Hoofdstuk 8 - Ecosysteem en evenwicht

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Ecosysteem en evenwicht

Toetsweek: SE Hoofdstuk 5, 7 en 8!

8.1

Duurzaamheid

Primaire productie

Voedselconversie

Piramides van ecosystemen

Productie

• Bruto primaire productie (BPP)
• Netto primaire productie (NPP)
• NPP = BPP - dissimilatie
• Secundaire productie

Reducenten

Energiestromen

8.2

Koolstofkringloop

Broeikaseffect

1-I. Juist of onjuist? De bruto primaire productie bij algen is gelijk aan de netto primaire productie min de dissimilatie van de algen.

1. Juist
2. Onjuist

1-II. Juist of onjuist? De secundaire productie bij garnalen is altijd kleiner dan de primaire productie van de algen.

1. Juist
2. Onjuist

5. De piramide gaat over vier soorten organismen. Wat stelt deze piramide voor?

1. Aantallen slaplanten, slakken, lijsters en een sperwer
2. Biomassa boom, veel rupsen, aantal spinnen en een koolmees
3. Biomassa wortels, regenwormen, mollen en een reiger

Organisch en anorganisch

• Anorganische stoffen: moleculen met één of nul C-atomen (H2O, CO2, mineralen)
• Organische stoffen: moleculen met twee of meer C-atomen (koolhydraten, eiwitten, vetten)

Snelle koolstofkringloop

Langzame koolstofkringloop

Versterkt broeikaseffect

Koolstofkringloop maken

Pijlen in goede richting tussen verschillende onderdelen

Gebruiken de termen: fotosynthese, verbranding, fossilisatie

Laat je kringloop checken door docent

8.3

Eutrofiëring

Stikstofkringloop

Rotting

Ammonificatie, nitrificatie, denitrificatie

6-I. Juist of onjuist? Zonder broeikasgassen in de atmosfeer was de aarde 30 graden kouder.

1. Juist
2. Onjuist

6-II. Juist of onjuist? Het versterkt broeikaseffect ontstaat onder andere door meer CO2 in de atmosfeer.

1. Juist
2. Onjuist

(An)aeroob

• Afbraak door reducenten -anaeroob
• Ammonificatie - anaeroob
• Denitrificatie - anaeroob
• Nitrificatie - aeroob (chemosynthese)

8.4

Populatiegrootte bepalen

Variatie populatiegrootte

Successie

8. Denitrificerende bacteriën maken...

1. N2
2. NO3-

8. Stikstofbindende bacteriën gebruiken...

1. N2
2. NO3-

Steekproef

Vangen-merken-terugzetten

• N = populatiegrootte
• M = aantal individuen eerste keer vangen
• Nv = aantal individuen tweede keer vangen
• Mv = aantal gemerkte dieren tweede keer vangen
• N = (Nv/Mv)xM

8.5

Duurzaamheid

Ecologisch evenwicht

Draagkracht

Accumulatie

11. Welk diagram geeft successie juist weer?

1. A
2. B
3. C
4. D

Draagkracht

Accumulatie

• Bruto en netto primaire productie, voedselconversie
• Piramides van ecosystemen
• Koolstofkringloop, versterkt broeikaseffect
• Stikstofkringloop, ammonificatie, nitrificatie, uitspoeling, denitrificatie, eutrofiëring
• Populatiegrootte
• Successie
• Ecologisch evenwicht, draagkracht
• Accumulatie
• Duurzaamheid

Examentraining

• Schrijf zelf samenvattingen van elk hoofdstuk in je eigen woorden
• Doe van elke paragraaf 1 of meer moeilijke boekvragen om te checken of je het begrijpt
• Oefen per hoofdstuk met examenvragen van vorige jaren (biologiepagina.nl)
• Lees de tips door voor elk SE

Voorbereiding SE

• BINAS
• Niet-grafische rekenmachine
• Pen, potlood, gum, geodriehoek, passer, kleurpotloden
• Lenen niet toegestaan

Meerkeuze (MC)

• Ongeveer 50%  MC, 50% open vragen
• Bij MC is vaak je eerste idee goed, ga het later niet verbeteren. Er zijn ook geen regels voor het goede antwoord bij MC.
• Lees de vraag zonder de antwoorden en kijk daarna of jouw antwoord er tussen staat. Als deze er niet tussen staat, ga je weg strepen.

MC

• Er is één antwoord sowieso niet goed
• Twee antwoorden lijken veel op elkaar, er is er meestal één hiervan goed
• Twee letters opschrijven is sowieso fout
• Het aantal keer dat een bepaalde letter voorkomt bij MC maakt niet uit
• Schrijf duidelijk en gebruik hoofdletters

Berekeningen

• Altijd je werk laten zien, anders krijg je geen punten
• Zet altijd de eenheid achter het getal
• De uitkomst mag niet nauwkeuriger of minder nauwkeurig zijn dan de gegeven getallen (zelfde aantal decimalen)

Open vragen

• Sla altijd een regel over tussen vragen
• Formuleer altijd volledige zinnen en grijp terug op de vraag in je antwoord
• Als een vraag meer dan 1 punt waard is, bestaat het antwoord uit meerdere denkstappen, evenveel of één meer dan wat de vraag waard is
• Geef nooit meer redenen of voorbeelden dan gevraagd

Open vragen

• Een vaag antwoord levert geen punten op, gebruik waar mogelijk begrippen
• Bij vragen over standpunt of mening, gaat het om de biologische onderbouwing

Natuurwetenschappelijk onderzoek

• Hypothese: je verwachting, geen verklaring nodig
• Proefbeschrijving: vergeet de controlegroep niet
• Conclusie: vermeld op grond van welke gegevens (getallen uit resultaten) je de conclusie trekt
• Grafieken: benoem de assen, geef je grafiek een titel, maak een vloeiende lijn

Stappenplan

• Lees de tekst. Onderstreep/markeer eventuele belangrijke informatie. Deze bevat vaak bekende termen.
• Haal belangrijke informatie uit tabellen/grafieken en eventueel BINAS
• Wat is de vraag? Voorbeeld, uitleg, argument, berekening
• Geef nauwkeurig antwoord
• Controleer of je antwoord geeft op de vraag. Controleer of je antwoord zinnig is.
• Schrijf je antwoord eerst op een klad en dan pas op je antwoordblad

Algemene tips

• Niet verwijzen, schrijf alles uit
• De blokjes tekst zijn belangrijk, wat tussen de opgaven staat is meer een inleiding naar de vraag
• Werk zoveel mogelijk met begrippen, en schrijf puntsgewijs in plaats van een lang verhaal
• Een context activeert eerst oude kennis (O en B) en gaat dan pas combineren met nieuwe informatie (I en T)

Algemene tips

• Als je er niet uit komt, begin later helemaal opnieuw
• Gebruik klad blaadje
• BINAS is meestal alleen een tussenstap, bijna nooit het hele antwoord
• Rustig en zorgvuldig werken, neem 5 minuten de tijd om alles door te nemen 
• Hoe meer punten, hoe meer tijd