Arbeid H4 (4.3 deel 2, 4.4 en 4.5)

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom

5 vwo ECONOMIE  ||  2021-2022

Programma

• Vorige les
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Loonstijgingen onderscheiden
• Rekenen met indexcijfers
• Relatie leggen tussen arbeidsproductiviteit en de beloningen van de productiefactoren.
• Principaal-agentrelaties herkennen en gedrag verklaren. 

Wat zijn de vier productiefactoren en de bijbehorende beloningen?

Welke opties heeft een bedrijf als de arbeidsproductiviteit stijgt?

Stijging arbeidsproductiviteit

• Lonen laten stijgen. 
• Concurrentiepositie verbeteren --> kostprijs per product verlagen. 

Prijscompensatie: Lonen stijgen gelijk aan inflatie

Loonstijging 4%

CBS --> CPI (inflatie) 

Ric = Nic : Pic x 100%

• Ric = reëel indexcijfer (koopkracht)
• Nic = Nominaal indexcijfer (dit geval loonstijging)
• Pic = prijsindexcijfer (inflatie/CPI)

Werken met indexcijfers!

De lonen stijgen met 1,2% en de inflatie is 3,5%. Met hoeveel procent verandert de koopkracht?

1. 2,3%
2. -2,3%
3. 2,2
4. -2,2

Initiële loonstijging

Bovenop de prijscompensatie nog een algemene loonstijging. 

Bijvoorbeeld; inflatie is 2% en de werknemers krijgen 3% loonsverhoging. Initiële loonstijging is 1%

Deze geld voor iedereen. 

Incidentele loonstijging: voor een individu

Wat moet er stijgen als de bedrijven hun werknemers extra loon willen geven, maar niet de loonkosten per product willen laten toenemen?

Loonruimte

Financiële ruimte:

• Hogere arbeidsproductiviteit
• Hogere prijzen

Loonaandeel/loonquote

• Loonmatiging

Wat is het gevolg van loonmatiging op één of meer van de overige inkomens? Zoals winstquote, rentequote, huurquote en/of pachtquote?

Lonen in de collectieve sector (Quartaire sector)

Overheid streeft naar dezelfde arbeidsvoorwaarden als in het bedrijfsleven. 

Loonruimte is niet te berekenen --> werken met een budget.

Stijging arbeidsproductiviteit 

• is beperkt.

Vaste en variabele lonen

• Stukloon
• Tijdloon
• Verschillende
  doelen
  
  
• Assymetrische-
  informatie

Wat kan een een principaal doen om de problemen op te lossen?

Aan de slag

Maken H4.9 t/m 4.18 (4.11 en 4.12 in de evaluatie)

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Nabespreken

Opdracht 4.11 en 4.12