Les 1: Persoonsvorm en onderwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Werkwoordspelling

Lezen

Werkwoordspelling

Toets werkwoordspelling

persoonsvorm *

onderwerp*  

samengestelde zinnen*

infinitief *

voltooid/onvoltooide deelwoorden *

voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord *

tegenwoordige/verleden tijd zwakke/sterke werkwoorden *

Engelse werkwoorden *

Voegwoorden*

Gebiedende wijs *

Voegwoorden*

Deze les

Werkwoordspelling herhaling:

• Onderwerp
  
• Persoonsvorm
  

Onderwerp in de zin

• Het onderwerp van de zin is de persoon of de zaak die actie onderneemt of een handeling verricht.
• Het onderwerp en de persoonsvorm zijn met elkaar verbonden: ze horen bij elkaar.

Onderwerp vinden

• Manieren om het onderwerp te vinden:
  

• Als je wie of wat voor de persoonsvorm zet, is het antwoord op de vraag het onderwerp.  Bijvoorbeeld: De kinderen bakken koekjes. Wie/wat doet er iets?

• Als je de persoonsvorm van enkelvoud naar meervoud verandert, verandert het onderwerp ook. De boom groeit hard in de lente. De bomen groeien hard in de lente.

Persoonsvorm?

• De persoonsvorm is altijd een werkwoord en hangt samen met het onderwerp.

• Er zijn drie manieren om de persoonsvorm te vinden. Weet jij nog welke?
  
• Tijdproef - getalproef - vraagzin

Tijdproef

• Zet de zin in een andere tijd (maak van een zin in de tegenwoordige tijd de verleden tijd en andersom). Het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm.

• Joost wil graag een ijsje.                       Tegenwoordige tijd.
• Joost wilde graag een ijsje.                 Verleden tijd.

• Wil - Wilde = Wil is dus de persoonsvorm.
  

Getalproef

• De getalproef: verander het getal (enkelvoud/meervoud) van het onderwerp. Het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm.
  

•  Ik kijk vanavond naar de beste film die ooit gemaakt is.
  
•  Wij kijken vanavond naar de beste film die ooit gemaakt is.
  

• --> Kijk is dus de persoonsvorm
  

[rennen] je vader daar nou net weg voor een bruine beer? (PVTT)

Jij [houden] Maria al weken aan het lijntje. (PVTT)

Wij verhui....... (vt) vroeger met regelmaat.

De docent (starten) de les en (controleren) het huiswerk.

Sterk of zwak

• Sterke werkwoorden zijn sterk genoeg om te veranderen van klank
  

lopen - liep

wijzen - wees

helpen - hielp

•  Zwakke werkwoorden veranderen niet van klank en krijgen in de verleden tijd achter de ik-vorm de uitgang -te(n) of -de(n).
• werken – werkten 
• spelen – speelde

Stappenplan

Stap 1

Je hebt geconstateerd dat je een werkwoord moet spellen en dat het de persoonsvorm is.

Stappenplan

Stap 1

Je hebt geconstateerd dat je een werkwoord moet spellen en dat het de persoonsvorm is.

Stap 2

De persoonsvorm moet in de tegenwoordige tijd worden geschreven.

Stappenplan

Stap 3

Beoordeel nu hoe je moet vervoegen. Bepaal het onderwerp.

a) Is het de ik-vorm of staat je/jij als onderwerp achter de persoonsvorm?

Stappenplan

Stap 3

Beoordeel nu hoe je moet vervoegen. Bepaal het onderwerp.

a) Is het de ik-vorm of staat je/jij als onderwerp achter de persoonsvorm?

1. Hoewel het tropisch weer is, [lopen] ik toch mijn dagelijkse 10 kilometer. (loop ik)
2. Ook tijdens de hitte [willen] je toch in vorm blijven? (wil je)
3. [aarzelen] je zusje wel of ze mee gaat lopen? (aarzelt je zusje)

Stappenplan

Stap 3

Beoordeel nu hoe je moet vervoegen. Bepaal het onderwerp.

a) Is het de ik-vorm of staat je/jij als onderwerp achter de persoonsvorm?

b) Is het de meervoudsvorm?

1. Als die situatie zich nog eens voordoet, [besluiten] we wat we gaan doen. (besluiten we)
2. Verschillende voetbalclubs [willen] dat toptalent van Cambuur inlijven. (willen)
3. Er [kunnen] een aantal buien vallen. (kunnen een aantal buien)
4. Het aantal overtredingen [vallen] mee. (valt)

Stappenplan

Stap 3

Beoordeel nu hoe je moet vervoegen. Bepaal het onderwerp.

a) Is het de ik-vorm of staat je/jij als onderwerp achter de persoonsvorm?

b) Is het de meervoudsvorm?

c) Is het iets anders?

[interesseren] je vader zich ook in de economie van Madagascar? (interesseert)

Samen met het team van adviseurs [brainwashen] Trump de kiezers met gelogen verhalen en cijfers. (brainwasht)

Opdracht

• Open werkwoordspelling > les 1.
  

• Lees het stappenplan op slide 24 t/m 30 en maak daarna de vragen t/m slide 54.
  
• Klaar? Lees dan verder in je boek.

[vormen] u nu een goed voorbeeld voor de rest? (PVTT)

Het is logisch dat Els dat boek [lenen] van Jurre. (PVTT)

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Zin: Hou... jij je meestal aan die regels?

1. dt
2. d
3. t

Het gebeur... regelmatig dat men fouten maakt in werkwoordspelling.

1. gebeurd
2. gebeurt
3. gebeurdt

Persoonsvorm t.t.
(Worden) jij ook weleens moe van al die regen?

Persoonsvorm t.t.
(Branden) jouw vinger als je hem tegen die hete plaat aan (houden)?

persoonsvorm t.t.
Hij (verbranden) de houtblokken.

1. verbrand
2. verbrandt

persoonsvorm t.t.
Het weer (veranderen) elke dag.

1. veranderd
2. verandert

Persoonsvorm t.t.:
(Vinden) ... jij het leuk om deze quiz te doen?

1. vindt
2. vind
3. vond
4. vondt

persoonsvorm t.t.
Deze week (worden) het lekker weer.

1. wordt
2. word

Vul de persoonsvorm verleden tijd in: Wanneer (zenden) je me het boek terug?

Vul de persoonsvorm verleden tijd in: De hond van de buren (blaffen) erg hard

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Zin: Hou... jij je meestal aan die regels?

1. dt
2. d
3. t

Het gebeur... regelmatig dat men fouten maakt in werkwoordspelling.

1. gebeurd
2. gebeurt
3. gebeurdt

Persoonsvorm t.t.
(Worden) jij ook weleens moe van al die regen?

Persoonsvorm t.t.
(Branden) jouw vinger als je hem tegen die hete plaat aan (houden)?

persoonsvorm t.t.
Hij (verbranden) de houtblokken.

1. verbrand
2. verbrandt

persoonsvorm t.t.
Het weer (veranderen) elke dag.

1. veranderd
2. verandert

Persoonsvorm t.t.:
(Vinden) ... jij het leuk om deze quiz te doen?

1. vindt
2. vind
3. vond
4. vondt

persoonsvorm t.t.
Deze week (worden) het lekker weer.

1. wordt
2. word

Sterk of zwak?

BIJTEN

1. sterk
2. zwak

Sterk of zwak?
verhuizen

1. sterk
2. zwak

kleven (vt)
Nog altijd […] de kauwgom aan mijn schoen.

Is het voor jou helemaal duidelijk? Of wil je graag extra uitleg.