedoeling is overtuigen. 

Daarvoor geeft hij argumenten. 

Bijvoorbeeld: een reactie op een artikel, ingezonden brief, tekst van een politieke partij.

Tekstsoort: Instructieve tekst

De schrijver of spreker legt stap voor stap uit 

hoe je iets moet doen. 

De bedoeling is dat je een handeling goed uitvoert.

Tekstsoort: verhalende tekst

De schrijver vertelt een verhaal of drukt gevoelens en emoties uit; de zender wil de ontvanger ontspannen, raken of ontroeren. 

Bij dit soort tekst is het tekstdoel: 

entertainen, ontroeren, raken, ontspannen.

Tekstdoelen

Elke tekst heeft een doel. 

Er zijn verschillende doelen. 

aak hebben teksten ook meerdere doelen en mag je er maar één kiezen. Ben dan kritisch in je keuze.

Tekstdoel: Informeren

De schrijver wil dat je over een bepaald onderwerp 

iets te weten komt. 

Voorbeelden hiervan zijn een nieuwsbericht, een leerboek voor school, een woordenboek, een tweet over een bepaald onderwerp, een zakelijke brief. Er staan feiten in.

Tekstdoel: Overtuigen

De schrijver wil je overtuigen van een bepaalde mening.

 Voorbeelden hiervan zijn een reclametekst, een recensie, een column, een recensie.

Tekstdoel: 

INSTRUCTIE GEVEN of INSTRUEREN:

De schrijver leert je stap voor stap om een handeling 

goed uit te voeren. 

Voorbeelden hiervan zijn een kookrecept, een gebruiksaanwijzing, een werkrooster.

Tekstdoel: 

Amuseren of vermaken

De schrijver wil dat je geniet van een tekst. 

Voorbeelden hiervan zijn een leesboek, een verhaal in een tijdschrift, een e-mail van een vriend, een gedicht.

Hoofdzaken

Bijzaken

Onmisbaar om een verhaal te begrijpen

Uitleg of details / extra informatie

Staan vaak in de inleiding of het slot

Staan vaak in kernzinnen

Ik ben echt dol op alle soorten chocolade.
Mars, Twix, Snickers en Bounty eet ik graag.

Zin 1 is de hoofdzaak.

Zin 2 is de hoofdzaak.

Kuifje, Lucky Luke of Guus Flater zijn bij veel kinderen onbekend. Oudere strips zijn niet meer zo populair als vroeger.

Zin 1 is een hoofdzaak.

Zin 2 is een hoofdzaak.

Veel ouderen zien met een smartphone door de bomen het bos niet meer. Zij hebben moeite om te erachter te komen welke apps handig zijn en welke niet.

Zin 1 is een hoofdzaak.

Zin 2 is een hoofdzaak.

Aan de slag!

Ga zelfstandig aan de slag met:

 - Opdracht 1 t/m 4 

- Opdracht 7 + 8.