VTH Wonden

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Wondzorg 

Lesdoelen

Je vertelt wat een wond is

Je legt uit welke verschillende oorzaken van wonden er zijn.

Je benoemt alle fases van wondgenezing en legt deze uit.

Je legt uit wat decubitus is en welke categorieën er zijn.

Je legt uit wat smetten is en hoe je dit kunt voorkomen.

Je legt uit hoe je smetten moet behandelen.

Je legt het WCS classificatiesysteem uit.

Je legt uit en laat zien welke verschillende verbandmaterialen en verzorgingsproducten gebruikt worden bij wondzorg .

Je laat zien hoe je een decubituswond verzorgd.

Je legt uit wat de aandachtspunten zijn bij rode en gele wonden.’

Benoem de functies van de huid!?

Bescherming. De huid is de eerste fysieke barrière tegen vele ziekteverwekkers. Op je huid zijn veel goede bacteriën aanwezig die verhinderen dat ziekteverwekkers zich kunnen binden aan de huid. De huid scheidt ook antimicrobiële peptiden uit. Dit zijn stoffen die de ziekteverwekkers proberen onschadelijk te maken. In de opperhuid en de lederhuid bevinden zich ook immuuncellen om direct de ziekteverwekkers te bestrijden, die het lukt om langs de eerste sublagen van de opperhuid te dringen.

Zintuig tast. In de lederhuid liggen veel tastzenuwen. Je kunt hierdoor verschillende sensaties voelen zoals druk, warmte, kou of pijn.

Thermoregulatie. De huid is heel belangrijk in het omgaan met temperatuursveranderingen. In de lederhuid bevinden zich zweetklieren en wanneer je het warm krijgt moet je deze warmte kwijtraken. Je raakt deze warmte kwijt door te gaan zweten. Het zweet blijft op je huid liggen, wat ook leidt tot verkoeling. Als je het koud krijgt trekken de spieren in je bloedvaten samen, zodat er minder bloed doorheen stroomt en er minder energie verloren gaat. Daarnaast gaan je haartjes in de huid ook overeind staan en krijg je kippenvel, waardoor je meer warmte kunt vasthouden.

Stofwisseling. Zonnestralen op je huid zorgen ervoor dat er een chemische reactie plaatsvindt waardoor vitamine D3 wordt gemaakt. Hierna wordt het vitamine D3 getransporteerd naar de lever om daar in zijn actieve vorm te worden omgezet. Daarnaast wordt ook veel vet opgeslagen in het onderhuids bindweefsel om dit later om te kunnen zetten in energie.

Wat is een wond?

Open wond

 Wanneer het oppervlak van de huid en het slijmvlies niet meer intact is. Hoe dieper de huid, hoe meer de samenhang van lagen weefsels is verbroken. 

Gesloten wond

Zijn niet alle lagen van de huid of het slijmvlies doorbroken. De

buitenste laag van de huid of het slijmvlies is intact, het inwendige weefsel

is beschadigd.

welke soorten wonden?

Mechanische wonden

Chemische wonden

Thermische wonden

Electrische wonden

Stralingswonden

Infectiewonden

Oncologische wonden

Circulatiewonden

Opdracht

Schrijf bij iedere wond wat de oorzaak is

Mechanische wonden

Chemische wonden

Thermische wonden

Electrische wonden

Stralingswonden

Infectiewonden

Oncologische wonden

Circulatiewonden

Thermische wond

Mechanische wond

Decubitus wond

Geinfecteerde wond

Fases wondgenezing

• reactiefase; wond dichten door vasoconstrictie en fibrinedraden
• regeneratiefase; korstvorming om wond te sluiten en vorming nieuw weefsel
• remodelleringsfase; littekenvorming, rijpt uit tot dun soepel weefsel

Extra info

In de reactiefase wordt uitbreiding van de verwonding voorkomen. Het wondbed bereidt zich voor op de genezing. De reactiefase is weer onder te verdelen in de bloedingsfase en de ontstekingsfase.

In het begin brengt het stollingsproces de bloeding tot stilstand. Er treedt vaatvernauwing op, waardoor zich een stolsel met fibrinedraden vormt. De draden vormen een netwerk dat bij niet-gapende wonden de randen verbindt en verkleeft. Bij grotere wonden bedekt het netwerk het wondbed. Bij indroging wordt het een beschermende korst.

Na het stoppen van de bloeding ruimt het lichaam in de ontstekingsfase de dode cellen en micro-organismen op. Witte bloedcellen helpen in dit proces. Bij de ontstekingsfase treden veel eiwitten en vocht uit de bloedvaten. De afvoerende lymfevaten zijn beschadigd en niet meer in staat dit vocht voldoende af te voeren. Hierdoor ontstaat een zwelling. Stoffen die zijn vrijgekomen bij het beschadigen van de cellen prikkelen de pijnzenuwen. Er ontstaan ontstekingsverschijnselen; roodheid, warmte, zwelling en pijn. Als de wond helemaal schoon is, begint de volgende fase.

Extra info

In de regeneratiefase wordt de verloren lederhuid vervangen door nieuw weefsel en wordt de wond gesloten. De aanmaak van nieuwe bloedvaatjes wordt in deze fase gestimuleerd, omdat de zuurstofvoorziening van het weefsel rond de wond van groot belang is bij het herstel. Het nieuw gevormde weefsel heet granulatieweefsel. Het is vochtig, helder rood en korrelig.

Voor de vorming van granulatieweefsel zijn (voedings)stoffen nodig, zoals; eiwitten, mineralen, vitamine A en C, zuurstof, groeifactoren, enzymen en hormonen. Als één van deze stoffen onvoldoende aanwezig is of ontbreekt, dan vertraagt of stagneert de wondgenezing.

Zodra het granulatieweefsel het niveau van de kiemlaag bereikt, vermenigvuldigen de cellen van de opperhuid aan de wondrand zich. Ze bedekken het granulatieweefsel, waardoor de wond zich sluit. Het nieuwe weefsel is nog erg kwetsbaar. Er ontstaan snel blaren bij mechanische belasting zoals druk en/of wrijving.

Extra info

Wanneer de bedekkende opperhuid direct na het sluiten van de wond weer de volle dikte bereikt, is nog goed te zien dat het onderliggende weefsel nog rood, dik en stug is. Het granulatieweefsel dat de lederhuid vervangt, moet nog verder uitrijpen tot een dun, soepel en wit bindweefsel. Het wondoppervlak wordt kleiner en het litteken sterker. Dit proces duurt zes maanden tot twee jaar, afhankelijk van de grootte van de wond.

De wondgenezing in 4 fases

Fase 1 hemostase: betekent letterlijk bloedstolling. De hemostase begint onmiddellijk na het ontstaan van de wond. De bloedvaten trekken zich samen en er wordt een fibrineprop gevormd. 

Fase 2 Inflammatie: Wanneer de bloeding eenmaal onder controle is, verplaatsen de ontstekingscellen zich en komen in de wond terecht. Bepaalde cellen die vrijgekomen zijn door de bloeding proberen een infectie tegen te gaan door schimmels en infecties op te eten

Fase 3 regeneratie: In de regeneratiefase wordt de beschadigde huid vervangen door nieuw weefsel. De aanmaak van nieuwe bloedvaatjes wordt gestimuleerd en er wordt nieuw weefsel gevormd. Dit is vochtig, helderrood en korrelig. Cellen aan de wondrand vermenigvuldigen zich en bedekken het weefsel. De wond is gesloten

Welke factoren zijn van invloed op een goede wondgenezing?

Beinvloedende factoren

1. Leeftijd
2. Leefomstandigheden (roken/alcohol/drugs)
3. Voeding / ondervoeding/ gewicht
4. Besmetting door infectie.
5. Stoornissen in de littekenvorming
6. Ziektes
7. Lichaamsbeweging
8. Medicatie

Gradaties brandwonden

Oorzaak: hitte (denk aan water, vet, vuur of de zon) of chemisch. 

• 1e graads; rode pijnlijke huid, maar geen blaren 
• 2e graads; rode zeer pijnlijke huid, plus blaarvorming 
• diepe 2 graads; de gehele huid is vernietigd. Er is geen pijnsensor meer aanwezig.
  
• 3e graads; verbranding inclusief het botweefsel.
  

De verschillen in de huid bij brandwonden

1e graad

2e graad

diepe 2e graad

3e graad

Welk type wond zie je hier?

1. Brandwond
2. Schaafwond
3. Chemische wond
4. Thermische wond

Ulcus cruris

Een ulcus cruris of ‘open been’ is een wond aan het (onder)been, waarbij de genezing langzaam of niet plaatsvindt.

De oorzaak van een ulcus cruris kan veneus of arterieel zijn

Diabetische voet/ circulatiestoorniswond

Dit is decubitus

JA

Nee

Het juiste antwoord is: Schimmelinfectie!

exsudaat

rijpingsfase

reactiefase

Regeneratiefase

Fibrine

Necrose

Debris

Dood weefsel

Wondvocht

Gestold exsudaat

Alle resten die niet in de wond horen

bloedings en ontstekingsfase

dermis wat verloren is gegaan vervangen en wond gesloten

Duurt 6 tot 12 maanden

waarop observeer je een wond?

Wat is dit voor een soort wond?

Soort verbanden?

Bestudeer:

Primaire verbanden:

-Bv: alginaat, hydrocolloïd, hydrofiber,

hydrogel, schuimverband

Functie: Bevorderen en behouden vochtig wondmilieu,

waardoor actieve invloed

Secundaire verbanden:

- Bv: absorberend verband, kompres.

Functie: Geen actieve werking op wondheling

Antibacteriële verbanden:

- Bv: Zilververbanden, honing en jodium

Functie: actieve en antibacteriële werking

https://www.zorgvoorbeter.nl/thema-s/huidletsel/wondbehandeling/wondverbanden

Tot volgende week!

Wondzorg en zwachtelen

wondclassificatie model(WCS)

Om er voor te zorgen dat wonden door alle hulpverleners op een gezamenlijke en gestructureerde manier worden herkend en behandeld.

(Niet inzetbaar bij oncologische- en brandwonden)

Rode wond 

Een rode wond bestaat uit granulatieweefsel en bevindt zich in de regeneratiefase. In deze fase wordt weefsel dat verloren is gegaan, vervangen door nieuw weefsel. Granulatieweefsel is vaatrijk, korrelig en vochtig-glanzend bindweefsel dat zich vormt op de bodem van een wond. Deze bodem is gezond.

Gele wond

Een gele wond bevindt zich in de reactiefase. Het lichaam reageert op de wond door te starten met stolling, vaatvernauwing en afsluiting van de wond. Dit ziet eruit als een gelig beslag op de wond. Vaak wordt ook exsudaat (wondvocht) gevormd, bestaande uit celresten en samengeklonterde eiwitten. 

Zwarte wond

Een zwarte wond dankt zijn kleur aan het afgestorven weefsel (necrose/débris) waar de wond uit bestaat. Dit weefsel is een voedingsbodem voor bacteriën. De kleur kan ook bruin-grijs-gelig zijn. Er zijn twee vormen van necrose: harde necrose (korst) en natte necrose.

 

Hoe beoordelen we een wond?

Wij maken gebruik van de TIME, dit is een beoordelingssysteem. Het is inzetbaar voor alle soorten wonden.

Waar staat de afkorting TIME voor?

1. Time Infection Moisture Edge
2. Tissue Infection Measurable Edge
3. Tissue Infection Moisture Edge
4. Tissue Infection Moisture Egg

Een zwelling rondom de wond

Pijn op de plek van de wond

Roodheid op de plaats van de wond

Een kloppend gevoel op de plek van de wond

Rode kring rondom de wond

Pusvorming

Wondgeur: de wond stinkt

Gezondheidsklachten als koorts of een rillerig gevoel

Benoem infectie kenmerken

Algemene symptomen van een infectie zijn; 

roodheid, 

zwelling, 

warmte

pijn.

Wat weet je nog?

TISSUE'/HET WEEFSEL (IS ER VITAAL- OF DOOD WEEFSEL?)

INFECTIE (IS ER INFECTIE OF ONTSTEKING?)

DE WONDRAND (IS ER EEN NIET-SLUITENDE, OF ONDERMIJNENDE WONDRAND?

MOISTURE'/DE VOCHT(ON)BALANS ( IS DE WOND TE VOCHTIG OF TE DROOG?)

T

I

M

E

0

https://www.wcs.nl/wp-content/uploads/Wondregistratie-met-TIME-1.pdf 

http://www.wcs.nl/wp-content/uploads/Classificatiemodel_2018_A4_gevouwen.pdf

Wondzorgapps

https://www.zorgvoorbeter.nl/huidletsel/apps-wondzorg

Download de apps.

Zwachtelen

• Wat is het doel van zwachtelen?

• Verschillende soorten zwachtels
• Belangrijk om te weten

Wat is het doel van zwachtelen?

Soorten

• Korte-rekzwachtels: werken het beste als iemand veel beweegt.
• Lange-rekzwachtels: oefenen ook druk uit als de spieren zich ontspannen.
• Inelastische zwachtels: passen goed om de vorm van arm of been en zakken daarom niet snel af.
• Zelfklevende zwachtels: zwachtels waarbij één uiteinde op de zwachtel zelf plakt (en niet op de huid). Hierdoor zakt het verband minder snel af, maar ontstaan wel gemakkelijker afknellingen. Er bestaan ook zwachtels met klittenband die iemand zelf aanlegt of door een mantelzorger worden aangebracht. 
• Meerlaagszwachtels: blijven langer zitten.  

Wat is het doel van polsteren?

1. Druk gelijkmatig verdelen
2. Zodat de zwachtel beter blijf zitten
3. Voor de warmte
4. Om de juf het zegt

Belangrijk om te weten

• Verkeerd zwachtelen (te strak, te los) of polsteren vertraagt het genezingsproces.
• Lange-rekzwachtels knellen snel af en moeten daarom ’s nachts uit. In de praktijk worden deze nauwelijks meer gebruikt en als dat wel gebeurd is de kans op complicaties vaak groot (tip bezoeker).
• Voorkom drukplekken door zwachtels glad en zonder kreukels aan te brengen.
• Pijn en blauwe tenen of vingers na het zwachtelen kunnen duiden op te strak zwachtelen. 

Uitvoeringsverzoek bij ACT zwachtelen?

Met je groep

Jullie gaan aan de hand van de foto's die je gekregen hebt:

• beknopt stappenplan maken hoe je te werk gaat (denk ook aan hygiene)
• bepaald met het TIME model de conditie van de wond
• bepaald welke wondmaterialen je gaat gebruiken

Je gebruikt hiervoor de WCS en de wondapps

Vragen en/of opmerkingen?

Wat heb je geleerd vandaag?

WONDEN, WAT LEUK

😒🙁😐🙂😃