Herhaling

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

7.1 Macht en invloed

Macht en machtsmiddelen

• Macht is het vermogen om het gedrag van anderen te beïnvloeden. Een voorbeeld is dat de docent jou verbiedt om te eten in de klas.

• Een machtsmiddel is een middel om het gedrag van anderen te beïnvloeden. 

Machtsmiddelen (1)

• Functie/beroep: een docent die jou de les uit kan sturen
• Kennis en vaardigheden: een dokter die jou medicijnen geeft
• Overtuigingskracht: een politicus die stemmen krijgt door mensen te overtuigen
• Geld: iemand omkopen om iets te doen

We zien hier twee machtsmiddelen. Allereerst zien we het machtsmiddel geld. Mensen gebruikten dit machtsmiddel om het gedrag van de ambtenaar te beïnvloeden. Een anders machtsmiddel wat we terugzien is functie/beroep. Het OM (openbaar ministerie) gebruikt hun functie om een werkstraf en een geldboete te eisen. 

bron:https://www.parool.nl/amsterdam/om-ambtenaar-liet-zich-omkopen-met-audi-a4-airconditioners-en-badkamermeubel~bbc7a4aa/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

Machtsmiddelen (2)

• Geweld (militaire macht):  tijdens een oorlog macht uitoefenen door geweld
• Status/ aanzien: een beroemd persoon die veel aandacht krijgt
• Aantal personen: een grote groep maakt meer indruk dan twee personen
• Toegang tot media: als je media gebruikt heb je een groter publiek

Hier wordt het machtsmiddel geweld (militaire macht) gebruikt door de Russen. Zij leggen mijnen neer. Op deze manier willen ze het gedrag van anderen beïnvloeden. Ze willen namelijk Zelinske (minister-president van Oekraïne) beïnvloeden om zich over te geven. 

Formele macht en informele macht

• Formele macht is macht dat is vastgesteld in regels en wetten. Bijvoorbeeld de politie heeft formele macht om mensen staande te houden als zij zonder licht fietsen. 

• Informele macht is de macht die je hebt zonder machtsmiddelen te gebruiken. Bijvoorbeeld een vriend die altijd bepaald wat jullie gaan doen. 

7.2 Macht in Nederland

Nederland is een democratie

• Een democratie is een land waarin het volk regeert. Nederland is een democratie. 

• Niet alle mensen kunnen meebeslissen, dus kiezen wij volksvertegenwoordigers. Deze volksvertegenwoordigers nemen beslissingen namens het volk.  

Kenmerken van de democratie

1. Er is een volksvertegenwoordiging

De volksvertegenwoordiging wordt gevormd door de leden van de Eerste Kamer en Tweede Kamer. Wij noemen hun het parlement. Zij nemen besluiten namens het volk. 

Het parlement

• Het parlement bestaat uit de Eerste Kamer en de Tweede Kamer. De Eerste Kamer bestaat uit 75 leden en wordt indirect gekozen. De Tweede Kamer heeft 150 leden en wordt direct gekozen. We stemmen hier 1 keer in de 4 jaar op.
  

• Zij hebben twee taken: wetten maken en de regering controleren. 

2. Er is een grondwet

In de grondwet staan de rechten en plichten van de overheid en de burgers. Een recht is bijvoorbeeld het recht op vrijheid van meningsuiting. Een plicht is bijvoorbeeld dat je belasting moet betalen. 

3. Er zijn vrije en geheime verkiezingen 

Als er verkiezingen zijn mag je zelf kiezen op wie je stemt. Daarnaast hoef je het niemand te vertellen. 

4. Er zijn vrije media. 

De overheid mag in Nederland niet bepalen wat er in de media wordt uitgezonden of gedrukt. Dit is belangrijk, omdat de media de burgers informeert over belangrijke informatie. 

5. Er is een machtenscheiding

In Nederland hebben we de macht gescheiden. We hebben de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechterlijke macht.  We noemen dit in Nederland de trias politica. 

Trias politica (machtenscheiding)

• Wetgevende macht: het parlement (Tweede Kamer en Eerste Kamer) + de regering (koning en ministers) zijn de wetgevende macht. Zij hebben twee taken: wetten maken en de regering controleren. 

• Uitvoerende macht: de regering voert de wetten uit. Zij krijgen hulp van ambtenaren. Een voorbeeld is de politie die de wetten uitvoert.

• Rechterlijke macht: zij controleren of de wetten worden nageleefd. Dit zijn de rechters. 

	Wetgevende macht	Uitvoerende macht	Rechterlijke macht
Bestaat uit	Parlement (Eerste Kamer en Tweede Kamer) + Regering (koning en ministers)	Regering (koning en ministers)	Onafhankelijke rechters
Taken	1. Wetten maken 2. Regering controleren	Wetten uitvoeren met hulp van ambtenaren	Controleren of mensen zich aan de wetten houden

7.4 Machtsdilemma in Nederland 

Actief kiesrecht en passief kiesrecht 

Actief kiesrecht is het recht om te stemmen, dus je gaat naar de stembus om te stemmen.

Passief kiesrecht is het recht om verkozen te worden. Dit betekent dat mensen op jou kunnen stemmen. 

Parlementaire democratie 

In een parlementaire democratie heeft het parlement de hoogste macht, maar het parlement wordt gekozen door het volk. 

Taken parlement:

• Wetten maken
• Regering controleren 

En nu... 

Zorg je dat alle opdrachten van 7.1 + 7.2 en 7.4 af zijn!

Ben je daar al mee klaar? Maak je een begrippenlijst van alle begrippen uit 7.1 + 7.2 + daadkracht en inspraak (7.3) en 7.4