Hst 13 Bondig formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Agenda

Korte uitleg bondig formuleren (hst 13)

Oefenen met hst 13 in lessonup (je huiswerk kun je zelf nakijken via Teams) 

Aan de slag met je huiswerk. 

Leerdoel 

Je leert hoe je bondig formuleert door woorden weloverwogen te schrappen

Bondig formuleren

Sleutelwoorden	Aantekeningen
5. Tautologie & pleonasme vermijden 6 & 16 - zo min mogelijk bijwoorden/bijvoeglijke naamwoorden 7. Zo min mogelijk hulpwerkwoorden	Het was gratis en voor niets -> het was gratis / het koste niks + ronde cirkel De oude, grijze, vriendelijke vrouw had heel veel moeite met de hevige storm -> De oude vrouw had moeite met de storm Als je een abonnement zou nemen, zou je veel geld kunnen besparen -> Als je een abonnement neemt, bespaar je veel geld

Het mag wel, maar leest =>  niet lekker

Pleonasme

'pleonasmos' (Grieks)

= overschot/teveel

Kan stijlfiguur zijn, maar is meestal een stijlfout 

• Voorbeeld pleonasme als stijlfiguur: 'bloeiende bloesems' 
• Voorbeeld pleonasme als stijlfout: 'van tevoren reserveren'

 pleonasme 

Meer pleonasmen...

• houten boomstam
• ronde cirkel
• welke pleonasmen ken jij? 
  

Tautologie

Bij een tautologie wordt eenzelfde begrip in andere bewoordingen herhaald.

Oftewel: de hele betekenis wordt herhaald. 

Tautologie

bewust als stijlfiguur

vaste combinatie (bijvoorbeeld in gedichten of liedteksten)

De hekken stonden schots en scheef nadat de storm was gaan liggen. 

Tautologie

stijlfouten

Natuurlijk hebben wij daar vanzelfsprekend van genoten. 

Voordat je de vraag beantwoordt, moet je eerst goed nadenken.

Voorbeelden van geaccepteerde tautologieën

never nooit (niet)

pracht en praal

vast en zeker

één en hetzelfde

leugen en bedrog

Foutieve tautologie

Als je een tautologie onbewust of verkeerd gebruikt, is er sprake van een 'foutieve tautologie'.

Bijvoorbeeld:

'Misschien dat ze wellicht nog even bellen.'

'Die sieraden zijn identiek en hetzelfde als echt gouden sieraden'

'Zet jij de vuile en smerige schoenen buiten.'

Tautologie: wat is hier dubbelop?

Aan de slag met vraag 6 

Maak eens korter (met minder hulpwerkwoorden):
Hij zou dat best kunnen willen doen, maar dan moet hij wel aanbieden te kunnen helpen.

Maak eens korter (met minder bijvoeglijke naamwoorden):
Die lieve goede beste Sint, die oude goedheiligman, die weer naar dat verre, warme Spanje is vertrokken?

Wat is hier een tautologie?

1. Ik snoep meestal in de nacht
2. Ik drink nooit tijdens het rijden
3. Ik eet enkel en alleen friet
4. Ik slaap meer dan acht uur

Jullie

Tautologie?

1. blij en verheugd
2. heden en verleden
3. groen gras
4. uren op jou te wachten

wat is een pleonasme

1. de blauwe bloem
2. het groene gras
3. de rode hoed
4. de zwarte vogel

Wat is hier een pleonasme?

1. gele kanariepiet
2. mooi boek
3. natte tranen
4. prima start

Jullie

Waar staat geen pleonasme?

1. Het vliegtuig daalde langzaam omlaag.
2. €400,- is mijn uiterste limiet.
3. Men moet verplicht zijn een autogordel te dragen.
4. Maar dat is echter niet waar.

De eerste zin van stap 1 is in zijn geheel overbodig. In de ingrediënten lijst staat al dat de ui gesnipperd en de knoflook fijngehakt moet zijn. Hier is sprake van herhaling.

In de tweede zin van stap 2 staat een tautologie: ‘zachtjes’ en ‘op niet te hoog vuur’. Een van beide kan weg.

Stap 2 is in zijn geheel overbodig. Niemand zal de tomatenpuree er met blikje en al in doen.

In stap 3: ‘je zult willen voorkomen …’ Hier zie je overbodig gebruik van hulpwerkwoorden.

Ook in stap 3: ‘Daarom is het idee dat …’ Dit is een overbodig lange uitdrukking.

Stap 4: ‘laat de tomatenblokjes uit de blikjes in de pan glijden’ is onnodig lang.

Stap 5: ‘Breng tot 100 graden aan de kook’ is een tautologie. ‘Tot 100 graden’ of ‘aan de kook’ kan achterwege gelaten worden.

Stap 5: ‘goed lang (denk toch minstens 30 minuten)’ is het gebruik van onnodige bijwoorden en uitdrukkingen.

Stap 6: De eerste zin is een pleonasme. Pureren doe je (bijna altijd) met een staafmixer.

Stap 6: De laatste zin bevat een tautologie. ‘Als je wilt’ en ‘indien gewenst’ betekenen hetzelfde. Een van de twee kan achterwege gelaten worden.

Stap 7 bevat een tautologie: ‘serveren’ en ‘opdienen’ betekenen hetzelfde.

Stap 7 bevat onnodige bijvoeglijke naamwoorden: ‘favoriete, vrolijke soepkommen’.

Hulp?

Theorie-boek

Aantekeningen

Docent

Klaar?

Lees hst 14 alvast door 

Opdracht 

Maak de opdrachten H13

Opdracht 8  

Stijl

begrijpelijk             duidelijk                                              nauwkeurig            precies

               understandable

                         bondig            verkort                                     aantrekkelijk           pakkend

Begrijpelijk formuleren

Sleutelwoorden	Aantekeningen
1. Zinslengte aanpassen 10. Kern bij elkaar & geen tangconstructie 13. Actieve vorm 15. Naamwoordstijl vermijden 17. Geen lastige/lange woorden	10-15 woorden Niet: om te voorkomen dat mensen zich somber voelen, krijgen ze lichttherapie Maar: Mensen krijgen lichttherapie om... Sommige mensen durven een jurk , nadat ze die hebben gedragen naar een leuk feestje, niet terug te sturen, nadat ze die... De kok bakt brood (het brood wordt gebakken door de kok) Niet: Het duiken naar oesters is lastig. Maar: Duiken naar oesters is lastig.

Nauwkeurig formuleren

Sleutelwoorden	Aantekeningen
2. Geen lege woorden/beperking 8. Geen homoniemen zonder context 9. Juiste verwijzing 11. Komma op de juiste plek 12. Vragen van de lezer beantwoorden	Ik heb heel vaak gewonnen ik heb drie keer gewonnen Over het algemeen ben ik blij op school Er staat een bank op de hoek De kok vertelde de ober dat hij ontslagen was, omdat hij (de kok) steeds te laat kwam opdagen. Schiet op jongens! Schiet op , jongens! Wie/wat/waar/waarom/wanneer/hoe?

Bondig formuleren

Sleutelwoorden	Aantekeningen
5. Tautologie & pleonasme vermijden 6 & 16 - zo min mogelijk bijwoorden/bijvoeglijke naamwoorden 7. Zo min mogelijk hulpwerkwoorden	Het was gratis en voor niets -> het was gratis / het koste niks + ronde cirkel De oude, grijze, vriendelijke vrouw had heel veel moeite met de storm -> De oude vrouw had moeite met de storm Als je een abonnement zou nemen, zou je veel geld kunnen besparen -> Als je een abonnement neemt, bespaar je veel geld

Aantrekkelijk formuleren

Sleutelwoorden	Aantekeningen
3. Creatieve woordkeuze 4. Neologisme/archaïsmen zo min mogelijk gebruiken 14. Beeldspraak/stijlfiguren 18. Persoonlijk taalgebruik	Synoniemen, beeldspraak, metaforen thans/tiktokken Maak gebruik van voorbeelden/vergelijkingen /stijlfiguren Bij ons op school smaakt koffie als rioolwater - Het duurde een eeuw voordat ze er was Schrijf vanuit jezelf

Checkvragen

Begrijpelijk = hand omhoog 

Bondig = wijsvinger in de lucht 

Nauwkeurig = duim in de lucht 

Aantrekkelijk = twee handen in de lucht