paragraaf 4.1 Nederland geheel geordend

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

4.1 Nederland geheel geordend

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

Oosterheem, Zoetermeer

De bouwstart van de vinexwijk Oosterheem, aan de oostrand van Zoetermeer, ging in het jaar 2000 van start. Amper 20 jaar later wonen er ongeveer 26.600 mensen en is Oosterheem opgedeeld in de buurten Buythen, Tuindorp, Rietvaart, Parkeiland, Waterzicht, Heemburgh, De Wadi, De Hoven, Het Veld, De Watrerrand en Oosterheem Centrum. In deze laatstgenoemde buurt bevindt zich ook het winkelcentrum van de wijk, evenals een bibliotheek, een wijkpost, een kerkgebouw en een gezondheidscentrum. Sinds 2009 kunnen wijkbewoners en andere geïnteresseerden ook een bezoek brengen aan stadsboederij De Weidemolen, die aan de rand van de wijk ligt.

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

De sociaal- cultuerele en demografische ontwikkeling van
        de Nederlandse steden beschrijven vanaf 1800 tot heden;

Urbanisatie (1850-1950)

• Stad groeide

• Woonwijken uit de grond gestampt

• Woonwijken waren niet vaak schoon, dicht op elkaar gebouwd en dichtbij de fabrieken
• Vrijwel niemand bezat auto, mensen moesten dicht bij werk wonen

Leven in de stad

-Vlakbij fabrieken

-Slechte voorzieningen

-Gevolgen voor gezondheid (epidimieën)

-Selectieve groep ontvlucht stad

-Na 1901 woning wet met eisen voor
woningkwaliteit

Suburbanisatie (1850-1950)

Kleine groep rijke suburbaniseerden

Stad ontvluchtten op zoek naar een fijnere woonomgeving

Suburbanisatie (1950-1970)

•     Na WO2 steden breidden uit
•     economisch herstel (werk)
•     Natuurlijke bevolkingsgroei (babyboom)
•     Ruimtegebrek steden
•     Migratie vanuit stad naar platteland
• Sterke groei dorpen rond steden (agglomeratie ->stadsgewest)

Suburbanisatie (1950-1970)

Oorzaken:

- Toename autobezit, verbetering infrastructuur (relatieve afstand nam af)
- middenklasse gezinnen vertrokken uit de stad

Woonerven (bloemkoolwijken)

(1975 - 1990)

Voorbeeld: Utrecht - Lunetten

• Eengezinswoningen met voor- en achtertuin
• Veilig voor kinderen
• Openbaar groen

Bloemkoolwijk

Bloemkool

Bloemkoolwijken 

Wonen in het groen

Demografisch gevolg suburbanisatie:

• Vertrekoverschot
• Studenten en ouderen bleven achter, migranten vestigden zich
• Kapitaalkrachtigen trokken weg

• Sterk verwaarloosde wijken (goedkope huurwoningen)

Economisch gevolg suburbanisatie:

• Sociaal economisch lagere klasse/kansarmen blijven achter.
• afname belastinginkomsten
• minder investeringen in openbare ruimte= achteruitgang leefbaarheid
• Vandalisme
• bepaalde voorzieningen halen de drempelwaarde niet en gaan failliet= afnemen leefbaarheid.

Gevolgen van suburbanisatie

• Minder vestigers dan vertrekkers in de stad
• Welke groep bleef denk je achter?
• Migranten gingen in de stad wonen
• Tweedeling stad: 'verwaarsloosde' wijken en 'goede' wijken
• Binnenstad meer werkfuntie ipv woonfunctie
• Ontstaan files
• Minder open ruimtes

Combineer de wijk met de juiste bouwperiode

historische binnenstad

oude arbeiderswijken

eengezinswoningen in  woonerf

hoogbouw

vooroorlogse woningen ('30)

vooroorlogse woningen ('30)

Meer woningen zijn nodig door:

-toename huishoudens (kleinere huishoudensgrootte) in grotere woningen

-Eenpersoonshuishoudens

- toename bevolking

Algemene regel: woningbehoefte wordt bepaald door demografische en economische ontwikkelingen

Overheidsbeleid (1970-1980)

De Rijksoverheid probeerde de Ruimtelijke Ordening in Nederland te sturen door nota's: 

- 1974: gebundelde deconcentratie; overheid probeerde de suburbanisatie te sturen door het aanwijzen van zogenaamde groeikernen en groeisteden. 

Reactie: Groeikernenbeleid: gebundelde deconcentratie en stadsvernieuwing

• Om verstedelijking rondom landelijke gebieden van stad tegen te gaan --> gebundelde deconcentratie
• Buiten groene hart
• Stedelijke vernieuwing oude woonwijken
• fileproblematiek nam toe
  

Jaren 80

1. Stadsvernieuwing door renovatie

Bijv. Philipsdorp in Eindhoven 

Stadsvernieuwing

• Renovatie 
  
• Sanering
  (sloop en nieuwbouw)
  

Het verbeteren van de kwaliteit van de woningen

Stadsvernieuwing

Stadsvernieuwing

De kwaliteit van de sociale huurwoningen wordt verbeterd. Dit gebeurt door:

Renovatie

Sanering

De bevolkingssamenstelling (wie er wonen) blijft hetzelfde (daarom ook vaak geen oplossing voor de andere problemen: segregatie en lage leefbaarheid

Aan de slag

Maak opdracht 1 t/m 5 van H4 paragraaf 1

Evt; verder werken aan opdrachten H3 en opgavenbundel CE

Twee type stedelijk beleid

• stadsvernieuwing ('60-'80):  vooral gericht op vernieuwing van woningen door renovatie en het opknappen van de woonomgeving (bewonerssamenstelling blijft onveranderd)
  

• herstructurering (vanaf jaren '90): verouderde en verloederde wijken worden planmatig aangepakt. Met name door herinrichting, saneren en functieverandering gericht op aantrekken sociaal economisch hogere klasse.

Gentrification

sociaal economisch lagere klasse maakt plaats voor sociaal economisch hogere klasse.

Waarom is dit gunstig voor:

voorzieningenniveau

drempelwaarde

Waarom is dit nadelig voor:

sociaal economisch lagere klasse

sociale cohesie

Hoe noemt men wijken die in 2007 aangewezen zijn door de toenmalige minister als probleemwijken.

1. Krachtwijken
2. Prachtwijken
3. Vogelaarwijken
4. Achterstandswijken

Hoeveel wijken zijn destijds aangewezen als probleemwijk?

1. 40
2. 50
3. 60
4. 70

Is het beleid dat sinds 2000 in de wijk Klarendal wordt gevoerd een voorbeeld van een vogelaarwijk?

1. Ja, want het was een achterstandswijk
2. Nee, het Vogelaarbeleid bestaat pas sinds 2007
3. Ja, want de problemen zijn nu opgelost
4. Nee, er speelde hele andere problemen

Wat is de oorzaak van de problemen zoals in Klarendal en Hillesluis?

1. Urbanisatie van sociaal economisch lagere klasse
2. Suburbanisatie sociaal economisch hogere klasse
3. Immigratie van allochtonen
4. Vertrek ondernemers

Na verpaupering heeft men de wijk opgeknapt, dit noem je.....

1. restaureren
2. herstructureren
3. stadsvernieuwing
4. renoveren

Winkels vertrokken uit Klarendal. Waardoor gebeurde dit?

1. Winkels haalde de reikwijdte niet meer.
2. Winkels haalde de drempelwaarde niet meer.
3. Winkels haalde het draagvlak niet meer.
4. Het verzorgingsgebied van winkels werd kleiner.

Welke sector werd de motor achter de wederopstandig van Klarendal?

1. Primaire sector
2. secundaire sector
3. tertiaire sectorc
4. creatieve sector

Welke begrippen zijn nu van toepassing op Klarendal?

1. sociaal economisch hogere klasse, gentrification, yup, dinki
2. Sociaal economisch lagere klasse, gentrification
3. Verpaupering, segregatie en criminaliteit
4. sociaal economisch hogere klasse, suburbanisatie, veiligheid

De oorspronkelijke bewoners vinden niet alle ontwikkelingen tof. De komst van mensen van buitenaf bevordert niet altijd de...................................

1. re-urbanisatie
2. werkgelegenheid
3. sociale cohesie
4. compacte stad