Biologie - energie - workshop 1 en 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Leerjaar 3 – Thema 1​

Energie​

Energie in de biologie – workshop 1​

Inhoud

Workshop 1

• Even voorstellen
• Werkwijze leerjaar 3 – thema 1 
• Jaarplanning
• Terugblik leerjaar 2
• Energie
• Energie naar celstofwisseling

Workshop 2

• Metabolisme, anabolisme en katabolisme​
• Hoe maak je dan voedingsstoffen?
• Voedingsmiddelen en voedingsstoffen​
• Dubbelcheck

​

​

​

Lesindeling

• Intro (5 min)
• Workshop (30 min)
• Zelfstandig werken (50 min)
• Afsluiting (5 min)

Werkwijze leerjaar 3 – thema 1​

​

• Periode 1: 3 weken biologie, 3 weken scheikunde, 3 weken natuurkunde
• Per vak 1 dossieropdracht en 1 meting
• Dossieropdracht: Jij toont aan dat je de leerdoelen beheerst (maak dus een index om aan te geven welk leerdoel waar wordt aangetoond.
• Je werkt of oefent voor deze dossieropdracht met werkbladen – Elke les (tip, ook bij zw)! ​
  
• Workshops en werkbladen helpen bij basiskennis
• Quiz/meting per vak​ - zie planner

Twee herkansingen per leerling in het hele jaar.
Deze vinden plaats op centrale herkansmomenten

Jaarplanning

Periode 1 - Thema 1: Energie
Periode 2 - Thema 2: Kracht en beweging
Periode 3 - Thema 3: Verduurzaming
Periode 4 - Thema 4: Warmte & thema 5: Open onderzoek

• November voorlopige profielkeuze 
• Februari definitieve profielkeuze
• December en maart geschreven advies door docenten

Energie​

• Welke soorten energie ken je?​
  
• Link met biologie?​ (filmpje)
• MC-opdracht (2 minuten)

Terugblik leerjaar 2

• Overleven
• Voedselketen​
  
• Energiebron = zon​
  
• Energieverlies
• Groei = kost energie
• Stoffen opbouwen
  tot grotere stoffen of zelfs cellen
  kost dus energie

Energie

​

Een aantal belangrijke voorbeelden van energie voor levende cellen:​

• Chemische energie ​
  
• Kinetische energie ​
  
• Thermische energie ​
  
• Stralingsenergie
• Elektrische energie ​

​

Hoe doet ons lichaam dat?​

• Stofwisseling (filmpje - klassikaal)

​

​

Celstofwisseling (metabolisme)

Celstofwisseling  (filmpje) betekent dat er in de lichaamscellen stappen plaatsvinden waarbij de ene stof wordt omgezet in een andere stof. Stoffen gaan de cel in en andere stoffen verlaten de cel.

Assimilatie:​

Het proces waarbij de cel voedingsstoffen opneemt en opbouwt tot cel onderdelen, dit kost energie.​

Bijvoorbeeld: fotosynthese​

​

Dissimilatie:​

Het proces waarbij chemische verbindingen worden afgebroken en energie vrijkomt.​

Bijvoorbeeld: verbranding​​

​

Dossieropdracht

Tijdlijn:  Van bodem en zaadjes tot verteerd voedsel in je lijf

Voorbeeld

Kijkvragen: Wat is sterk? Wat kan beter?

Let goed op: Leerdoelen aangeven met index

Uitleg geven vakinhoudelijk, niet alleen voorbeelden

Randvoorwaarden dossieropdracht

• Lees eerst de stappen en werk deze uit
• Bronvermelding
• Taakverdeling
• Verantwoording leerdoelen
• Creatieve ondersteuning

Einde workshop 1 - Vragen?

Wat nu

Bron: Wat heeft je plant nodig?

Aan de slag met werkblad 1
Aan de slag met de dossieropdracht t/m stap 5

Workshop 2

Assimilatie:​

Het proces waarbij de cel voedingsstoffen opneemt en opbouwt tot cel onderdelen, dit kost energie.​

Bijvoorbeeld: fotosynthese​

​

Dissimilatie:​

Het proces waarbij chemische verbindingen worden afgebroken en energie vrijkomt.​

Bijvoorbeeld: verbranding​​

​

Assimilatie

Fotosynthese

Hoe verplaats je zojuist gemaakte glucose?

• 2 stukje glucose worden om gezet naar --> sucrose (1 fructose + 1 glucose)

Assimilatie

Voortgezette fotosynthese (vb. van biosynthese)
Glucose  --> wordt sucrose (transportstof)

​

70 % sucrose --> wordt cellulose (celwanden)​

25% sucrose --> wordt zetmeel (wortel)​

<% sucrose --> wordt eiwitten​ (zaden/vruchten)

<% sucrose --> wordt vetten​ (zaden/vruchten)

​

Vetten, eiwitten, zetmeel...
vormen voedingsstoffen voor al het leven .
Maar... hoe maak je dit dan?

Hoe maak je dan bijv. koolhydraten?

Dit proces gaat in meerdere tussenstappen: glucose --> maltose --> zetmeel

Hoe maak je dan bijv. eiwitten?

EIWITPRODUCTIE

1. sucrose/glucose + mineralen en stikstof
   --> aminozuur
   
2. Aminozuur worden gekoppeld tot...
3. Polypeptideketen wordt opgevouwen tot...
4. Eiwit

Het bouwen en koppelen van aminozuren is
een voorbeeld van biosynthese

Hoe maak je dan bijv. vetten?

Sacharose wordt omgezet in:

• 1 stukje glycerol
• 3 vetzuren
• Dankzij enzymen

Samen --> vetmolecuul

• Je hoeft er geen scheikundige

vergelijking van te kunnen maken

• Weet dat je ook van glucose (C6H12O6)

Vetmoleculen kan maken

Wat is dan precies dissimilatie?

Dissimilatie

Korte dubbel check

Na de fotosynthese wordt glucose eerst meestal omgezet in ... voor het transport.

1. Sucrose
2. Lactose
3. Maltose
4. Sacharose

Fotosynthese is..

1. Metabool
2. Katabool
3. Anabool
4. Hyperbool

Door sacharose te koppelen aan mineralen, krijg je uiteindelijk...

1. aminozuren
2. lactose
3. vetzuren
4. eiwit

De stof links wordt opgeslagen in

1. Zaden
2. Wortel
3. Vruchten
4. Stengel

Dus: dissimilatie...

1. Levert uiteindelijk energie op
2. Kost uiteindelijk energie

Een passend voorbeeld van dissimilatie is:....

Vooruitblik

• Vetten – brandstof, bouwstof, reservestof en beschermende stof​
  
• Koolhydraten – brandstof, bouwstof, reservestof​
  
• Eiwit – bouwstof, brandstof​
  

​

• Mineralen - bouwstof, beschermende stof​
  
• Vitamines - beschermende stof, bouwstof​
  
• Water - bouwstof​
  

​

*Dikgedrukt is de voornaamste functie

Voedingsmiddel of voedingsstof?

Voedingsmiddel: mix voor glutenvrij brood

Voedingsstoffen:
Vetten
Koolhydraten
Eiwitten
Mineralen
Vitamines
Water

3 energierijke voedingsstoffen?

• Vetten, koolhydraten en eiwitten. Veel verbindingen, grote moleculen, veel energie!
• Passen niet door celmembraan 
• Moet je eerst kleiner maken - dat noemen we, v.......

Vragenronde: Ik zou graag meer willen weten over... (of extra uitleg willen over...)

Aan de slag

• Werk verder met werkblad 1
• Of blijf even zitten voor de dubbelcheck