Bespreekles 1 Latijn stampoverzicht

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Bespreking 18-5

Stampoverzicht

Tekst 6B

Ablativus

Middel

Reden

Plaats

De uitgangen van de ablativus zijn als volgt:

1. -a, -o, -is
2. -i, -is
3. -o, -is
4. -ae, -a, -is

Pak je stampoverzicht voor je neus

De uitgangen van de indicativus praesens zijn:

Indicativus uitgangen	Praesens	Imperfectum	Perfectum
Ik (eerste pers. ev.)	-o	(e) ba -m	-i
Jij (tweede pers. ev.)	-s	(e) ba -s	-isti
Hij/zij/het (derde pers. ev.)	-t	(e) ba -t	-it
Wij (eerste pers. mv.)	-mus	(e) ba -mus	-imus
Jullie (tweede pers. mv.)	-tis	(e) ba -tis	-istis
Zij (derde pers. mv.)	-nt	(e) ba -nt	-erunt
Imperat. (ev.)	Stam van ww	x	x
Imperat. (mv.)	-te	x	x
Infinitivus	-re	x	-isse

esse	praesens	imperfectum	perfectum
Ik (eerste pers. ev.)	sum	eram	fui
Jij (tweede pers. ev.)	es	eras
Hij/zij/het (derde pers. ev.)	est	erat	fuit
Wij (eerste pers. mv.)	sumus	eramus	fuimus
Jullie (tweede pers. mv.)	estis		fuistis
Zij (derde pers. mv.)	sunt	erant	fuerunt
Imperat. (ev.)	(es)	x	x
Imperat. (mv.)	(este)	x	x
Infinitivus	esse	x	fuisse

Welke vormen misten in het schema van esse?

posse	praesens	imperfectum	perfectum
Ik (eerste pers. ev.)	possum	poteram	potui
Jij (tweede pers. ev.)	potes	poteras	potuisti
Hij/zij/het (derde pers. ev.)	potest	poterat	potuit
Wij (eerste pers. mv.)	possumus	poteramus	potuimus
Jullie (tweede pers. mv.)	potestis	poteratis	potuistis
Zij (derde pers. mv.)	possunt	poterant	potuerunt
Imperat. (ev.)
Imperat. (mv.)
Infinitivus

Wat is de perfectum stam van posse?

1. pos-
2. pot-
3. potu-

Kenletters (im)perfectum

imperfectum: (e)ba

perfectum bij de a- en i-stam: v + perf. uitgang

perfectum bij e-stam: u + perf. uitgang

perfectum bij mk-stam en rest: perfectumstam + perf. uitgang

Hoe vertaal je een gebiedende wijs?

Vertaling

Imperfectum: ik lachte, jij deed, hij maakte, etc.

Perfectum: 

1. Ik deed (gewone verleden tijd)
2. Ik heb gedaan (met dus een voltooid deelwoord)

Infinitivus

De infinitivus is het hele werkwoord

en je vertaalt hem

als het hele werkwoord en/of met 'te' erbij.

Naamwoord	Man. (groep 2)	Vrouw. (groep 1)	Onz. (groep 2)	m/v gr 3	O. gr3
nom (ev)	servus	mensa	donum
gen	servi	mensae	doni
dat	servo	mensae	dono
acc	servum	mensam	donum
abl	servo	mensa	dono
nom (mv)	servi	mensae	dona
gen	servorum	mensarum	donorum
dat	servis	mensis	donis
acc	servos	mensas	dona
abl	servis	mensis	donis

Naamwoordelijk deel van het gezegde

Het naamwoordelijk gezegde (nwg) bestaat altijd uit een vorm van ‘esse’ Het werkwoord koppelt het naamwoordelijk deel aan het onderwerp. 

In welke naamval staat het naamwoordelijk deel van het gezegde?

De uitgangen van het bijvoeglijk naamwoord 'bonus, -a, -um' zijn hetzelfde als:

1. groep 1
2. groep 2
3. groep 1 en 2
4. Geen van bovenstaande

Bijvoeglijknaamwoord groep 1/2	Man.	Vrouw.	Onz.
nom (ev)	bonus	bona	bonum
gen	boni	bonae	boni
dat	bono	bonae	bono
acc	bonum	bonam	bonum
abl	bono	bona	bono
nom (mv)	boni	bonae	bona
gen	bonorum	bonarum	bonorum
dat	bonis	bonis	bonis
acc	bonos	bonas	bona
abl	bonis	bonis	bonis

Functies naamvallen

Genitivus: bezit (van), eigenschap (van/met), verpl. aanv.

Dativus: mw vwp (aan/voor/tegen), belanghebbend ps (voor), van bezit (met vorm van esse), verpl. aanv.

dat. possessivus: Aan mij is een fiets => ik heb een fiets

Ablativus: middel (met), reden (door), plaats (in/op), verpl. aanv.

Voorzetsels met abl: pro, cum, sine, e(x), a(b), de

Hoe vertaal je in+acc en in+abl?

1. in+acc = naar (richting) in+abl = in (plaats)
2. in+acc = in (plaats) in+abl = naar (richting)

Overige antwoorden

predicatief: 'als'

Hoe herken je bij mannelijke woorden met een vrouwelijke uitgang het bijpassende bijvoeglijke naamwoord?

De bijvoeglijke naamwoorden hebben hetzelfde geslacht, getal en dezelfde naamval, maar gaan niet volgens het rijtje van ‘mensa’, maar volgens het rijtje van ‘servus’

Overige antwoorden

1. bijwoordelijke bijzinnen

• voegwoorden
• geeft informatie over de hoofdzin

2. bijvoeglijke bijzinnen of relatieve bijzinnen

• die
• geeft informatie over een zelfstandig naamwoord of een naam uit de hoofdzin

Pak de vertaling van tekst 6B erbij

Je krijgt van een paar zinnen het regelnummer en het Latijn te zien. Kies de goede vertaling. Andere vragen over de tekst kun je naderhand stellen.

r. 1-2
Coriolanus cum multis Volscis Romae appropinquavit,
quia, incensus ira, Romam capere cupiebat.

1. Coriolanus naderde met de Romeinen vele Volscen, omdat hij, aangevuurd door woede, verlangde Rome in te nemen.
2. Coriolanus nadert met vele Volsen Rome, omdat hij, aangevuurd door woede, verlangt Rome in te nemen.
3. Coriolanus nadert met de Romeinen vele Volscen, omdat hij aangevuurd door woede, verlangt Rome in te nemen.
4. Coriolanus naderde met vele Volscen Rome, omdat hij, aangevuurd door woede, verlangde Rome in te nemen.

r. 10 "Fili, dic mihi: ad hostem aut ad filium veni?"

1. "Zoon, zeg mij: kom ik naar de vijand of naar mijn zoon?"
2. "Zoon, zeg mij, kwam ik naar de vijand of naar een geliefde?"
3. "Zoon, zeg mij: kwam ik naar de vijand of naar mijn zoon?"

r. 17
Verbis matris feminarumque Coriolanus dubitare coepit.

1. Door de woorden van zijn moeder en de vrouwen begon Coriolanus te twijfelen.
2. Door de woorden van zijn moeder en de vrouw begon Coriolanus te twijfelen.
3. Door het woord van zijn moeder en de vrouwen begon Coriolanus te twijfelen.
4. Door het woord van zijn moeder en de vrouw begon Coriolanus te twijfelen.

Vragen?