§1.4 Wie heeft de macht?

• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

§1.4 Wie heeft de macht?

leerdoelen

Je kunt met behulp van de rechten en taken van parlement en regering

beschrijven hoe in Nederland de politieke macht verdeeld is tussen deze instituties en je kunt beargumenteren wie volgens jou de meeste macht heeft: het parlement of de regering.

Je kunt uitleggen welke rol de koning speelt in de Nederlandse democratie, of hij deel uitmaakt van de regering of het kabinet, en wat ministeriële verantwoordelijkheid is.

Je kunt uitleggen hoe het kabinet tot stand komt en je kunt aan de hand van de begrippen ‘dualisme’ en ‘monisme’ toelichten welke relatie het kabinet met het parlement heeft.

Regering

kabinet

Regering

de koning

Ministers

staatssecretaris

lid Eerste kamer

Waarom wordt een zieke minister niet vervangen door zijn staatssecretaris maar door een andere minister?

Geef voor drie ministeries aan wie de minister en wie de staatssecretaris is en waar het ministerie zich mee bezig houdt.

Trias Politica: scheiding en evenwicht van machten

De Trias Politica van Montesquieu

onafhankelijke rechters

regering

parlement

De wetgevende macht

De uitvoerende macht

Rechtsprekende macht

Tweede kamer

Eerste Kamer

                        het parlement/ volksvertegenwoordiging

Dualisme

Het parlement kan de regering onafhankelijk controleren

De Tweede Kamer

(mede) wetgevende taak

stemrecht (goed of afkeuren wetsvoorstellen)
recht initiatief (kamerlid mag zelf wetsvoorstel indienen
recht van amendement (mag deel van een wetsvoorstel wijzigen)
budgetrecht (jaarlijkse begroting en de daarbij behorende begrotingswetten goed of afkeuren)

controlerende taak

vragenrecht (stellen van vragen aan bewindslieden)
recht van interpellatie (ter verantwoording roepen van bewindslieden)
recht van motie (schriftelijke uitspraak doen over ministerbeleid)

recht van enquete (zelfstandig onderzoek als regering niet duidelijk is)

dertigleden debat

https:

Eerste Kamer

rechten

De EK heeft geen rechten zoals de TK behalve
recht op enquete
recht om schriftelijk vragen te stellen
Hier maakt ze weinig tot geen gebruik van

Hoofdtaak

De EK mag een wet in zijn geheel goed of afkeuren want kijkt alleen of een wet past in de sameleving en in overeenstemming is met eerdere wetgeving en de grondwet.

informele middelen

de EK en TK maar ook ministers etc. kunnen gebruik maken van:
1. lobbyen (persoonlijk contact maken)
2. Overleggen met ambtenaren en pressiegroepen
3. gebruik maken van de massamedia

Leg uit waarom de EK een wet alleen mag af of goed keuren waarbij je in je antwoord dieper in gaat op de taak van de EK.

Leg uit waarom er wordt gezegd dat de tweede kamer het primaat heeft en waar dat uit blijkt?

Hoe verlopen verkiezingen?

                                 evenredige vertegenwoordiging

Niet alle partijen hebben evenveel macht. Waar komt de macht van politieke partijen niet tot uiting?

1. aantal zetels
2. coalitiepartijen
3. samenwerkende partijen
4. ideologieën

Kabinetsformatie

Benoeming informateur: welke partijen willen samenwerken (coalitie vs oppositie)
Opstellen regeerakkoord
Formateur verdeeld de ministerposten
Beediging nieuwe  bewinsdslieden door de Koning

zet op de goede volgorde:
regeerakkoord, informateur, campagne, regering, verkiezingen, zetelverdeling, formatie,

campagne

verkiezingen

zetelverdeling

informateur

regeerakkoord

formatie

regering

Wie zitten er in de Tweede Kamer?

Minister

oppositiepartijen

de koning

fracties

de voorzitter

coalitiepartijen

Staatssecretaris

leerdoelen

Je kunt met behulp van de rechten en taken van parlement en regering

beschrijven hoe in Nederland de politieke macht verdeeld is tussen deze instituties en je kunt beargumenteren wie volgens jou de meeste macht heeft: het parlement of de regering.

Je kunt uitleggen welke rol de koning speelt in de Nederlandse democratie, of hij deel uitmaakt van de regering of het kabinet, en wat ministeriële verantwoordelijkheid is.

Je kunt uitleggen hoe het kabinet tot stand komt en je kunt aan de hand van de begrippen ‘dualisme’ en ‘monisme’ toelichten welke relatie het kabinet met het parlement heeft.