1.4 Leven van landbouw

• geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Akkerbouw
Deze boeren plukken peulvruchten van de struiken, zoals doperwten of kikkererwten. Ook jager-verzamelaars plukten vruchten in de natuur, maar boeren legden hele velden aan waar voedsel groeide. Achter de boeren zie je nog meer velden liggen die voor akkerbouw bedoeld zijn.

Werktuigen
Deze boeren zijn druk bezig met het oogsten van graan. Ze snijden het af met een sikkel, een krom mes. Dit mes bestaat uit een houten steel en een mes van vuursteen. Beide onderdelen zijn met touw aan elkaar vastgemaakt. Vanaf omstreeks 3000 v.C. gingen mensen ook metalen werktuigen gebruiken.

Veeteelt

De mensen die je hier ziet hebben dieren tam gemaakt en gefokt. De herder rechts heeft een kudde geiten onder zijn hoede. Zij grazen in de natuur en worden ‘s avonds weer verzameld. De boer links gebruikt de trekkracht van de runderen om de grond om te ploegen.

Melk, vlees en huiden

Hier zie je een boerin die dierenhuiden te drogen hangt. Veel dieren werden gehouden voor de huiden en het vlees. Maar mensen hielden bepaalde dieren ook voor een ander doel. Runderen en geiten gaven melk, katten hielden muizen uit de voorraadkast en honden bewaakten het erf.

Aardewerk potten

Hier zie je potten die de boeren maakten van klei. Ze werden gebruikt om voedsel in te bewaren. De potten beschermden het voedsel tegen vocht en ongedierte. Zo bleef het goed tot de volgende oogst. De potten werden ook gebruikt om mee te koken. Vaak werden ze mooi versierd.

Stevige huizen

Boeren bouwden stevige huizen van riet en hout, met een dak van stro. Aan de buitenzijden van de muren gebruikten ze opgedroogde modder om regen en wind tegen te houden. Omdat mensen dankzij de landbouw het hele jaar op dezelfde plaats woonden, konden ze nu ook dit soort huizen bouwen.

Continuïteit is..... ?

Wat is landbouw?

Landbouw ontstaat als mensen niet meer leven van wat de natuur toevallig opbrengt, maar daar zelf invloed op gaan uitoefenen door het aanplanten van bepaalde gewassen (akkerbouw) en het in gevangenschap houden van bepaalde dieren (veeteelt). 

Eerste landbouw

Vruchtbare halvemaan genoemd

• Gebied waar de eerste landbouw ontstond (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': Ontstaan van dorpen en uiteindelijk de eerste steden.

De landbouw (agrarische) revolutie

• Revolutie: een ingrijpende verandering

De jagers-verzamellaarssamenleving veranderde langzaam in een landbouwsamenleving met een bloeiende economie.

Landbouwsamenleving

Twee kenmerken van de landbouwsamenleving:

1) Middel van bestaan = landbouw 

2) Sedentair leven = mensen leven op een vaste plek >> dorpen.

Boerendorpen waren zelfvoorzienend:

de bewoners produceerden alles wat ze nodig hadden zelf.

Gevolgen I

1. Mensen gingen op vaste plaatsen wonen -> verzorging van gewassen en vee.

2. Een bevolkingsgroei -> ontstaan van dorpen.

Gevolgen II

3. aanzet tot nieuwe uitvindingen (trekhak / ploeg / wiel / aardewerk / maalstenen)

4. aanzet tot nieuwe technieken (weven / potten bakken / polijsten van steen)

B Landbouw in Nederland

• Rond 5000 v. C. eerste boeren in Nederland
• Rond 3000 v.C. heel Nederland is een landbouwsamenleving

Landbouwsamenleving

Voordelen van het leven als boer:

• Betere bescherming tegen de natuurlijke omstandigheden. 
• Langer leven door betere oogsten + bevolkingsgroei

Nadelen van het leven als boer:

• Afhankelijk van de grillige natuur
  >> maar: zorgde wel voor uitvindingen (werktuigen: bijv. ploeg). 

Boeren ontwikkelden een nieuwe economie >> nieuwe manier om aan voedsel etc. te komen.

Wat denk je dat deze kaart weergeeft?

Boeren

Jager-verzamelaars

Verplaatsen van plek naar plek

Graan, fruit en groenten verzamelen 

Op dieren en vissen jagen

Kleine groepen

Enkele bezittingen die mee gedragen konden worden

Landbouw was een grote verandering voor de manier waarop mensen leefden in de prehistorie. Wat veranderde er precies?
Versleep iedere verandering naar de juiste plaats. 

grote groepen

aardewerk

dieren temmen (domestificeren)

eigen gewassen verbouwen

op 1 plek wonen

Voordelen van landbouw

Nadelen van landbouw

Veel continuïteit

Meer beroepen mogelijk

meer bezit mogelijk

harder werk

groter risico

grotere opbrengst

groter risico op besmettelijke ziektes

sociale ongelijkheid