2.4 Gezonde voeding

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

HERHALING

Welke voedingsstoffen moeten worden verteerd?

1. Vitaminen, eiwitten, koolhydraten
2. Vetten, koolhydraten, mineralen
3. Eiwitten, vetten, koolhydraten
4. Koolhydraten, vitamine, mineralen

Door kauwen wordt het oppervlak van het voedsel vergroot. Waarom is dit nuttig?

1. Speekselenzymen werken beter in op het voedsel
2. Het wordt niet vergroot, daar gaat het niet om
3. De dunne darm werkt beter
4. Dan werkt de dikke darm beter

Vetten

Water

Koolhydraten

Eiwitten

Vitamines mineralen

Welke vertering vindt plaats? Sleep naar de juiste plek.

Speeksel

Zetmeel (koolhydraat)

eiwitten

koolhydraten

eiwitten vetten

koolhydraten

eiwitten

Wat is de basis van een gezonde voeding ?

1. Veel koolhydraten
2. Variatie
3. Geen vlees eten
4. Veel groente eten

Uit welke voedingsmiddelen bestaat het grootste deel van onze voeding?
(bij een normaal voedingspatroon)

1. plantaardige voedingsmiddelen
2. dierlijke voedingsmiddelen

Gezond gewicht?

Om te bepalen of je een gezond gewicht hebt kun je de BMI bepalen.
BMI = gewicht in kg : (lengte in m x lengte in m)

Hoeveel energie heb je nodig?

Hoeveel energie je nodig hebt hangt van veel factoren af:

• Geslacht
  
• Leeftijd
  
• Activiteit
• Lichaamsgrootte 
• Omgevingstemperatuur

Gewicht

Iedereen heeft een andere bouw

Erfelijke eigenschappen

Overgewicht en Ondergewicht

BMI

Gezond gewicht?

• Om te bepalen of je een gezond gewicht hebt kun je de BMI (Body Mass Index) bepalen.

• BMI = gewicht in kg : lengte²(m²)
  

Rekenen met voeding

Even samen oefenen

Energie in eten

kilocalorie (kcal)

kilojoule

(kJ)

1 Kcal = 4,2 kJ

Rekenen met joule en calorieën

50 Kcal

210 KJ

Voedingsmiddelentabel

• In een voedingsmiddelentabel staat hoeveel calorieën en voedingsstoffen een voedingsmiddel bevat. 

Voedingsmiddelentabel

Gezond eten

Voedingsmiddelentabel

Gewicht

Overgewicht

• Obesitas
• Diabetes type 2
• Gewrichten
• Bepaalde vormen van kanker
• Hersenbloeding
• Hartinfarct

Ondergewicht

• Tekort aan voedingsstoffen Reservestoffen en spierweefsel
•  Sneller ziek
•  Meer kans op botbreuken
•  Ondervoeding 

Cijfers

Bijna 50 procent van alle Nederlanders van 19 jaar en ouder met kampt overgewicht of obesitas. 

Het probleem komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. In de leeftijdscategorie 65+ hebben drie van de vijf te maken met overgewicht.

Eetstoornissen

Verschillende soorten:

Anorexia, Boulimia, Binge eating disorder

Orthorexia (extreem gezond eten), ARFID (soms voeding niet willen of durven eten)

Oorzaak is vaak psychisch: 

- Negatief zelfbeeld

- nare gebeurtenissen in je leven

- faalangst/ perfectionisme/ controle hebben

- beïnvloed worden door je cultuur of de media

- Mogelijk ook genetische aanleg voor

Energie en gewicht

1. Ben ik dat echt?
   
2. Slank of dik?
   
3. aankomen of afvallen?
   
4. Diëten of bewegen?
   
5. Mode en reclame!
   
6. Consumptie-maatschappij

Boulimia nervosa

• Constant bezig met eten. Bang om dik te worden, eet te weinig, maar heeft ook regelmatig eetbuien
• Probeert te compenseren door het eten uit te braken of laxeermiddelen te gebruiken
• Kans op ondervoeding en beschadiging slokdarm en gebit door het overgeven

Anorexia

Krijgt te weinig eten binnen > raakt ondervoed. 

Iemand met anorexia kan niet stoppen met afvallen. 

Je moet een aantal gevolgen van anorexia kunnen noemen, zie plaatje. 

Eetstoornissen

Anorexia nervosa

• Constant afvallen
  (lijnen)
• Je denkt dikker te zijn dan je bent
  
• Ondergewicht

Boulimia nervosa

• Vreetbuien
• Na de vreetbui 
  - veel sporten
  - overgeven
  - laxeermiddelen
• Normaal gewicht

ondervoeding

= tekort aan bepaalde

 voedingsmiddelen

Ondergewicht (toets-stof niet in boek)

• Weinig vitaminen en mineralen leidt tot bloedarmoede
  
• Ondervoeding kan veroorzaakt worden door een tekort aan eiwitten
  
• Een tekort aan eiwitten kan leiden tot:

       - Langzame groei en ontwikkeling

       - Beschadigde hersenen

       - Opgezwollen buikje -> hongeroedeem