Fictie begrippen, les 5 spanning, open plekken

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Wat gaan we (o.a.) behandelen deze periode?

Tijd:
historische tijd, vertelde tijd, verteltijd, chronologisch/niet-chronologisch, flashback, terugwijzing, vooruitwijzing, tijdverdichting, tijdsprong
Opbouw:
ab ovo, in medias res, post rem, open of gesloten einde
Personages
round character/flat character, hoofdpersoon, bijfiguren, types, karaktereigenschappen, normen en waarden van karakters.
Spanning
open plekken, informatievoorsprong, cliffhanger, onverwachte (plot)wending,
vertelperspectieven
ik-vertelperspectief, hij-/ zij-vertelperspectief, alwetende verteller, wisselend
perspectief, meerdere verhaallijnen
Thema
thema, motief, moraal.

ZORG VOOR VOLOENDE RUIMTE!

Lezen in je boek!

Lekker lezen in je boek

Vandaag leer je over:

vertelperspectieven

ik-vertelperspectief, hij-/ zij-vertelperspectief, alwetende verteller, wisselend

perspectief, meerdere verhaallijnen

Spanning
open plekken, informatievoorsprong, cliffhanger, onverwachte (plot)wending,

Spanning

Een auteur kan op heel veel manieren spanning in een verhaal aanbrengen. Deze trucs noemen we ook wel manipulatietechnieken. De schrijver manipuleert tenslotte de lezer.

Manipulatietechnieken (spanningsopbouw)

• het stoppen op een spannend moment
  
• het wisselen van perspectief
  
• het veranderen van verhaallijn
  
• de lezer op een dwaalspoor zetten.
  
• Een schrijver kan ook gebruikmaken van een vooruitwijzing. De auteur suggereert dat er iets gaat gebeuren, maar vertelt (nog) niet wat.
  
• Vlak voor een hoogtepunt de zaak ophouden en maakt dan gebruik van  een vertraging. De lezer wil graag weten wat de ontknoping gaat worden, maar de auteur vertelt het nog niet.

Spanning

Spannende omgeving
Enge of gevaarlijke situatie  (actiespanning)

Uitstel/ Cliffhangers
Vermoedens wekken
Onverwachte wending

Open plekken in het verhaal (geheim of raadsel)
Informatievoorsprong (jij weet meer dan de hoofdpersoon)

1. 
   

• 
  

Perspectief: een punt van waaruit iemand naar iets kijkt of waarneemt

Perspectief

Bepaalt de visie op gebeurtenissen en personages

Een schrijver kan de lezer / kijker manipuleren: wat weet hij/zij wel en niet?

Ik-perspectief

• Een 'ik' beleeft het verhaal
  

Alwetende verteller

•  weet alles (over personages en afloop)
• geeft commentaar
• richt zich tot de lezer
  

Personaal perspectief

• Een 'hij/zij' beleeft het verhaal
  

Meervoudig perspectief

• wisselend perspectief vanuit meerdere personen

Spanning

open plekken, informatievoorsprong, cliffhanger, 

onverwachte (plot)wending,

Spanningsopbouw

Elk goed verhaal heeft een conflict en spanningsopbouw, zodat de lezer geboeid blijft. 

0

Open plekken

Door niet alles al te vertellen, maar open plekken te laten in het verhaal wordt spanning opgebouwd.

Open plekken

Een open plek is iets wat voor de lezer verborgen wordt gehouden, iets wat het verhaal (voorlopig) verzwijgt. Open plekken roepen vragen op bij de lezer. Deze vragen wil de lezer beantwoord hebben en daarom leest hij verder. 

Open plek

Vraag:

Geef een voorbeeld van een open plek in jouw boek.

Wat blijft nu nog verborgen? Wat roept vragen bij je op? 

Informatievoorsprong

• Als lezer weet jij meer dan de personages in
    het verhaal
• Personage dreigt in een gevaarlijke situatie
  te komen en weet dat zelf niet
  
  Effect:  Spannend. . .
  Je leeft mee met de hoofdpersoon

cliffhanger

Een verhaal onderbreken op een spannend moment heet een cliffhanger 

Plotwending

Een andere manier om spanning op te bouwen is door dingen te laten gebeuren die de lezer niet verwacht. Dit noemen we een plotwending. 

De schrijver zet je op het verkeerde been.

Als lezer denk je te weten hoe de zaken in elkaar steken, maar als alle puzzelstukjes in elkaar vallen, had je het bij het verkeerde eind. 

Plotwending

Hoe?

- achterhouden van informatie voor de lezer (informatieachterstand)

- misleiden van lezer met dubbelzinnige of valse informatie

Een goede plotwending ziet geen enkele kijker aankomen, maar voelt wel alsof het helemaal klopt.

Huiswerk

Lees je boek en sta stil bij de het perspectief en opgebouwde spanning

Spanning

open plekken, informatievoorsprong, cliffhanger, 

onverwachte (plot)wending,

Aan de slag

Hoe bouwt de schrijver van jouw boek spanning op? Noteer voorbeelden op je mindmap.