De evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Deze les

Leerdoel 1 min

Uitleg evolutietheorie 10 min

Zelf aan de slag + tijd om vragen te stellen 15 min

Wat weet je al over de evolutietheorie?

Evolutie

Ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en of verdwijnen

Charles Darwin

Engelse onderzoeker in de 19de eeuw

Grondlegger van de evolutietheorie

Variatie in genotypen

Bij geslachtelijke voortplanting ontstaat variatie in genotypen

Ook mutaties zorgen daarvoor

Nieuwe genotypes --> Nieuwe fenotypes 

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Organismen kan goed of minder goed aan zijn omgeving zijn aangepast --> bepaalt zijn overlevingskans

Organismen met 'goede' eigenschappen voor de omgeving

- Krijgt (veel) nakomelingen

- De goede eigenschappen worden doorgegeven

In het poolgebied (sneeuw) wie heeft de grootste kans om te overleven en voort te planten?

1. De rode vos
2. De witte vos

Leg uit hoe de giraffe een lange nek heeft door natuurlijke selectie

Ontstaan van soorten

Organismen vallen onder één soort wanneer ze met elkaar kunnen voortplanten en daar vruchtbare nakomelingen uit komen.

Wanneer heeft een soort de grootste overlevingskans?

1. Als er geen variatie in genotype en fenotype is
2. Als er wel variatie in genotype en fenotype is

Obstakel tussen twee groepen

Door isolatie is er een nieuwe soort ontstaan

Verandering in de omgeving

De soort verandert

Argumenten voor evolutie

• Fossielen
  
• Overeenkomsten in bouw of functie
• Overeenkomsten in embryonale ontwikkeling
• Rudimentaire organen
  
• Overeenkomst in cellen en stoffen
• Overeenkomsten in DNA

Fossielen

• zachte delen

verdwijnen

• harde delen
  

verstenen

Fossielen

• Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten.
  
• Fossielen kunnen ontstaan als resten van organismen snel worden bedekt door sedimenten (zand/klei)
• Vaak in bepaalde gesteentelagen van een bepaalde ouderdom
• In de loop der tijd blijken soorten te zijn ontstaan, veranderd en/of verdwenen

Overeenkomst in bouw

• Organen met een verschillende functie vertonen overeenkomsten in bouw
  
• Zij zijn dus waarschijnlijk uit dezelfde grondvorm (voorouder) ontstaan
  
• Door aanpassingen aan verschillende milieus hebben organen van de oorspronkelijke voorouders verschillende functies gekregen.
  

Overeenkomst in embryonale ontwikkeling

Overeenkomst in functie

• Organen hebben weinig overeenkomsten in bouw, maar wel dezelfde functie
  
• Ze zijn dus waarschijnlijk niet uit dezelfde grondvorm (voorouder) ontstaan
  
• De aanpassing is meerdere keren
  door evolutie ontstaan 

Organen met dezelfde functie, maar een andere bouw/evolutionaire geschiedenis.

Rudimentaire organen

• Organen die geen functie meer hebben en niet of nauwelijks tot ontwikkeling komen.
• Door aanpassingen aan verschillende milieus hebben organen van de oorspronkelijke voorouders hun functie verloren.
  

Overeenkomst in cellen en stoffen

• Cellen van organismen vertonen overeenkomsten in celbouw en celonderdelen.
• In deze cellen vinden processen plaats zoals celdeling en verbranding. Bij bijna alle organismen verlopen deze processen op dezelfde manier.
• Cellen hebben overeenkomstige stoffen zoals DNA en eiwitten 
• Tegenwoordig steeds meer mogelijk: DNA vergelijken

Overeenkomst in DNA

DNA is tegenwoordig 'af te lezen' en laat overeenkomsten zien:

Mensen en apen hebben een gezamenlijke voorouder.

Hoe noem je versteende afdrukken van organismen?

1. Rudimentair
2. Fossielen
3. Analoge gesteenten

Wat is een rudimentair orgaan?

1. Een orgaan dat je voorouders ook hadden
2. Een orgaan dat je niet langer nodig hebt
3. Een orgaan waar je niet buiten kunt

Wat is GEEN argument voor evolutie?

1. Fossielen
2. Rudimentaire organen
3. Overeenkomsten in cellen
4. Uitsterven van soorten

Zelf aan de slag

Nu Opdrachten uit boek maken

Bs. 4 De evolutietheorie

Maken opdracht 1 , 2, 3, 5, 8

Bs. 5 Geschiedenis van het leven op aarde

Maken opdracht 1 , 2, 3, 5, 9

(voor volgende les af)

Zelf aan de slag

Nu opdrachten maken of vragen stellen

Bs. 5 De evolutietheorie 

Opdracht 1 t/m 9

Voor volgende les af