WW 9 - loonstijging, berovingsprobleem

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Havo 5

Lesdoelen

• initiële loonstijging, prijscompensatie en incidentele loonstijging onderscheiden.

• aangeven wat de betekenis is van de loonruimte.

• analyseren wat de invloed is van een loonstijging op de verhouding tussen loon en winst.

• veranderingen in de loonkosten per product verklaren en berekenen.

Nakijken met nakijkvel

• Huiswerkcheck. Huiswerk was: maken basis & intensief: 3.4, 3.7 t/m 3.9 en plus & compact: 3.4, 3.8, 3.9
• Nakijken met nakijkboek
• Kom je er niet uit? Vragen aan een andere leerling
• Komen jullie er niet uit? Vraag aan de leerkracht.

Lonen & winsten

Samen oefenen met wisbordjes

Samen maken vraag 3.10

Soorten loonstijging

• Ter prijscompensatie: Loon stijgt evenveel als inflatie.
• Algemene loonstijging: de stijging van het loon bovenop de prijscompensatie. 
• Incidentele loonstijging: bijv. als gevolg van overwerk, prestaties enz.

Gevolgen loonstijging

• Als loonkosten per product stijgen, kunnen de prijzen per product stijgen. Concurrentiepositie verslechtert. Investeringen dalen.
• Als loonkosten stijgen en de prijzen niet verhoogd kunnen worden, daalt de winst. Investeringen dalen.
• Als de lonen evenveel stijgen als de stijging van de arbeidsproductiviteit en de inflatie, dan heeft dat geen invloed op de verhouding winst/ loon.

Loonruimte

Wanneer loonstijging gelijk is aan de stijging van de arbeidsproductiviteit en de inflatie samen, dan verandert het loonaandeel in de productie niet.

Loonruimte: Het totale percentage waarmee de lonen kunnen stijgen, terwijl het loonaandeel gelijk blijft.

Loonmatiging: wanneer de feitelijke loonstijging kleiner is dan de loonruimte
Het loonaandeel daalt.

Verschillen in lonen

• Situatie op de arbeidsmarkt
• Macht (van de vakbonden)
• Opleidingsniveau

Zelfstandig werken

Huiswerk:

Basis en intensief: 3.11, 3.12, 3.13, 3.17 

Plus en compact: 3.12, 3.13, 3.17

Evaluatie

• initiële loonstijging, prijscompensatie en incidentele loonstijging onderscheiden.

• aangeven wat de betekenis is van de loonruimte.

• analyseren wat de invloed is van een loonstijging op de verhouding tussen loon en winst.

• veranderingen in de loonkosten per product verklaren en berekenen.