WEEK 5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HAVO 5 WEEK 5

SCHRIJFVAARDIGHEID

formuleren

incongruentie

boek blz. 217

alsjeblieft maken opdracht 11

nakijken opdracht 11

1 leiden → leidt
2 zijn → is
3 worden → wordt

4 zullen → zal

5 voelden → voelde

6 protesteerden → protesteerde

7 heeft → hebben

8 zouden → zou

FORMULEREN

dat/als

boek blz. 219

alsjeblieft maken opdracht 12

nakijken opdracht 12

1 De eurolanden moeten beter samenwerken en meer voor elkaar overhebben, omdat speculanten te veel invloed krijgen op de rente op staatsleningen, wanneer de landen dat niet doen.

2 Voorstanders van een verbod op gewelddadige games zijn van mening dat jongeren agressief gedrag gaan vertonen, als ze te veel tijd aan dit soort spellen besteden.

3 Mijn buurman bouwt een hoge schutting om zijn tuin, zodat zijn nieuwe vriendin, die een ware zonaanbidster is, er in de zomer onbespied in de zon kan liggen als de omheining straks klaar is.

4 Veel hoogopgeleide mannen geven in dit onderzoek aan dat ze een gelukkiger gezinsleven zouden hebben, als zij het iets rustiger aan konden doen.

5 Theodore geeft al enkele maanden geen cent van zijn zakgeld meer uit, omdat hij de nieuwste iPad wil kopen, zodra hij voldoende geld heeft gespaard.

samentrekking

samentrekking boek blz 220

alsjeblieft maken opdracht 13

nakijken opdracht 13

1. Strikt genomen moet er ‘ik woon’ staan, omdat ik enkelvoud is en ‘ (mijn ouders) wonen’ meervoud, maar veel mensen zullen deze zin wel accepteren.

2 eigen antwoord; het is volgens de Schrijfwijzer van Renkema niet verboden om ‘was- en bruine beren’ te schrijven, maar mooi is het niet.

(In dit uitgestrekte woud komen volgens biologen zowel wasberen als bruine beren voor.)

3 eigen antwoord; enkelvoud/meervoud: niet correct

(Op deze ijsbaan wordt nog wel eens een marathon verreden, maar worden geen allround kampioenschappen gehouden.)

eigen antwoord, maar ik vind dit niet mooi.

4 eigen antwoord, maar dit lijkt me aanvaardbaar

nakijken opdracht 13

5 eigen antwoord; dit wordt in het algemeen correct gevonden, maar het is beter om ‘gebouwd’ te verplaatsen naar het eind van de zin.

6 eigen antwoord; het eerste ‘wil’ is hulpwerkwoord, het tweede ‘wil’ is zelfstandig werkwoord; dus is de zin ongrammaticaal.

7 eigen antwoord; het eerste ‘is’ is hulpwerkwoord, het tweede ‘is’ is koppelwerkwoord, dus ongrammaticaal.  Mevrouw Krikke is op haar vijfentwintigste lerares geworden en is dat tot op de dag van vandaag. 

8 eigen antwoord; ik, Willem Steenbergen, vind het lelijk, maar het staat er wel zo; kijk maar naar de illustratie; het bord is te zien vanaf de A50, als je in noordelijke richting rijdt.

Liever: Zijn wasgoed bracht de vrijgezel altijd naar de Eper stomerij-wasserij.

samentrekking boek blz 222

alsjeblieft maken opdracht 14

nakijken opdracht 14

1. De prijzen zijn bij dit energiebedrijf misschien wat hoger, maar de service (zijn) een stuk beter. Onjuist: enkelvoud/meervoud Verbetering: De prijzen zijn bij dit energiebedrijf misschien wat hoger, maar de service is een stuk beter.  

2 De gescheiden man keek vooral uit naar nieuwe relaties, maar (de gescheiden man) (keek) daardoor nauwelijks om naar zijn kinderen.

Onjuist: de werkwoorden ‘uitkijken naar’ en ‘omkijken naar’ hebben duidelijk verschillende betekenissen en daarom mag je ‘keek’ niet weglaten. Het onderwerp ‘de gescheiden man’ is beide keren hetzelfde in vorm, betekenis en grammaticale functie, dus dat mag je wel samentrekken. Verbetering: De gescheiden man keek vooral uit naar nieuwe relaties, maar keek daardoor nauwelijks om naar zijn kinderen.

nakijken opdracht 14

3 Onze vertrekkende directeur wordt straks door de burgemeester toegesproken en (onze vertrekkende directeur) (wordt) een korte vakantiereis naar de Seychellen aangeboden.
Onjuist: ‘onze vertrekkende directeur’ is de eer-ste keer onderwerp en de tweede keer meewerkend voorwerp. Daarom mag je ‘onze vertrekkende directeur’ niet weglaten. Vervang het door ‘hem’. Je zou ‘wordt’ wel mogen weglaten, maar dat kan niet meer als ‘hem’ eenmaalis toegevoegd. In veel andere gevallen kan het wel. Bijvoorbeeld: Isabelle wordt gepest en Jeanne geslagen. Verbetering: Onze vertrekkende directeur wordt straks door de burgemeester toegesproken en hem wordt een korte vakantiereis naar de Seychellen aangeboden. 

nakijken opdracht 14

1. 4. De pinksterdagen beloven heel zonnig te worden en (de pinksterdagen) gaan we dus maar eens doorbrengen in onze stacaravan aan de kust.

Onjuist: ‘De pinksterdagen’ is de eerste keer het onderwerp van de zin en de tweede keer het lijdend voorwerp. Daarom mag je ‘de pinksterdagen’ niet weglaten.

Verbetering: De pinksterdagen beloven heel zonnig te worden en die gaan we dus maar eens doorbrengen in onze stacaravan aan de kust.

nakijken opdracht 14

1. 5 Zo’n documentaire over Rusland vind ik erg interessant en (zo’n documentaire over Rusland) zou ik nog wel een keer willen zien.

Juist: ‘zo’n documentaire over Rusland’ is beide keren het lijdend voorwerp van de zin. Je mag het de tweede keer dus weglaten.

nakijken opdracht 14

1. 6. De crisis deed de winst van de cateraar snel afnemen en (de crisis) (deed) hem uiteindelijk de das om.

Onjuist: ‘deed’ heeft in ‘deed afnemen’ een andere betekenis dan in ‘deed hem de das om’. Daarom mag je ‘deed’ niet weglaten. Het onderwerp ‘de crisis’ mag je wel weglaten.

Verbetering: De crisis deed de winst van de cateraar snel afnemen en deed hem uiteindelijk de das om.

nakijken opdracht 14

1. 7 The Blair Witch Project was een heel enge film, maar (The Blair Witch Project) had ik desondanks voor geen goud willen missen.

Onjuist: The Blair Witch Project is de eerste keer het onderwerp van de zin en de tweede keer het lijdend voorwerp. Je mag het dus niet samentrekken. 

Verbetering: The Blair Witch Project was een heel enge film, maar die film had ik desondanks voor geen goud willen missen.

nakijken opdracht 14

1. 8 Het protest van de schaatscoach bleek te laat ingediend en (het protest van de schaatscoach) werd daarom niet door de scheidsrechters besproken.

Juist: ‘het protest van de schaatscoach’ is beide keren het onderwerp van de zin; je mag het zinsdeel dus weglaten.

nakijken opdracht 14

1. 9 De oude man is onwel geworden en (de oude man) (is) per ambulance naar het ziekenhuis gebracht.

Juist: ‘De oude man’ is beide keren het onderwerp van de zin en ‘is’ is beide keren een hulpwerkwoord van de voltooide tijd (onderdeel van het gezegde). Je mag beide zinsdelen dus weglaten.

nakijken opdracht 14

10 Beroepsinbreker K.R. heeft het slachtoffer eerst een klap op zijn hoofd gegeven en (beroepsinbreker K.R.) (heeft) (het slachtoffer) daarna van zijn geld en zijn creditcard beroofd.

Onjuist: ‘het slachtoffer ‘is de eerste keer het meewerkend voorwerp van de zin en de tweede keer het lijdend voorwerp. Je mag ‘het slachtoffer’ dus niet weglaten. Je mag ‘beroepsinbreker K.R.’ wel weglaten, want dat is beide keren het onderwerp van de zin. Ook ‘heeft’ mag je weglaten, want dat is beide keren hulpwerkwoord van de voltooide tijd (deel van het gezegde).

Verbetering: Beroepsinbreker K.R. heeft het slachtoffer eerst een klap op zijn hoofd gegeven en het slachtoffer daarna van zijn geld en zijn creditcard beroofd.

proeftoets betoog

schrijf het middenstuk