#1 sheets en aantekeningen bij gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Leerdoelen gedrag

• Je kunt een gedrag definiëren en kunt dit begrip in verband brengen met de termen prikkels, motivatie, erfelijk gedrag en gedragsketen.
• Je kunt sociaal gedrag verklaren met gebruikmaking van evolutionaire fitness.
  
  
• Je kunt de instrumenten voor gedragsonderzoek inzetten (ethogram, protocol, frequentieanalyse, sequentieanalyse)
• Je kunt de diverse vormen van leergedrag herkennen en benoemen.

Wat versta jij onder het begrip gedrag?

Gedrag

= alle waarneembare activiteit van een dier of mens

Wat gaan we leren over gedrag?

Wat zit er in de black box?

Interne en externe prikkels zorgen samen voor het ontstaan van gedrag.

Wat zou een interne prikkel voor het pakken van een frietje kunnen zijn?

Hoe doe je onderzoek aan gedrag?

1. Zorg voor objectieve waarnemingen
2. Zorg voor goede verslaglegging
3. Hoe kun je gericht analyse doen?

Ethogram

Protocol

Sequentieanalyse

In een sequentieanalyse kun je weergeven hoe vaak een bepaalde handeling is opgevolgd door een andere handeling. Zo zie je in deze analyse dat “handeling a” 12 keer werd opgevolgd door handeling b.  

 

Een opeenvolging van handelingen, waarbij het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling noem je een gedragsketen. Meestal is gedrag ook georganiseerd in gedragssystemen. De handelingen in een systeem hebben vaak een gemeenschappelijk doel en volgen elkaar daarom ook vaak op in eenzelfde volgorde.  

 

Gedragsketen

Welk gedrag hoef je niet te leren?

• Gedrag dat mens/dier bij de geboorte al heeft: aangeboren gedrag.

• bestaat uit:

1. Reflexen: zoals de zuig- en slikreflex.
2. Erfelijk gedrag of instinctief gedrag: zoals het spergedrag bij vogels, huilen bij angst.

Dankzij aangeboren gedrag kunnen jonge dieren meteen na de geboorte overleven.

sleutelprikkel

sleutelprikkel = prikkel die altijd hetzelfde gedrag tot gevolg heeft

respons = reactie

respons op sleutelprikkel is aangeboren

Sleutel- en supernormale prikkel

Sociaal gedrag (opdr. 2 wb)

Wat zie je allemaal aan gedrag?

Wanneer zijn aangeboren gedragssystemen een probleem?

Aanpassen aan verandering in de omgeving is moeilijk.

Oplossing: leergedrag

LEERGEDRAG (opdracht 3 wb)

• Inprenting
• Imitatie 
• Oefening
• Gewenning
• Trial-and-error
• Operant conditioneren
• Klassiek conditioneren
• Inzicht

Welk leergedrag zie je?

1. gewenning
2. trial-and-error
3. imitatie
4. inprenting

Welk leergedrag zie je hier?

1. gewenning
2. trail-and-error
3. operant conditioneren
4. inzicht

Wat voor een leergedrag zag je bij de kraai?

En, hoe wordt hier geleerd?

1. Operant conditioneren
2. Klassiek conditioneren
3. Inzichtelijk leren
4. Gewenning

Pavlov

klassieke conditionering

handeling wordt aan nieuwe prikkel verbonden

geconditioneerde reflex

Skinner

operante conditionering

dier ontdekt welke handeling beloond wordt

geen reflex! lijkt meer op proefondervindelijk leren

Hoe of wat wordt hier geleerd?

1. recht-van-de-sterkste
2. overleven
3. niets
4. how-to-kill-a-teacher