Cette leçon contient 45 diapositives, avec quiz interactifs, diapositives de texte et 3 vidéos.
La durée de la leçon est: 60 min
Éléments de cette leçon
Thema 5 Ecologie
Basisstof 3
Populaties
Slide 1 - Diapositive
Leerdoelen B3
Je kunt binnen een ecosysteem vormen van concurrentie en van cooperatie onderscheiden
Je kunt de dynamiek en het evenwicht in een ecosysteem beschrijven
Slide 2 - Diapositive
Slide 3 - Vidéo
Definitie populatie
Een verzameling individuen van één soort in een bepaald gebied die met elkaar kunnen voortplanten.
Relaties tussen soortgenoten gaan altijd om voedsel en/of voortplanting. Hierbij kan samengewerkt worden (coöperatie) of zijn de individuen concurrenten.
Een territorium is zorgen voor een gebied met voedsel en plek om voort te planten.
Slide 4 - Diapositive
Relaties
Slide 5 - Diapositive
Concurrentie
Competitie, strijd
Bij sterke concurrentie grote selectiedruk. De best aangepaste aan het milieu hebben dus grootste overlevingskans.
Gevolg: kleinere genetische variatie
Voorbeeld: cheetah's in Afrika
Slide 6 - Diapositive
Coöperatie
voor voortplanting, denk aan balts, zó worden soortgenoten herkend.
voor voedsel zoeken, bijvoorbeeld bij leeuwen, waar in groepen gejaagd wordt.
voor verdediging tegen predatoren, bijvoorbeeld bij een school vissen
Slide 7 - Diapositive
Symbiose
Langdurig samenleven heet symbiose.
3 soorten symbiose:
Mutualisme --> beide soorten voordeel
Commensalisme --> éne soort voordeel, de ander geen voordeel + nadeel
Parasitisme --> éne soort voordeel, de ander nadeel
Slide 8 - Diapositive
https:
Slide 9 - Lien
https:
Slide 10 - Lien
Maak opdracht 12 t/m 14
Slide 11 - Diapositive
Slide 12 - Vidéo
Populatiedichtheid
De individuen kunnen op verschillende manieren verspreid zijn over een gebied.
Het verspreidingspatroon van een soort kan gegroepeerd, regelmatig verspreid of willekeurig verspreid zijn. Elke vorm heeft zijn eigen voor- en nadelen.
Slide 13 - Diapositive
Dynamiek van een populatie
Slide 14 - Diapositive
Veranderingen in populatiedichtheid
Vaak ontstaat er een biologisch evenwicht als de populatiedichtheid om een bepaalde waarde blijft schommelen. Dit is een vorm van zelfregulatie binnen een ecosysteem.
Slide 15 - Diapositive
Dichtheidsafhankelijke factoren
voedselrelaties (zoals predator-prooi)
parasitisme
ziekte
concurrentie
Voorbeeld: - Meer prooi betekent meer nakomelingen bij de predator, dus meer prooi opgegeten;
- meer kans op parasieten die verspreid worden onder de organismen;
- meer concurrentie om voedsel.
Gevolg: het aantal neemt af.
Slide 16 - Diapositive
Dichtheidsonafhankelijk factoren
Vaak door klimaat veroorzaakt, bijvoorbeeld:
- een droge hete zomer
- juist gematigd weer met regelmatig neerslag
- hevige sneeuwval of lange vorstperiode
- bosbrand
Gevolg: sterke terugval in populatiedichtheid
Slide 17 - Diapositive
Populatiegrootte
Vier factoren beïnvloeden de populatiegrootte:
geboortecijfer: het aantal geboortes per 1000 individuen in een jaar
sterftecijfer: het aantal overleden individuen per 1000 individuen in een jaar
immigratie: toename door komst van organismen
emigratie: afname door vertrek van organismen
Slide 18 - Diapositive
Dynamiek van een populatie
Inheems --> komt van nature in een gebied voor
Uitheems --> komt van nature niet in een gebied voor
Exoten --> door menselijk handelen in een gebied gekomen waar ze van oorsprong niet thuishoren.
Slide 19 - Diapositive
Bepalen populatiegrootte
De grootte van een populatie wordt weergegeven als populatiedichtheid (= het gemiddelde aantal individuen per oppervlakte-eenheid of volume-eenheid)
Manieren om de populatiegrootte te bepalen:
kwadrantmethode
merken en terugvangen
Slide 20 - Diapositive
Kwadrantmethode
Slide 21 - Diapositive
biologiepagina.nl
Slide 22 - Lien
Merken en terugvang-methode lastig?
Neem dan de volgende video nog even door...
Slide 23 - Diapositive
Slide 24 - Vidéo
Exoten
Als individuen van andere soorten door mensen meegenomen worden en ingevoerd worden, worden dat exoten genoemd. Door ontbreken van vijanden kunnen die de populatiedichtheid van oorspronkelijke soorten beïnvloeden.
Slide 25 - Diapositive
Groeicurves
Slide 26 - Diapositive
Draagkracht
Slide 27 - Diapositive
Draagkracht
Slide 28 - Diapositive
Maak opdracht 15 t/m 17
Klaar?
Neem de context 'Een ongewenste gast' door en maakt opdracht 18 en Olympiade opdracht 9
Slide 29 - Diapositive
Check je leerdoelen!
Oefen de begrippen met de flitskaarten
Controleer je leerdoelen met Test Jezelf
Slide 30 - Diapositive
Nog enkele controle-vragen
Slide 31 - Diapositive
het langdurig samenleven van organismen van verschillende soorten
bij een plaag
invloeden uit de levenloze natuur
De maximale populatiegrootte in een ecosysteem
Die invloed die het meest afwijkt van de ideale omstandigheid
Samenlevingsvorm waarbij allebei de soorten voordeel hebben
Het vermogen om schommelingen in abiotische factoren te verdragen
Draagkracht
Tolerantie
Beperkende factor
J-curve
Symbiose
Mutualisme
Abiotische factor
Slide 32 - Question de remorquage
Wanneer spreken we van een biologisch evenwicht?
A
Als de populatiegrootte altijd hetzelfde is
B
Als de populatiegrootte een populatiegrootte is
C
Als de populatiegrootte rond een gelijke waarde schommelt
D
Als de dieren in een populatie even zwaar zijn
Slide 33 - Quiz
Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme
Slide 34 - Quiz
Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme
Slide 35 - Quiz
Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme
Slide 36 - Quiz
Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme
Slide 37 - Quiz
Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme
Slide 38 - Quiz
Hoe groot is de draagkracht voor schapen?
A
1500 schapen
B
15 000 schapen
C
150 000 schapen
D
1 500 000 schapen
Slide 39 - Quiz
waardoor leidt overschrijding van draagkracht meestal tot een lagere draagkracht?
A
de dieren zijn dood
B
voedselbronnen zijn uitgeput
C
het systeem schiet door
Slide 40 - Quiz
welke competitie vindt alleen plaats tussen soortgenoten? Meerdere antwoorden mogelijk.
A
territorium
B
voortplantingspartner
C
voedsel
D
symbiose
Slide 41 - Quiz
Welk van de volgende factoren is dichtheidsonafhankelijk?
A
Predatie
B
Voedselconcurrentie
C
Ziekte
D
Overstroming
Slide 42 - Quiz
Als een soort 100 nakomelingen krijgt per individu, zal er dan meer, minder of evenveel sterfte zijn dan bij een soort die er 5 krijgt per individu?
A
Meer
B
Minder
C
Evenveel
Slide 43 - Quiz
Een ecoloog wil het aantal konijnen in een bepaald afgeschermd natuurgebied gaan bepalen. Hiervoor gebruikt hij de methode van vangen, merken en terugvangen. Bij de eerste vangst vangt de ecoloog in totaal 44 konijnen, die vervolgens een ring om de poten krijgen. Deze konijnen worden weer losgelaten. Een week later vangt hij opnieuw konijnen. Dit keer 34 stuks, waarvan er 4 een ring om de poten hebben.
Bereken de grootte van de konijnenpopulatie.
Slide 44 - Question ouverte
Op www.biologiepagina.nl nog meer oefenopgaven wanneer dat nodig is...