3.3 diffusie en osmose klassikaal/ll

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.3 Diffusie en osmose

Suiker in je thee

Wanneer lost de suiker sneller op:

in hete thee of koude thee?

Eigenlijk is dit diffusie van suikermoleculen

Diffusie

Deeltjes bewegen beide kanten op, maar netto naar de lagere concentratie tot er een evenwicht is.

Diffusiesnelheid

afhankelijk van:

-De hoeveelheid (warmte)energie

-Het concentratieverschil

-Soort medium

Wanneer gaat de diffusie sneller?

1. bij groter concentratieverschil
2. bij lagere temperatuur
3. in water in plaats van lucht

Diffusie
I: Als de concentratie gelijk is, bewegen moleculen niet meer.
II: Het diffusieproces gaat sneller in vloeistoffen dan gassen

1. I en II zijn juist
2. I en II zijn onjuist
3. I is juist
4. II is juist

Selectie aan de poort

Ook een celmembraan heeft poorten die selectief stoffen doorlaten. Veel geladen deeltjes en grotere deeltjes moeten via een poort. Maar... die moet wel opengezet worden.

Selectie aan de poort

Water kan echter zonder 'kaartje' vrij door de poort van een celmembraan.

Celmembraan

De fosfolipidelaag houdt vrijwel alle deeltjes tegen, behalve kleine gasdeeltjes en stoffen die oplossen in vet.

De eiwitpoorten selecteren, maar water kan vrij door waterpoorten.

Welke stoffen gaan door diffusie door een celmembraan?

1. zuurstof
2. glucose
3. zuurstof en water
4. zuurstof, water en glucose

Een proefje met een membraan dat alleen water doorlaat: semipermeabel membraan

De diffusie van water door een semipermeabel of selectief permeabel membraan heet osmose.

In welke richting gaat het water door osmose (zie vorige plaatje)

1. naar lagere concentratie opgeloste stoffen
2. naar hogere concentratie opgeloste stoffen

Osmotische waarde

Hoe meer opgeloste deeltjes hoe groter de aanzuigkracht van water van de oplossing.

Hoe groter de concentratie opgeloste deeltjes, hoe hoger de osmotische waarde.

Je ziet enkele begrippen op de volgende dia.

Hypotoon/ isotoon/ hypertoon

Dierlijke cel : een celmembraan aan de buitenkant

In een hypotone oplossing

<--

In een hypertone oplossing

          -->

In een isotone oplossing

Waarom gaan rode bloedcellen kapot in een hypotone omgeving?

Dierlijke cellen

Streven naar isotone omstandigheden.

Is osmose een actief of een passief proces?

1. actief, want de moleculen bewegen
2. actief, want het kost energie
3. passief, want het kost geen energie

Plantencel

Plantencellen hebben een extra celwand om het celmembraan.

Plantencel

De celwand selecteert niet, dus veel stoffen en water kunnen er doorheen.

De celmembraan is hetzelfde als van de bloedcel en heeft dus waterdiffusie (=osmose).

Ook de vacuoolmembraan heeft dezelfde eigenschappen als het celmembraan.

Een plantencel in een hypotone oplossing en hypertone oplossing

In een hypotone (waterige) omgeving zwelt de plantencel en de vacuole op, maar de celwand kan maar weinig uitrekken: Er ontstaat druk= turgor

Wat gebeurt er met een plantencel in een hypertone (bijv. zoutere) omgeving? zie vorige dia

Plasmolyse: celmembraan laat los van de celwand.

Grensplasmolyse: turgor=nul maar celmembraan laat nog net niet los

Welk onderdeel van diffusie en osmose vind je nog lastig?

Huiswerk 3.3

Kernopdrachten: 38 t/m 40, 45 t/m 47 + 50 + 51 

Tip: Vind je het lastig? Dan is het wel handig om ook de () opdrachten 35 t/m 37 + 42 t/m 44 + 49 te maken.