12.3 - Hormonen recyclen botten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 12.3 Hormonen recyclen botten

Doelen 12.3

Hoofddoel: Je weet hoe verschillende hormonen samenwerken om een evenwicht te handhaven.
- Je weet de rol van Ca²⁺ bij verschillende lichaamsprocessen.

- Je weet hoe antagonisten voor homeostase kunnen zorgen.

- Je weet hoe hormonen (PTH, oestrogenen en testosteron) de botvorming en -afbraak kunnen beïnvloeden.

Maar eerst: herhaling 12.1 en 12.2.

In welk deel van je lichaam wordt het hormoon ADH aangemaakt (12.1)?

1. Hypothalamus
2. Neurohypofyse
3. Adenohypofyse
4. Nefronen in je nieren

Centrale aansturing van hormonen

BiNaS 89A!

Bij kinderloosheid kunnen sommige vrouwen via een injectie hormonen toegediend krijgen. Ten gevolge daarvan kan hun vruchtbaarheid worden hersteld.

Waar in het lichaam worden de hormonen ingespoten? (12.1)

1. In een ader
2. In de baarmoeder
3. In de eierstok
4. In de schede

Bij welk type hormonen spelen second messengers een rol? (12.2)

1. Steroidhormonen
2. Peptide (eiwit) hormonen

Calcium (Ca²⁺)

Belangrijke rol in overdracht impulsen, samentrekking van spieren en bloedstolling. Ca²⁺ werkt ook als second messenger in cellen.
--> Hierdoor belangrijk om Ca²⁺ op peil (2,10-2,55 mmol/L) te houden

Dit wordt geregeld door 2 hormonen: calcitocine en parathormoon (PTH). 

--> Antagonisten van elkaar

Antagonisten

Concentratie Ca2+ te hoog
Schildklier maakt calcitonine aan.
--> Stimuleert opname Ca2+ in botten
--> Nieren minder Ca2+ terug aan bloed

Concentratie Ca2+ te laag

Bijschildklieren (4x) maakt PTH aan.

--> Stimuleert afgifte Ca2+ in botten

--> Nieren meer resorptie Ca2+ aan bloed
--> Darmen nemen meer Ca2+ op

Is er bij deze regelkring sprake van positieve of negatieve terugkoppeling?

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling

Bij een lage concentratie Ca2+ wordt

1. PTH afgegeven, dit zorgt voor botafbraak
2. Calcitonine afgegeven, dit zorgt voor botafbraak

Botvorming en -afbraak

Osteoclasten (clast = breken) - 2 weken

- Breken botten af door afgifte zuur
- Afbraak nodig voordat opbouw mogelijk is

Osteoblasten - 3 maanden

- Vormen nieuw botweefsel. 

  --> Maken collageen (eiwit) met calciumfosfaat.

- Worden geactiveerd door groeihormonen/groeifactoren
- Als osteoblasten omringd worden door botweefsel -> inactief. Osteocyt.

Hoe heten de cellen die voor botopbouw zorgen?

1. Osteoblast
2. Osteoclast
3. Osteoplast
4. Osteocyt

Rol van hormonen in botvorming/-afbraak

- Alleen osteoblasten hebben receptoren voor PTH. 
 -> Deze maken groeifactoren voor osteoclasten
    -> Indirect stimuleert PTH Ca2+-afgifte in bloed door de afbraak

Botafbraak kan geremd worden door:
Testosteron (M) en oestrogenen (V)

1) Indirect: remmen productie
    groeifactoren door osteoblasten.
2) Direct: oestrogenen remmen
    activiteit van osteoclasten.