BS 2 Voedselrelaties en kringlopen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Basisstof 2

Voedselrelaties en kringlopen

Lesdoelen BS 2

• Je kunt het verschil aangeven tussen producenten, consumenten, reducenten en afvaleters
• Je weet wanneer een organisme autotroof of heterotroof is
• Je begrijpt de kringlopen van water, koolstof en stikstof
• Je weet wanneer iets wel of niet biologisch afbreekbaar is

Abiotische factor

Biotische factor

Temperatuur

Roofdieren

Voedsel

Neerslag

Bacterie

Bescherming door struiken

Kringloop van stoffen

In een kringloop van stoffen hebben organismen hun eigen rol. Er zijn vier verschillende rollen:

• Producenten
• Consumenten
• Reducenten
• Afvaleters

Producenten

Planten (en algen) staan altijd onderaan een voedselketen.

Zij zijn in staat tot fotosynthese:

water + koolstofdioxide + zonlicht -> glucose + zuurstof

De gemaakte glucose geven ze door aan de volgende schakel of gebruiken ze zelf om allerlei stoffen te maken.

Consumenten

Dieren eten de planten en gebruiken de stoffen die de planten hebben geproduceerd. 

Die dieren heten consumenten.

Ook dieren die dieren eten heten consumenten. Afhankelijk van welke schakel ze zijn, zijn ze van de 1e orde, 2e orde, etc. 

Welke rol heeft de leeuw in dit voedselweb?

1. Consument van de 1e orde
2. Consument van de 2e orde
3. Consument van de 3e orde
4. Consument van de 4e orde

Welke rol(len) heeft de baviaan in dit voedselweb?

1. Consument van de 2e orde
2. Consument van de 2e en de 4e orde
3. Consument van de 3e orde
4. Consument van de 3e en de 5e orde

Afvaleters

Dode planten en dieren worden gegeten door afvaleters (pissebedden, regenwormen, enz).

Dit zijn ook consumenten.

Reducenten

De laatste schakel wordt gevormd door de reducenten: de schimmels en bacteriën die het dode materiaal helemaal omzetten naar mineralen, water en koolstofdioxide.

Kringloop

De producenten, consumenten, afvaleters en reducenten vormen een kringloop. 

Autotroof en heterotroof

Organismen kunnen 

autotroof of 

heterotroof zijn. 

Bamboe is (1) en een panda is (2)

1. (1) autotroof, (2) autotroof
2. (1) autotroof, (2) heterotroof
3. (1) heterotroof, (2) autotroof
4. (1) heterotroof, (2) heterotroof

Producenten

Consumenten

Reducenten

Planten

Afvaleters

Vleeseters

Algen

Heterotroof

Planteneters

Autotroof

Schimmels

Fotosynthese

Bacteriën

Dieren

Kringlopen

Naast de algemene kringloop van stoffen, kun je ook van bijvoorbeeld water, koolstof of stikstof een kringloop maken. 

Welk organisme gebruikt het als eerste, welke daarna, en hoe komt het weer terug bij het eerste organisme?

Kringloop van water (H₂O)

Alle organismen hebben water nodig voor allerlei levenskenmerken.

In de natuur doorloopt water een kringloop.

Kringloop van koolstof (C)

Koolstof is een van de belangrijkste elementen voor levende organismen.

Glucose (fotosynthese), andere koolhydraten (suikers), vetten en eiwitten zijn voor een groot gedeelte opgebouwd uit koolstof atomen. Waar komen die vandaan? Uit het CO₂ dat door planten is omgezet naar glucose door fotosynthese.

Welk processen horen bij pijl 1 en 2??

1. 1 Verbranding 2 Rotting
2. 2 Rotting 1 Verbranding
3. 1 Verbranding 2 Fotosynthese
4. 1 Fotosynthese 2 Verbranding

Kringloop van stikstof (N)

Stikstofzouten zijn mineralen in de bodem. Planten nemen deze stoffen op en maken er eiwitten van (hiervoor hebben ze ook glucose nodig). Dieren eten planten en krijgen de eiwitten ook binnen. Na vertering gebruiken ze de bouwstenen om zelf eiwitten te maken. Reducenten breken dode planten en dieren af en maken nieuwe stikstofzouten.

Wel/ niet biologisch afbreekbaar

Als in een bos dood materiaal op de grond valt (bladeren, dode dieren) dan zijn er bacteriën en schimmels die dat materiaal afbreken. Na een tijd zie je die bladeren en dieren niet meer terug. Dit noemen we biologisch afbreekbaar.

Ook alle dingen die we maken van plantaardig en dierlijk materiaal is dus biologisch afbreekbaar:

Een leren jas, een rieten mand, papier, broodkorsten, schillen enz.

Wel/ niet biologisch afbreekbaar

Spullen die zijn gemaakt van andere grondstoffen (glas, steen, metaal) zijn niet biologisch afbreekbaar.

Plastic (meestal gemaakt van fossiele brandstoffen) is ook bijna nooit biologisch afbreekbaar.

Plastic Soup

Te veel plastic afval zorgt voor de plastic soup. Plastic vergaat niet en komt voor een groot gedeelte in zee terecht. Hierdoor ontstaan grote plastic eilanden en sterven veel dieren. 

Check lesdoelen BS 2

• Je kunt het verschil aangeven tussen producenten, consumenten, reducenten en afvaleters
• Je weet wanneer een organisme autotroof of heterotroof is
• Je begrijpt de kringlopen van water, koolstof en stikstof
• Je weet wanneer iets wel of niet biologisch afbreekbaar is