Blok 1, A De kunst van het redeneren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Retorica, de kunst van het redeneren

Denk eens terug....

De laatste keer dat je bij je ouders iets voor elkaar probeerde te krijgen. Je wilde iets van ze... Later thuis komen? Nieuwe schoenen? 

Hoe deed jij dit? Wat is jouw tactiek?

Leerdoelen

• Je kent de retorische middelen: ethos, pathos en logos. 
• Je kunt de retorische middelen herkennen.

Planning

De kunst van het redeneren (15)

Quiz (5)

Aan de slag! (20)

Nakijken (een deel) (5)

Een stukje geschiedenis...

Tijdens het tijdperk van de Grieken en Romeinen werd de eerste democratie ontwikkeld.

--> Wie kan er nog verschillen noemen tussen een democratie van toen en van nu?

Sofisten zagen een gat in de markt! Zij trokken rond als docenten om groepen mensen te leren hoe ze overtuigend konden spreken.

--> Dit was de basis voor de retorica zoals we het nu kennen.

Retorica van Aristoteles

Argumenteren zelf is een talige bezigheid, maar om te overtuigen is vaak meer nodig dan alleen een goed argument. Binnen de argumentatieleer richt de retorische leer zich op de kunst van de welsprekendheid of het overtuigen. Aristoteles verstaat onder ‘retorica’ de “vaardigheid om geschikte overtuigingsmiddelen te vinden om in een redevoering te gebruiken”.

Drie overtuigingsmiddelen

- ethos

- pathos 

- logos

Ethos (karakter, geloofwaardigheid)

Ethos is direct of indirect verwijzen naar de eigen kwaliteiten van de spreker, of van een andere autoriteit. Ethos is volgens Aristoteles het sterkste overtuigingsmiddel: “een publiek dat vertrouwen heeft in de spreker zal geneigd zijn diens standpunt te aanvaarden”. Als een spreker zijn taalgebruik aanpast aan het publiek dat hij voor zich heeft, houdt de spreker rekening met de ethos. Het gebruiken van bekendheden in reclamecampagnes kan ook als typisch voorbeeld worden gezien.

Pathos (bepaalde gemoedstoestand)

Pathos is inspelen op de emoties van het publiek. De “I have a dream”-speech van Martin Luther King is een prachtig voorbeeld van sterk gebruik van pathos, maar ook wervingscampagnes waarop zielige kinderen of stervende dieren zijn te zien vallen onder het gebruik maken van dit overtuigingsmiddel. Als we dit verder doortrekken kunnen we ook reclamecampagnes die ons het gevoel geven dat we ergens bij moeten horen onder pathos scharen.

Logos (structuur betoog)

Logos is overtuigen door middel van argumenten, waarbij de logica van groot belang is. Waar pathos een beroep doet op het hart, doet logos een beroep op het hoofd. Alle logische gevolgtrekkingen vallen hieronder. 

Van welk retorisch middel wordt er gebruik gemaakt?

1. Ethos
2. Pathos
3. Logos

Van welk retorisch middel wordt er gebruik gemaakt?

1. Ethos
2. Pathos
3. Logos

Van welk retorisch middel wordt er gebruik gemaakt?

1. Ethos
2. Pathos
3. Logos

Aan de slag!

Wat? Lees de paragraaf in het handboek, maak opdracht 3, 4, 6, 7. 

Hoe? Oefenboek Blok 1, p. A + antwoorden in je schrift!

Tijd? 20 minuten

Hulp? 10 minuten alleen, dan samen

Klaar? Opdracht 8 maken.

Eventueel voor extra oefening

Quiz

Kairos

Het juiste moment kiezen of het creëren van een situatie.

Je herinnert je dit vast.

We kijken naar de eerste minuut van de toespraak van premier Rutte. Hierin kondigt hij aan dat Nederland in lockdown gaat. Wat kun je zeggen over ethos, pathos, logos en kairos?

Wat kun je zeggen over ethos, pathos, logos en kairos?

Opdracht

 

Hoe worden ethos, pathos, logos en kairos in de speech verwerkt en op welke manier gebeurt dit?

Toegift

Wie krijgt gelijk en hoe komt dat?

Ethos

Robert Kennedy over de dood van Martin Luther King                                                    Best man speech (Four weddings and a funeral)

- binding met het onderwerp                                                                                                       - zelfrelativering maakt je sympathiek

- ik ben een van jullie (gedeeld doel met publiek)                                                              - begrip tonen en complimenten geven 

Het publiek moet jou als persoon gaan vertrouwen

Pathos

  

  Mad Men 'The carousel'

Spreek de emoties van je publiek aan