Herhalen hoofdstuk 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Maandag 11 mei

Herhalen hoofdstuk 3:

kww, zww, hww

voltooid en onvoltooid deelwoord

lijdende en bedrijvende vorm

Maak minimaal twee onderdelen van 'versterk jezelf' in de online methode.

Let op: morgen boektoets!

Werkwoordsoorten

Vaak bij een wg!

Hulpwerkwoord

Om het infinitief en het voltooid deelwoord te kunnen gebruiken in een zin, is een hulpwerkwoord nodig. 

Bijvoorbeeld: hebben, zijn, worden, zullen, willen, kunnen, moeten.

Jan heeft gefietst.

Jan zal hard fietsen.

hww = heeft, zww = gefietst

hww = zal, zww = fietsen

      Kijk in een zin naar het belangrijkste werkwoord ( = hoofdwerkwoord). 

Is het een zww of een kww? De rest is dan hww!

1. zelfstandig werkwoord (zww)

2. koppelwerkwoord (kww)

3. hulpwerkwoord (hww)

Voorbeeldzin met kww en hww

De weersvoorspelling voor komend weekend blijkt gunstig te zijn.

blijkt = hww, zijn (infinitief)= kww

Het koppelwerkwoord verbindt het onderwerp 

aan een bijvoeglijk of een zelfstandig naamwoord.

ZWABBELS 

+hdv

9 koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen 

+heten, dunken en voorkomen

"Vannacht heb ik gedroomd over de vakantie."

Wat is 'gedroomd' voor een werkwoordsoort?

1. hulpwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord

Wat voor een werkwoordsoort is 'worden' in de zin:
Ik word daar zo moe van.

1. hww
2. zww
3. kww
4. geen ww

Welke werkwoordsoort?
Vorig jaar was ik de hele zomer ziek.

1. was = zww
2. was = kww
3. was = hww

Wat voor een werkwoordsoort is 'hebben' in de zin:
Zij hebben altijd veel lol.

1. hww
2. zww
3. kww
4. geen ww

Welke werkwoordsoort?
Jij bent altijd een vervelend mannetje gebleven.

1. bent = zww
2. bent = kww
3. bent = hww

Remco had graag een toetje willen bestellen.

Wat is de werkwoordsoort van 'had'?

1. hww
2. zww
3. kww

Welke werkwoordsoort zit in onderstaande zin: 'De auto's rijden in een lange file.'

1. hww
2. zww
3. kww

Spelling voltooid deelwoord

Hoe?

Luisterproef: 

Luister of je het hoort...

Ik heb een punt verdient/d?

Verlengproef: ik verdiende

Even oefenen...verlengproef.

Ik ben veranderd/t.

Hij is geslaagd/t.

Hij heeft gerend/t.

Zij heeft betaald/t.

Bij twijfel... 't ex-kofschip!!!

Voltooid deelwoord

Opdracht 3 (blz. 111)

Schrijf het voltooid deelwoord.

Staat er ook een vorm van zijn, worden of hebben in de zin? 

Noteer die ook. 

Het onvoltooid deelwoord

Een onvoltooid deelwoord geeft aan dat iets nog bezig is.

Het is dus nog niet voltooid:

Rillend stond ik op de schaatsbaan.

Lachend zwaaide ik naar mijn vriend.

Zittend keken we naar de optocht.

Het onvoltooid deelwoord

Een onvoltooid deelwoord kun je net als

het voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord gebruiken:

Een lachende vrouw.

De gillende kinderen.

De huilende man.

Het onvoltooid deelwoord

- maak je door achter het hele werkwoord een -d te zetten.

lachend

fluitend

lopend

knippend

Wat is een voltooid deelwoord?

1. bedoelt
2. bedoeld
3. zeg
4. sprak

Wat is een voltooid deelwoord?

1. heel werkwoord
2. persoonsvorm
3. ge-be-her-ver-ont woorden
4. werkwoordelijk gezegde

Een voltooid deelwoord:

1. is sowieso verleden tijd
2. dan is de pv altijd een vorm van 'zijn, worden of hebben'
3. antwoord A, B en D
4. kan eindigen op een 't', een 'd' en 'en'

Wat is een voltooid deelwoord?

1. Werkwoord
2. Zelfstandig naamwoord
3. Lidwoord
4. Persoonsvorm

een onvoltooid deelwoord

1. is de infinitief met-d(e)
2. is de stam met-d
3. soms d en soms niet

Wat is een onvoltooid deelwoord?

1. smeltend
2. gesmolten
3. gerend
4. rennen

Wat is een onvoltooid deelwoord?

1. lopen
2. lopend
3. gelopen
4. liepen

Van lijdend naar bedrijvend

Om van de lijdende vorm naar de bedrijvende vorm te gaan volg je bijna dezelfde stappen maar dan omgekeerd.

1. Het onderwerp wordt het lijdend voorwerp.
   
2. Je haalt het woord 'door' weg en wat erachter staat wordt het onderwerp.
   
3. Je haalt het hulpwerkwoord ('worden') weg en het voltooid deelwoord wordt de persoonsvorm.

Lijdend: De lolly's worden door Janine uitgedeeld.

                        ow             hww                                  vtdw

Bedrijvend: Janine deelt de lolly's uit.

                             ow        pv      lv               pv

Lijdende en bedrijvende vorm

Lijdende vorm

• Deze zin is passief;
• In de lijdende vorm, ook wel de passieve vorm, ondergaat het onderwerp iets.
• Heeft een vorm van worden of zijn in de zin; 
• Het woord door staat vaak in deze zin.

Van bedrijvend naar lijdend

Wat moet je dan doen?

1. De persoonsvorm moet een voltooid deelwoord worden en je voegt het hulpwerkwoord worden toe.
   
2. Het lijdend voorwerp wordt het onderwerp van de zin.
   
3. Het onderwerp van de zin komt achter 'door' te staan en vormt zo de bijwoordelijke bepaling.

Bedrijvend: De portier boeit de bankrovers.
                                      ow       pv                lv
Lijdend: De bankrovers worden door de portier geboeid.
                            ow                     hw                                          vtdw

Let op

 De zin moet in dezelfde tijd blijven staan als je .

Haar moeder koopt nieuwe schoenen.

Goed: De nieuwe schoenen worden door haar moeder gekocht.

Fout: De nieuwe schoenen werden door haar moeder gekocht.

Zet deze zin in de lijdende vorm:
Ik heb de cake gebakken.

Zet in de lijdende vorm:
De graafmachine vernielt de elektriciteitsleiding.

'Ik heb hem gezien.' wordt in de lijdende vorm 'Hij ... door mij gezien.'

Zet in de bedrijvende vorm:
Het portet wordt door mijn tante geschilderd.

Zet de zin in de bedrijvende vorm.
Het boek is door de jongen gelezen.

Zet deze zin in de bedrijvende vorm:
De uitnodiging wordt door Arjan geschreven.