BERH: TH13 BS7 Transplantaties en bloedtransfusies

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

13.7: Transplantaties en bloedtransfusies

Lesverloop

1. Leerdoelen BS7
2. Leer met deze LessonUp en je boek.
3. Kennis testen
4. Aan de slag: maak alle opdrachten in het boek.

• Transplantatie
• Auto-immuunziekte
• Bloedgroepen
• Antistoffen
• Bloedtransfusie
• Resusfactor
• Zwangerschap
• Bloedgroepbepaling

13.7.1 Je kunt de problemen beschrijven die het afweersysteem veroorzaakt bij transplantaties en auto-immuunziekten.

13.7.2 Je kunt de rol van bloedfactoren bij bloedtransfusies en de rol van de resusfactor bij zwangerschap beschrijve

Leerdoelen

Waar gaat BS7 over?

Afweerreactie bij transplantaties

• Bij een transplantatie wordt een weefsel of orgaan vervangen. 
• Als dit weefsel of orgaan van een donor afkomstig is dan krijg je een afweerreactie. 
• Eiwitten (antigenen) op de cellen van het getransplanteerde weefsel of orgaan worden herkend als lichaamsvreemd. Het lichaam gaat antistoffen maken tegen deze antigenen. 
  

Bloedtransfusie

• Bij bijvoorbeeld een ongeluk kun je bloed van een ander ontvangen: bloedtransfusie

• Ook hier is er kans op een afstotingsreactie. 

• Een patiënt moet bij voorkeur bloed ontvangen van een donor met dezelfde bloedgroep.

Bloedgroepen

Op de celmembranen van bloedcellen zitten bloedfactoren . Dit zijn lichaamsvreemde stoffen voor iemand die deze bloedfactoren niet heeft. 

• Bloedfactor A
• Bloedfactor B
• 
  

Welke bloedfactoren je wel/niet hebt bepaald welke bloedgroep je hebt. 

Bloedgroepen: A, B, AB en 0

In het bloedplasma zitten antistoffen tegen de bloedfactoren die bij deze persoon zelf niet op de rode bloedcellen voorkomen.

Wanneer er bloed gegeven wordt aan iemand met antistoffen tegen de bloedfactoren van deze persoon, klonteren de rode bloedcellen samen.

Bloedtransfusie

• Bloed van donor naar een ontvanger -> rode bloedcellen
• Bloedgroep van donor en ontvanger moeten bekend zijn!
  
• Donor: let op antigenen
  
• Ontvanger: let op antistoffen
  

Bloedgroepbepaling

Bij een bloedgroepbepaling wordt serum gebruikt.

• Serum met anti-A   ->  antistoffen tegen A
• Serum met anti-B  ->   antistoffen tegen B
• (Serum met antiresus)

Voorbeeld: 

Iemand heeft bloedgroep B. 

Deze persoon heeft dus bloedfactor B en antistoffen tegen A (anti-A). Met anti-A serum gebeurt er niets. Het anti-B serum (antistoffen tegen bloedfactor B) bindt aan de bloedcel. Bloed gaat klonteren. 

Serum

Vloeistof met antistoffen

Leerdoelen

• Je kunt de problemen beschrijven die door het afweersysteem worden veroorzaakt bij transplantaties en auto-immuunziekten.
  
• Je kunt uitleggen welke rol bloedfactoren kunnen spelen bij bloedtransfusies.
  
• Je kunt uitleggen welke rol de resusfactor kan spelen bij zwangerschap

Aan de slag

7.6:  30-32-33-34-35-39

Transplantatie

• Transplantatie: aangepast weefsel of orgaan vervangen door ander weefsel of orgaan.
  
• Kan van de patiënt zelf of van donor
  
• Afstotingsreactie: Afweer systeem herkent de eiwitten op donor orgaan als lichaamsvreemde stoffen.
  
• Antistoffen worden aangemaakt.
  
• Auto-immuunziekte: het afweersysteem herkent lichaamseigen eiwit niet meer.

Vitiligo

Dit is een auto immuunziekte. Het lichaam breekt zijn eigen pigment af.

Orgaantransplantaties

Organen van een ander krijgen:

• Huid
• Nier
• Bot
• Kraakbeen
• Bloedvaten
• Hoornvlies
• Hart

Afstotingsreacties

• Getransplanteerde orgaan is ‘lichaamsvreemd’.
  
• Afweersysteem reageert hierop door het op te willen ruimen m.b.v. antistoffen.
  
• Met medicijnen zijn deze afstotingsreacties af te remmen.
  
• Xenontransplantatie = organen van een dier ontvangen (bv. varken)
  

Bloedgroepen

Ook rode bloedcellen hebben
Antigenen (bloedfactoren)

• Bloedgroep B
• Bloedgroep A
• Bloedgroep AB
• Bloedgroep 0

Bloedgroepen

Bloedgroep A

Kan geen bloed ontvangen met antigen B

Donor aan:

• Bloedgroep B
• Bloedgroep AB

Bloedgroep B

Kan geen bloed ontvangen met antigen A

Donor aan:

• Bloedgroep A
• Bloedgroep AB

Bloedgroep AB

Kan van alle bloedgroepen bloed ontvangen

GEEN DONOR

Bloedgroep 0

Kan geen bloed ontvangen met antigen B of antigen A

Donor aan:

• Bloedgroep A
• Bloedgroep B
  
• Bloedgroep AB

Resusfactor (1)

Resusfactor (2)

• 85% van mensen heeft antigeen op rode bloedcel zitten dat resusfactor heet (Rh+) = resuspositief.
  
• Geen Resusfactor = Rh- (=resusnegatief)
  
• Rh+ bloed bij iemand met Rh- bloed? Dan worden antistoffen gemaakt (=antiresus).
  
• Eerste keer contact geen probleem omdat het maken van antiresus heel langzaam verloopt.
  
• Wel probleem bij moeder met Rh- moeder die voor de tweede keer bevalt van Rh+ kind.
  

Resusfactor (3)

• Moeder Rh- bij tweede kind mét antiresus
  
• Kind Rh+
  
• Probleem:
  
• Moeder maakt héél langzaam antiresus (scheurtjes in placenta bloed kind in bloed moeder) bij 1e kind geen probleem. Maar bij 2e:
  
• Antiresus komt in bloed van kind terecht
  
• Rode bloedcellen gaan klonteren
  
• Hersen en nierbeschadiging kind

www.bioplek.org

ko

VOLGENDE FILM 

Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus?

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

1. Lees de §13.7 in je boek.  
   
2. Maak alle opdrachten + extra opdrachten + samenhang
   
3. Maak aantekeningen van wat je geleerd hebt. 
   
4. KIJK NA!
5. Doe de Test Jezelf online.
   
6. Ga naar Biologiepagina.nl om te oefenen.
   
7. Vragen? Noteer deze.

Klaar? De komende les ga je de volgende doen - je kunt hier alvast mee beginnen:

• Ga naar Examenkracht.nl om te oefenen.

Verdieping: bekijk beschikbare videos zoals Biologie met Joost

Aan de slag! 

Bescherming en Antistoffen ABO

Bloedtransfusie: ABO

Bloedtransfusie: ABO

Bloedtransfusie: ABO

Bloedtransfusie: Resus