Biologie - energie - workshop 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Leerjaar 3 – Thema 1​

Energie​

Energie in de biologie – workshop 1​

Inhoud

• Even voorstellen
• Werkwijze leerjaar 3 – thema 1 
• Jaarplanning
• Terugblik leerjaar 2
• Energie
• Energie naar celstofwisseling
• Metabolisme, anabolisme en katabolisme​
• Hoe maak je dan voedingsstoffen?
• Voedingsmiddelen en voedingsstoffen​
  

​

​

​

Lesindeling

• Intro (5 min)
• Workshop (30 min)
• Zelfstandig werken (50 min)
• Afsluiting (5 min)

Werkwijze leerjaar 3 – thema 1​

​

• 3 weken biologie, 3 weken scheikunde, 2 weken natuurkunde
• Dossieropdracht i.p.v. toets (per vak)
• Jij toont aan dat je de leerdoelen beheerst (maak dus een index)
• Je werkt of oefent voor deze opdracht – Elke les (tip, ook bij zw)! ​
  
• Workshops en werkbladen helpen bij basiskennis
• Formatieve quiz per vak​ (2 niveaus - moet uiteindelijk voldoende zijn)

Dossieropdracht O? Herkansingstoets 24 november
Wordt bekeken per vak (elk vak telt 1/3e mee voor beoordeling periode 1)

Jaarplanning

Periode 1 - Thema 1: Energie
Periode 2 - Thema 2: Ontstaan/kosmologie
Periode 3 - Thema 3: Kracht en beweging
Periode 4 - Thema 4: Open onderzoek

14 november (midden/eind periode 2) voorlopige profielkeuze

In december, maart en juli adviezen

Terugblik leerjaar 2

• Voedselketen​
  
• Energiebron = zon​
  
• Energieverlies
• Groei = kost energie
• Stoffen opbouwen
  kost dus energie

Energie​

• Welke soorten energie ken je?​
  
• Link met biologie?​
• MC-opdracht (2 minuten)

Energie

​

Een aantal belangrijke voorbeelden van energie voor levende cellen:​

• Chemische energie ​
  
• Kinetische energie ​
  
• Thermische energie ​
  
• Straling ​
  
• Elektrische energie ​
  
• *Vrije energie ​
  

​

Hoe doet ons lichaam dat?​

• Stofwisseling​
  

​

​

Celstofwisseling

Anabolisme:​

Het proces waarbij de cel voedingsstoffen opneemt en opbouwt tot cel onderdelen, dit kost energie.​

Bijvoorbeeld: fotosynthese​

​

Lijkt op assimilatie (meestal endotherm)

Katabolisme:​

Het proces waarbij chemische verbindingen worden afgebroken en energie vrijkomt.​

Bijvoorbeeld: celademhaling / verbranding​​

​

Lijkt op dissimilatie (meestal exotherm)

Anabole processen

Fotosynthese

Anabole processen

Voortgezette fotosynthese (vb. van biosynthese)
Glucose  --> wordt sacharose (transportstof)

​

70 % sacharose --> wordt cellulose (celwanden)​

25% sacharose --> wordt zetmeel (wortel)​

<% sacharose --> wordt eiwitten​ (zaden/vruchten)

<% sacharose --> wordt vetten​ (zaden/vruchten)

​

Vetten, eiwitten, zetmeel...
vormen voedingsstoffen voor al het leven .
Maar... hoe maak je dit dan?

Hoe maak je koolhydraten, vetten en eiwit?

2 stukje glucose--> sacharose

Hoe maak je dan bijv. koolhydraten?

2 stukjes glucose--> sacharose 

sacharose  koppelen tot lange ketting: zetmeel

Er zijn verschillende duo's (afhankelijk vd atomen in het molecuul)

• sacharose
• sucrose
• lactose

Hoe maak je dan bijv. eiwitten?

EIWITPRODUCTIE

1. Sacharose + mineralen --> aminozuur
   
2. Aminozuur worden gekoppeld tot...
3. Polypeptideketen wordt opgevouwen tot...
4. Eiwit

Het bouwen en koppelen van aminozuren is
een vorm van biosynthese

Hoe maak je dan bijv. vetten?

Sacharose wordt omgezet in:

• 1 stukje glycerol
• 3 vetzuren

Samen --> vetmolecuul

• Je hoeft er geen scheikundige

vergelijking van te kunnen maken

• Weet dat je van glucose (C6H12O6)

Vetmoleculen kan maken

Korte dubbel check

Anabolisme/katabolisme

Na de fotosynthese wordt glucose eerst

1. Sucrose
2. Lactose
3. Maltose
4. Sacharose

Fotosynthese is..

1. Metabool
2. Katabool
3. Anabool
4. Hyperbool

Door sacharose te koppelen aan mineralen, krijg je uiteindelijk...

1. aminozuren
2. lactose
3. vetzuren
4. eiwit

De stof links wordt opgeslagen in

1. Zaden
2. Wortel
3. Vruchten
4. Stengel

Wat is dan precies katabolisme?

Vooruitblik

• Vetten – brandstof, bouwstof, reservestof en beschermende stof​
  
• Koolhydraten – brandstof, bouwstof, reservestof​
  
• Eiwit – bouwstof, brandstof​
  

​

• Mineralen - bouwstof, beschermende stof​
  
• Vitamines - beschermende stof, bouwstof​
  
• Water - bouwstof​
  

​

*Dikgedrukt is de voornaamste functie

Katabolisme

Voedingsmiddel of voedingsstof?

Voedingsmiddel: mix voor glutenvrij brood

Voedingsstoffen:
Vetten
Koolhydraten
Eiwitten
Mineralen
Vitamines
Water

3 energierijke voedingsstoffen?

• Vetten, koolhydraten en eiwitten. Veel verbindingen, grote moleculen, veel energie!
• Passen niet door celmembraan 
• Moet je eerst kleiner maken - dat noemen we, v.......

Vragenronde: Ik zou graag meer willen weten over... (of extra uitleg willen over...)

Aan de slag

• Of aan de slag met werkblad 1
• Of blijf even zitten voor de dubbelcheck anabolisme/katabolisme, of iets anders

Bronnen

Wat heeft je plant nodig?