KA 17

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Terugblik

Welke scene wordt hier afgebeeld? 

De guldensporenslag 1302

Koning Filips IV (de Schone)

Filips de Schone

• Zijn politiek was erop gericht om het gezag van het Franse koningshuis te versterken.
• Professionalisering bestuur (raden, rekenkamers, professionals) --> minder afhankelijk leenmannen
• Oorlog, oorlog, oorlog (Engeland, Vlaanderen, edelen, kerk)
• Gevolg vele militaire ambities is een lege schatkist 

Graafschap Vlaanderen 14e eeuw

Gwijde van Dampierre, graaf van Vlaanderen en leenman van Filips

Jacques de Châtillon, door aangesteld als nieuwe graaf van Vlaanderen

Brugse Metten

Tijdens de Brugse Metten, die aanvankelijk Goede Vrijdag werden genoemd, vermoordden Bruggelingen op 18 mei 1302 bij een nachtelijke verrassingsaanval een aantal leden van het Franse garnizoen in de stad Brugge. Jacob van Châtillon, landvoogd van de Franse koning die leenheer van het graafschap Vlaanderen was, had de stad kort tevoren bezet. Hij kon die nacht ternauwernood ontsnappen.

Guldensporenslag

Uitkomst

Filips doet nog pogingen Vlaanderen te onderdrukken. Dit mislukt.

Gevolg: Hij wordt gedwongen afspraken te maken over belastingen met de Vlaamse seden.

KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Leerdoel(en)

• Je kunt een beschrijving geven van het ontstaan van staten en de politiek van centralisatie.

Leenstelsel en de macht van de adel

• Vroege middeleeuwen - Koningen regeerden dmv feodale stelsel (leenstelsel) . Raad en daad in ruil voor land.
• Feodale stelsel ontstaan door gebrek aan geld.
• Groot nadeel leenstelsel is dat leenmannen grootte vrijheid hadden in hun leen --> koning afhankelijk van loyaliteit leenman. (voorbeeld: leger koning bestond uit soldaten leenmannen)

Geldeconomie en centralisatie

• Late middeleeuwen opleving geldeconomie door handel en ambachten en opkomst steden.
• Inkomsten in vorm van geld namen toe voor vorsten (belastingen, stadsrechten, tol)
• Met deze inkomsten namen ze leken in dienst, (niet adellijk en geleerd) ambtenaren.
• Deze leken zijn loyaler, want afhankelijker van inkomen. (edelen hadden namelijk vaak ook andere inkomsten)
• Ambtenaren geven vorsten de kans hun greep op de leenmannen te vergroten (ambtenaren worden land in gestuurd om leenmannen te controleren
• Vorst is nu in staat beleid te maken voor heel zijn gebied, vanuit één plaats --> Centralisatie

Huursoldaten ipv leenmannen

Met de komst van een geldeconomie en inkomsten uit belastingen konden vorsten een leger huren.

gevolg: minder afhankelijk van de legers van de leenmannen

Het begin van staatsvorming

Met de komst van een geldeconomie nam de macht van de koning toe. Hij kon steunen op ambtenaren en huurleger. De greep op zijn gebied nam hierdoor toe

Gevolg: Staatsvorming

land met vaste grenzen dat centraal wordt bestuurd.

Langdurig proces

Beschreven proces van staatsvorming en centralisatie langzaam proces!

Adel kon ook belasting heffen. Steden hadden geld. Hun invloed bleef nog lang groot. 

Magna Carta, 1215

Afspraken tussen Jan zonder land en edelen. Ontstaan parlement.

beschrijf het ontstaan van staten en de politiek van centralisatie.