Les 8. Tekstsoorten en doelen - Schrijven

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Tekstsoorten en tekstdoelen

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• Weet je welke tekstdoelen er zijn
• Weet je welke tekstsoorten er zijn

• Kun je tekstdoelen en tekstsoorten herkennen

Tekstsoorten

Er zijn verschillende soorten teksten. Deze zijn ingedeeld in vijf hoofdcategorieën:

• Informatieve teksten (informatie geven)
• Betogende teksten (mening geven)
  
• Amuserende teksten (vermaken)
• Activerende teksten (aanzetten tot actie)
• Opiniërende teksten (mening laten vormen)

Informatieve teksten

• Informerende teksten geven geen oordeel over de inhoud. Ze presenteren de feiten zonder poespas. Ze zijn dus objectief en leggen iets uit.
• We zien dit terug in encyclopedieën, nieuwsberichten, schoolboeken, recepten, notulen en gebruiksaanwijzingen.
• Objectief

Betogende teksten

• Schrijver probeert de lezer te overtuigen van zijn mening en probeert de lezer zijn mening over te laten nemen. De schrijver zoekt dus medestanders.
• Je ziet dit in betogen, recensies, ingezonden stukken en in columns
• Subjectief

Amuserende teksten

• Amuserende teksten willen de lezer vermaken. Het verhaal hoeft dus niet serieus of waar te zijn, zolang de lezer het maar leuk vind om te lezen. 
• Boeken/roman, sprookjes, gedichten en andere verzonnen verhalen.
  
• Objectief/subjectief of verzonnen

Activerende teksten

• Activerende teksten hebben als doel om de lezer aan te zetten om iets te doen. 
• Je ziet dit terug in betogen , ingezonden stukken, columns, maar bijvoorbeeld ook in reclames. Daar word je immers aangezet tot het kopen van een product.

Opiniërende teksten

• Opiniërende teksten zijn bedoeld om de lezer een mening te laten vormen en aan het denken te zetten. 
  
• De schrijver geeft zelf niet heel duidelijk zijn persoonlijke mening, maar laat wel merken dat er over het onderwerp nagedacht/gediscussieerd moet worden. 
  
• Opiniërende teksten zijn beschouwingen, ingezonden brieven en columns.
  
• Objectief/subjectief

Kenmerken opiniërende tekst: Subjectief, persoonlijke standpunten, argumentatie.

Doel: Persoonlijke mening uiten

Argumenten zijn objectief wanneer ze feitelijk zijn en subjectief wanneer ze een mening, een gevoel, een vermoeden of een waardeoordeel bevatten. 

Subjectieve argumenten worden ook wel waarderende argumenten genoemd. 

Objectieve (feitelijke) argumenten kun je altijd controleren op hun juistheid.

In een opiniërende tekst mag je helemaal je eigen mening verkondigen. Hij is er zelfs speciaal voor bedoeld. Je moet je mening wel kunnen onderbouwen met argumenten en daarom moet je bij uitgebreide stukken zeker beschikken over de nodige kennis.

Jouw lezer weet in ieder geval na afloop genoeg om zich een mening te kunnen vormen. Voor jou persoonlijk maakt die mening niet zo heel veel verschil. Jij wilt mensen hoogstens aan het denken zetten of helpen een goede keuze te maken.

Voorbeelden van dit soort teksten zijn:

een film- of boekrecensie

een vaste column in een krant

een discussiestuk voor een vergadering

een hotelbeoordeling op booking.com

een tweet als reactie op een televisieprogramma

Tekstdoelen

• Schrijvers van teksten hebben altijd een doel voor ogen. Ze vragen zich bij het schrijven altijd af wat ze willen bereiken. 
  
• In totaal zijn er vijf tekstdoelen:
  

1.  Informeren
   
2.  Overtuigen/betogen
   
3. Activeren
   
4. Amuseren
5.  Opiniëren/beschouwen

uiteenzetting

betoog

schoolboektekst

recensie

roman

beschouwing

gedicht

ingezonden brief

Informeren

Opiniëren

Amuseren

Overtuigen

Zet de juiste tekstsoorten bij de juiste tekstdoelen.

Informeren

Betogend

Activeren

Krantenartikel over de overstroming in Bolivia.

Brief van de dierenarts met informatie om je kat te laten chippen.

Een oproep op een website om te gaan protesteren. 

Artikel op website Voedingswijzer om elke dag fruit en groente te eten.

Folder over verschillende workshops in het buurthuis.

Welk tekstdoel werd er afgebeeld?

1. informeren
2. opiniëren
3. overtuigen
4. amuseren

Welk tekstdoel werd er afgebeeld?

1. informeren
2. opiniëren
3. activeren
4. amuseren

Welk tekstdoel werd er afgebeeld?

1. informeren
2. opiniëren
3. activeren
4. overtuigen

Welk tekstdoel werd er afgebeeld?

1. amuseren
2. opiniëren
3. overtuigen
4. informeren

Welk tekstdoel werd er afgebeeld?

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. amuseren

Welk tekstdoel werd er afgebeeld?

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. amuseren

Noem de vijf tekstdoelen!