12.3 Hormonen recyclen botten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

12.3 Hormonen recyclen botten

Doel en begrippen 12.3

Je leert het belang van hormonale regeling (voor botten) via regelkringen

schilderklier, calcitonine, bijschilderklier, parathormoon, negatieve terugkoppeling, antagonist, osteoclast, osteoblast, osteocyt

Regeling Calcium concentratie

Ca²⁺ is o.a. nodig voor impulsoverdracht, samentrekking spieren, bloedstolling en als secundaire boodschapper. 

Wanneer de concentratie Ca²⁺ stijgt tot boven de norm:

→ Schildkliercellen nemen stijging waar en geven calcitonine af. 

→ Calcitocine stimuleert opname van Ca²⁺ door botcellen en minder resorptie van Ca²⁺ in nieren.

→ Ca²⁺ concentratie daalt. 

nu de tekening op het bord

Regeling Calcium concentratie

Wanneer concentratie Ca²⁺ daalt onder de norm:

→ Scheiden bijschildklieren parathormoon (PTH) af 

→ Botten geven Ca²⁺- ionen af

→ Er vindt meer resorptie van Ca²⁺ in nieren plaats.

→ Niercellen vormen actief vitamine D, dit stimuleert de darmcellen tot extra opname van Ca²⁺ uit voedsel.

→ de Ca²⁺ concentratie stijgt. 

nu de tekening op het bord

Antagonisten

PTH en calcitonine zijn antagonisten. Ze hebben een tegengestelde werking 

Calcitonine zorg voor Ca²⁺ opname/daling concentratie. 

PTH zorgt voor Ca²⁺ afgifte/stijging concentratie

[Ca²⁺] schommelt hierdoor rond de norm

Botvorming en botafbraak

Om bot sterker te maken moet eerst een deel van het bestaande bot afgebroken worden. Osteoclasten scheiden zuren af die botweefsel afbreken. Ca²⁺ komt hierbij vrij.

Osteoblasten vormen daarna nieuw botweefsel (collageen met calciumfosfaat). Zij worden geactiveerd door groeihormoon (GH) en groeifactoren.

Na een tijd komt de osteoblast in het bot te liggen, omringd door het botmateriaal. Dit is een osteocyt. 

Welke cellen bouwen nieuw botweefsel op?

1. osteoblast
2. osteoclast

Hoe kunnen oestrogenen botafbraak tegengaan volgens de voorgaande figuur/ bron 10?

Op welke manier zorgt PTH voor botafbraak; Is dit direct of indirect

1. PTH stimuleert de activiteit van osteoclasten; direct
2. PTH stimuleert de activiteit van osteoclasten; indirect
3. PTH remt de activiteit van osteoblasten; direct
4. PTH remt de activiteit van osteoblasten; indirect

Botvorming en botafbraak

PTH stimuleert indirect de botafbraak (Ca²⁺ afgifte), 

Oestrogenen en testosteron remmen deze juist.

Osteoporose

Oestrogenen remmen de activiteit van osteoclasten. 

Een tekort aan oestrogenen (vrouwen op leeftijd) kan leiden tot osteoporose (botontkalking), het bot verzwakt en risico op botbreuk wordt groter. 

Opdrachten

Maak opdracht 1 t/m 6 van 12.3