[5V] De Sovjet Unie (Memo H11.3)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De Sovet Unie, 1917-1991

Memo H11.3

Lesdoelen:

Je kunt

- uitleggen wat een totalitaire staat is;

- aangeven waarom de Sovjet Unie een totalitaire staat was;

- m.b.v. collectivisatie en vijfjarenplannen uitleggen hoe de Sovjet-economie georganiseerd werd;

- positieve en negatieve gevolgen van Stalins aanpak in Rusland noemen.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Volgende dia: Wat is de Russische Revolutie? - High Speed History (1:00) met daarna de leerdoelen.

Planning

- Kort overzicht van de Russische Revolutie in 1917;

- Herhaling communisme van Karl Marx;

- Totalitarisme;

- De Sovjet Unie onder Stalin.

De theorie van Karl Marx in één zin...

Zet de onderstaande fasen uit Karl Marx' theorie in de juiste volgorde:

Fase 1

Fase 1

Fase 3

Fase 4

Dictatuur van het proletariaat

Revolutie

(Klassenstrijd)

Concentratie

Verelendung

In welke fase blijven communistische revoluties meestal steken?

totalitaire staat

Hallo, mag ik mij tenslotte ook even voorstellen....

Ik heet Jozef Stalin en ben in 1924 tot 1953 de opvolger van Lenin.  Lenin vond mij eigenlijk te grof en ongeschikt als nieuwe dictator (= alleenheerser). Tijdens mijn dictactuur win ik met andere geallieerde landen de Tweede Wereldoorlog tegen Nazi-Duitsland.

Ik sta vaak in het lijstje van top 10-grootste moordenaars ooit bestaan. En dat is geheel terecht. Ik heb namelijk tijdens mijn regeerperiode van de Sovjet-Unie een grote wereldmacht gemaakt door veel te investeren in de (zware) industrie in plaats van in de landbouw. Deze ingrijpende verandering voer ik uit met vijfjarenplannen, waarin de staat (ikzelf dus) bepaalt wat bedrijven per 5 jaar moeten uitvoeren en produceren. In deze planeconomie zijn er 3 vijfjarenplannen geweest, waarin de Sovjet-Unie veranderde in een sterk industrieland. 

Verder moeten boeren hun eigen kleine boerderij inleveren en met meerdere boeren op één grote boerderij (kolchoz) van de staat samenwerken (= collectvisatie) De opbrengst van de boerderij is van de staat. Ben je het als boer hiermee oneens? Dan kom je als dwangarbeider in Siberie terecht en moet je onder erbarmelijke omstandigheden werken in goelags (= strafkampen). Twaalf miljoen mensen sterven hier! 

Ook voer ik een extreem onderdrukkend systeem in: het stalinisme. Welke kenmerken?

- Persoonsverheerlijking                    - Showprocessen                      - Zuiveringen

- Terreur                                                  - Censuur                                    - Propaganda

- Indoctrinatie (via onderwijs)

Volgende dia: plaatjes van kenmerken van stalinisme. 

Hoeveel mensen stierven naar schatting tijdens het bewind van Stalin?

1. 2 miljoen Russen
2. 5 miljoen Russen
3. 10 miljoen Russen
4. 20 miljoen Russen

Totalitaire staat

In een totalitaire staat heeft de staat de totale macht; ze kan zelfs de gedachten van mensen beheersen.

Totalitaire staat

In een totalitaire staat heeft de staat de totale macht; ze kan zelfs de gedachten van mensen beheersen.

Een totalitaire staat vestig je door middel van indoctrinatie (positieve manier) en door middel van terreur (negatieve manier).

De Sovjet economie onder Stalin

Lees in Memo van H11.3 'Stalins communistische economie' (blz. 294) en leg uit  op welke twee manieren Stalin de economie veranderde.

OF

Lees 'Positieve en negatieve gevolgen' (blz. 295) en geef van beide gevolgen twee voorbeelden.

Twee veranderingen in de economie door Stalin.

Positieve en negatieve gevolgen van Stalin voor de Sovjet Unie

Een medewerker van het nationale nieuwsbureau in de Sovjet-Unie vertelt over zijn werk (1934):

"Ik wilde een reportage maken over de aanleg van kanalen. Daarvoor moest ik eerst een tekst schrijven die ik daarna kon gebruiken voor de radio, voor de kranten en voor tijdschriften. Die tekst moest vooraf
gecontroleerd worden. Toen ik de tekst terugkreeg, was bijna alles weggestreept. Ik mocht niet zomaar schrijven over de manier waarop er in de Sovjet-Unie gewerkt werd.

Welke begrippen horen bij bovenstaande bron?

1. censuur en totalitarisme
2. censuur en zuivering
3. collectivisatie en totalitair
4. collectivisatie en zuivering

Indoctrinatie

Een fragment uit een dagboek van iemand uit de Sovjet-Unie (1937):

"Wat hier gebeurt, kun je alleen maar verraad noemen. De belangrijkste dingen worden tijdens rechtszaken niet gezegd. Het pijnlijkst is het gedrag van vroegere partijleiders. Eigenlijk zouden ze zich moeten verdedigen, maar ze zeggen ‘het spijt me’. Ze vertellen de rechter alles wat die wil horen.
Daarna worden ze naar een strafkamp gestuurd."

Welke begrippen passen bij het dagboekfragment?

1. censuur en persoonsverheerlijking
2. censuur en zuiveringen
3. showprocessen en persoonsverheerlijking
4. showprocessen en zuiveringen

Terreur

Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de Russische Revolutie?

1. Chroesjtsjov
2. Nicolaas II
3. Lenin
4. Stalin

Het communisme in de Sovjetunie had gevolgen voor de arbeiders.

Welk gevolg voor de arbeiders is juist?

1. De arbeiders merkten niet veel van het communisme, omdat het communisme zich vooral bezighield met politiek.
2. De arbeiders moesten door middel van communistische vijfjarenplannen eigen bedrijven beginnen.
3. De arbeiders moesten werken aan de door de communistische partij opgelegde productieplannen.
4. De arbeiders werden massaal van de stad naar het platteland gestuurd om daar verplicht samen te werken in de landbouw.

Hiernaast zie je een spotprent uit 1928.
Stalin zegt: “Voor mij is er geen honger in de Sovjetunie.”

Op welk onderdeel van de politiek van Stalin heeft de tekenaar kritiek?

1. op de indoctrinatie van de Russische bevolking
2. op de persoonsverheerlijking van Stalin
3. op de propaganda in de Sovjetunie
4. op de vervolging van politieke tegenstanders

Hieronder staan enkele beweringen over het communisme in de Sovjetunie.

Welke bewering is juist?

1. Arbeiders werden gestimuleerd om binnen vijf jaar zoveel mogelijk eigen bedrijven te beginnen
2. Arbeiders werkten op basis van een planeconomie die precies voorschreef hoeveel er geproduceerd moest worden.
3. Boeren werden verplicht om elke vijf jaar grond te kopen van de overheid.
4. Boeren werkten op basis van een planeconomie die gebaseerd was op vraag en aanbod.

G.M. Shegal, Leader, Teacher and Friend (Joseph Stalin at the Presidium of the Second Congress of Collective Farm Shock Workers in February 1935) (1936–1937)

Hiernaast zie je een schilderij uit 1937 waarop Stalin in gesprek is met afgevaardigden op een
Volkscongres. Op de achtergrond staat een standbeeld van Lenin.

Welk bijschrift past bij de propagandaboodschap van de bron?

1. Onze leider geeft aan dat Lenin hem moet opvolgen als staatshoofd.
2. Onze leider is een minder belangrijke leider dan Lenin.
3. Onze leider vindt dat we het communisme van Lenin niet meer moeten volgen.
4. Onze leider volgt het voorbeeld van Lenin.

Hiernaast zie je een poster uit de Sovjet-Unie (1932).

Welke kenmerken van stalinisme zijn te herkennen in de bron?

1. censuur en collectivisatie
2. collectivisatie en persoonsverheerlijking
3. persoonsverheerlijking en terreur
4. terreur en censuur

Een Russische boer schrijft een brief aan de communistische partij (1929):
"Ik wil mijn boerderij niet verlaten. Het is dan wel een simpele kleine hut, maar hij is van mij. Ik heb een mager paard, maar het is van mij. Wie hard werkt, heeft iets te eten. Wij boeren zijn niet gewend in loondienst te werken; wij werken voor onszelf."
"In bovenstaande bron protesteert een boer tegen een besluit van de Communistische Partij onder leiding van Stalin. Dat besluit had te maken met een nieuwe landbouwpolitiek in de Sovjet-Unie.
Welk begrip past bij de nieuwe landbouwpolitiek waartegen de boer protesteert?

We leren van de geschiedenis?

Lesdoelen:

Je kunt

- uitleggen wat een totalitaire staat is;

- aangeven waarom de Sovjet Unie een totalitaire staat was;

- m.b.v. collectivisatie en vijfjarenplannen uitleggen hoe de Sovjet-economie georganiseerd werd;

- positieve en negatieve gevolgen van Stalins aanpak in Rusland noemen.