§5.3 De jaren zestig

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Popcorn! Wat 'popt' er nu door je hoofd wat je nog weet van de vorige geschiedenisles?

H6: Nederland en Europa na 1945

§6.3: De jaren '60

In deze les kun 

13 punten verdienen.

Hierna: dia 10 tijdvakken

Hierna: Leerdoelen.

Leerdoelen

Aan het eind:

1. kun je met een aantal kenmerken benoemen hoe in Nederland de welvaart, de samenleving en de maatschappij vanaf de jaren '60 veranderde;

2. weet je de verschillen tussen de Eerste en de Tweede Feministische Golf en kun je de opkomst van de jongerencultuur met 2 / 3 voorbeelden van jongerengroepen vanaf de jaren '60 omschrijven.

+ kun je met een inhoudelijk argument benoemen waarom jij wèl in de jaren '60 zou willen leven.

Hierna: uitleg.

Leerdoel 1: Welvaart en welzijn stijgen

De eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog (jaren '50) is de periode van de wederopbouw.

Maar in de jaren '60 groeit de economie snel. Nederland heeft te weinig mensen voor ongeschoold (fabrieks)werk. 

Gevolg: Nederland haalt mensen uit landen rondom Middelandse Zee. Zij heten gastarbeiders. Gastarbeiders worden nu vaak 'Nederlanders met een migratie-achtergrond' genoemd.

Gastarbeiders woonden veel in de grote steden, dichtbij fabrieken waar ongeschoold werk was te vinden. 

In de jaren '70 migreren (verhuizen) ook veel mensen vanuit Suriname naar Nederland.

Gevolg: Nederland verandert in een multiculturele samenleving. 

Hierna: open vraag.

Omschrijf in eigen woorden wat multicultureel betekent:

Hierna: filmpje Mustafa - Klokhuis (± 3 min)

1. De vader van Mustafa kwam naar Nederland in 1969, dit is de 19e eeuw / 20e eeuw.

2. De vader van Mustafa komt oorspronkelijk uit Marokko / Turkije.

1. 1. 19e eeuw, 2. Marokko
2. 1. 19e eeuw, 2. Turkije
3. 1. 20e eeuw, 2. Marokko
4. 1. 20e eeuw, 2. Marokko

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

In de afbeelding is een ontwikkeling te zien.

Welk begrip past bij deze ontwikkeling?

1. amerikanisering
2. gastarbeiders
3. consumptiemaatschappij
4. wederopbouw

Geef aan wie er worden bedoeld met het woord gastarbeiders.

Kies het meest juiste antwoord.

Hierna: stelling.

1. Vrouwelijke arbeiders uit het Middellandse Zeegebied
2. Hoogopgeleide arbeiders die uit Spanje, Italië, Turkije of Marokko kwamen
3. Arbeiders die vooral ongeschoold werk deden tegen lage lonen
4. Mannelijke arbeiders uit het Middellandse Zeegebied die vooral ongeschoold werk deden tegen lage lonen

Allochtonen vormen in Nederland een multiculturele samenleving. Sinds een tijd hebben allochtonen een nieuwe naam, namelijk personen met een migratieachterond. Een persoon met een migratieachterond is een persoon die in het buitenland is geboren, of een van beide ouders (of beide ouders).

Ben jij dan een leerling met een migratieachtergrond?

Hierna: Sleepvraag.

Ja!

Nee!

Ik weet het niet

Sleep de namen van landen naar de juiste afbeelding:

Hierna: Sleepvraag.

Indonesië

Suriname

China

Eritrea

Griekenland

Italië

Marokko

Spanje

Turkije

De multiculturele samenleving heeft zowel voordelen als nadelen.

Sleep de zinnen naar de juiste kolom:

Hierna: vervolg uitleg.

Nadeel

Voordeel

Bijna iedereen spreekt een tweede taal.

Soms lijken de normen en waarden van culturen niet bij elkaar te passen.

Culturen zijn nooit gelijk aan elkaar, er is altijd één cultuur de belangrijkste cultuur.

Mensen vertrouwen dingen die ze niet kennen minder makkelijk.

Je kunt allerlei nieuwe recepten voor eten van elkaar leren.

In een multiculturele samenleving kun je leren van andere culturen.

In de jaren '60 stijgt dus de welvaart, waardoor nieuwe producten verschijnen en luxegoederen zijn voor iedereen beschikbaar, bv koffiezetapparaat, broodrooster en een gemoderniseerde koelkast, wasmachine en stofzuiger.

Modern Nederland wordt in de jaren '60 een echte consumptiemaatschappij, waarbij reclame mensen moet verleiden om meer en sneller producten te kopen. Zo wordt ook Nederland een wegwerpmaatschappij met nieuwe milieuproblemen.

Hierna: open vraag.

Stelling: 'Nederland kon alleen een consumptiemaatschappij zijn dankzij de gestegen welvaart.'

Leg deze stelling uit:

Hierna: sleepvraag.

Hierna: Sleepvraag.

Hieronder zie je een stroomdiagram. Dat is een diagram waarin je oorzaken en gevolgen kunt aangeven.

Sleep de juiste gebeurtenis naar de juiste plaats in het stroomdiagram.

Hierna: uitleg leerdoel 2.

economische groei

consumptie- maatschappij

wederopbbouw

meer welvaart

Leerdoel 2: Emancipatie van vrouwen en jongeren

In de jaren '60 ontstaat een kloof tussen jongeren en ouderen. De ouderen hebben nog de Tweede Wereldoorlog meegemaakt, maar de jongeren groeien op in welvaart en kunnen hun eigen verdiende geld uitgeven aan bv kleding en muziek Gevolg is dat jongeren zich aan onderscheiden van anderen, waardoor een jongerencultuur. 

De nozems zijn de eerste jongeren in Nederland met een eigen jongerencultuur. Jongens zijn te herkennen aan een 1. vetkuif, 2. een brommer 3. leren jacks en 4. luisteren Rock 'n Roll. Meisjes dragen korte rokken en petticoats.

Een andere groep zijn de provo's, vaak Amsterdamse studenten. Zij hebben kritiek op de consumptiemaatschappij, ouders en gezag.

Hierna: vervolg uitleg leerdoel 2.

Leerdoel 2: Emancipatie van vrouwen en jongeren

Naast jongeren gaan ook sommige vrouwen de strijd aan!

Eind 19e eeuw ontstaat de Eerste Feministische Golf (olv W. Drucker en A. Jacobs) met als doel vrouwenkiesrecht en recht op onderwijs.

Maar in de jaren '60 start ook de Tweede Feministische Golf met als doel 1. gelijke kansen in werk, 2. gelijke lonen, 3. abortus, 4. kinderopvang, 5. herverdeling van huishoudelijke taken en 6. meer kans op hoger onderwijs.

Vrouwen proberen deze doelen te halen door grappige/ludieke acties op straat te voeren. De bekendste groep zijn de Dolle Mina's, zij zijn een voorbeeld van een feministische actiegroep binnen de vrouwenemancipatie (gelijke rechten) in de jaren '60 en '70.

Hierna: enkele quizvragen.

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

1. Op de afbeelding zie je nozems / provo's.

2. Een oorzaak / gevolg van het ontstaan van een jongerencultuur is dat zij in de jaren '60 opgroeien in welvaart en hun verdiende geld zelf kunnen uitgeven.

1. 1. nozems, 2. oorzaak
2. 1. nozems, 2. gevolg
3. 1. provo's, 2. oorzaak
4. 1. provo's, 2. gevolg

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Welke twee groepen in de samenleving keurden deze poster af?

1. conservatieven en gelovigen
2. gelovigen en socialisten
3. conservatieven en feministen
4. socialisten en feministen

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Objectief is een feit, subectief is een mening.

1. 'Alle doelen van de Tweede Feministische Golf zijn nu behaald.' Deze zin is objectief / subjectief.

2. Feministen kunnen ook / nooit mannen zijn.

Hierna: sleepvraag.

1. 1. objectief, 2. ook
2. 1. objectief, 2. nooit
3. 1. subjectief, 2. ook
4. 1. subjectief, 2. nooit

In de jaren '60 gaan jongeren meer zelf geld verdienen en  besteden aan luxe producten. Sleep de woorden naar de juiste kolom:

Hierna: filmpje Samenvatting Jongeren en Feministen - JORTgeschiedenis (± 6 min).

Basisbehoeften

(primaire behoeften)

Luxeproducten

bier en sigaretten

vrijetijdskleding

brommer

drinken

werkkleding

eten

huur

muziek

Sleep de woorden naar de juiste plek in de afbeeldingen:

Hierna: filmpje voorbeeld van een jongerengroep (½ min).

invloed van Engelse en Amerikaanse popmuziek

steeds langer onderwijs

Hippies

meer geld

Nozems

meer vrije tijd

Provo's 

In het filmfragment zag je de Dingly Boys.

Bij welke jongerencultuur horen de Dingly Boys?

Hierna: sleepvraag.

1. nozems
2. provo's
3. hippies
4. feministen

In de geschiedenis bestaan twee perioden waarin voor vrouwenrechten werd gestreden. Die heten de eerste en de tweede feministische golf.

Sleep de  woorden naar de juiste kolom:

Hierna: Evaluatie.

Eerste Feministische Golf

Tweede Feministische Golf

Algemeen vrouwenkiesrecht

recht op kinderopvang

recht op onderwijs

gelijke kansen op werk

recht op abortus

seksuele bevrijding

eind 19e eeuw

jaren '60 en '70

recht om te stemmen

Evaluatie: Hoe goed beheers jij nu de leerdoelen?

1 vinger: totaal niet.

2 vingers: een klein beetje

3 vingers: voldoende. 

4 vingers: goed

5 vingers: zeer goed!

Aan het eind

1. kun je met een aantal kenmerken benoemen hoe in Nederland de welvaart, de samenleving en de maatschappij vanaf de jaren '60 veranderde;

2. weet je de verschillen tussen de Eerste en de Tweede Feministische Golf en kun je de opkomst van de jongerencultuur met 2 / 3 voorbeelden van jongerengroepen vanaf de jaren '60 omschrijven.

Hierna: plusopdracht.

Stel dat je met een teletijdmachine terug kan gaan in de tijd.

Noem een inhoudelijk argument over de jaren '60 (1960-1969) waarom jij juist naar deze periode terug zou willen gaan: