Les 4: piramides

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1,2

Les 4: piramides

Inhoud

- Leerdoelen

- Herhalingsopgave

- Uitleg 

- Opdrachten piramides

- Filmpje

Leerdoelen

• Je kunt omschrijven wat piramides van aantallen en van biomassa weergeven.

Welke gebeurtenis in de kringloop van water vindt vooral plaats in de oceanen en zeeën?

Als producenten meer koolstofdioxide vastleggen, dan wordt er meer
... gemaakt.

Als consumenten meer verbranden, dan komt er ... koolstofdioxide in de lucht.

1. meer
2. minder

In de afbeelding is de koolstofkringloop schematisch weergegeven.

Wat moet er op plaats 1 komen te staan?

Piramides

In een ecosysteem vormen alle voedselrelaties samen een voedselweb. Zo'n voedselweb is meestal te ingewikkeld om het goed te kunnen bestuderen. Door alle organismen van een ecosysteem in te delen in producenten, consumenten van de eerste, consumenten van de tweede, enzovoort ontstaat een eenvoudige voedselketen. Die is veel gemakkelijker te bestuderen.

 Piramide van aantallen

Het aantal individuen wordt meestal kleiner in elke volgende schakel van een voedselketen, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn. Het aantal bomen in een bos is bijvoorbeeld kleiner dan het aantal planteneters (slakken, rupsen, kevers). De talrijke planteneters dienen weer wel als voedsel voor een kleiner aantal vogels. In afbeelding 1 zie je een piramide van aantallen met in de eerste schakel enkele bomen. In afbeelding 2 zie je de piramide van biomassa van deze voedselketen.

Je ziet: de piramide van biomassa heeft altijd een piramidevorm. De piramide van aantallen kan een afwijkende vorm hebben.

Biomassa

Elk organisme bestaat uit veel verschillende stoffen. Sommige van die stoffen zijn energierijk, zoals koolhydraten, eiwitten en vetten. De totale hoeveelheid energierijke stoffen in een organisme noem je de biomassa van dat organisme.

Van een voedselketen kun je nagaan hoeveel biomassa elke schakel heeft. Je moet dan de biomassa van alle organismen in een schakel bij elkaar optellen. In afbeelding hiernaast is bij elke schakel de biomassa weergegeven. Je ziet dat de totale biomassa van de planten in de eerste schakel veel groter is dan die van de planteneters daarboven. In een voedselketen wordt de biomassa in elke volgende schakel kleiner.

Piramide van biomassa

In een piramide van biomassa wordt de biomassa van elke schakel van een voedselketen weergegeven (zie afbeelding). Uit deze piramide blijkt dat de biomassa van de planten onder in de piramide veel groter is dan de biomassa van de planteneters daarboven. Deze is weer groter dan de biomassa van de insectenetende vogels, enzovoort.

In de afbeelding zie je artikel over kleine zwanen.
In het artikel worden knolletjes genoemd. Behoren deze knolletjes tot de producenten, consumenten of de reducenten?

Wat geeft een piramide van aantallen weer?

Welke schakel in een voedselketen bevat meestal de grootste aantal individuen?

Heeft een piramide van aantallen altijd een piramidevorm? Leg je antwoord uit.

Wat is de biomassa van een organisme?

Wat geeft een piramide van biomassa weer?

In een voedselketen vergelijken we de consumenten van de eerste orde met de consumenten van de tweede orde. Welke van deze schakels heeft de grootste biomassa?

Heeft een piramide van biomassa altijd een piramidevorm?

1. ja
2. nee

Welke piramide hoort waar?

Piramides van Biomassa

Piramides van aantallen

In de afbeelding zie je artikel over kleine zwanen.
Welke voedselketen wordt in het artikel beschreven?

In de afbeelding zie je artikel over kleine zwanen.
Een kleine zwaan die op één dag 1,5 kg knolletjes eet, wordt niet 1,5 kg zwaarder.
Noem twee oorzaken waardoor de zwaan per dag niet 1,5 kg zwaarder wordt.

Op een eikenboom leven ongeveer tienduizend ringelrupsen.
De rupsen eten bladeren van de eikenboom.
Van de rupsen leven vijf koolmezen.
Teken met deze gegevens een piramide van aantallen.
(maak een foto of maak via word een plaatje en lever die in)

14% van de punten behaald.

In een voedselketen wordt de biomassa in elke volgende schakel kleiner.

Leg uit hoe dat komt.