poëzie les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Noteer drie kenmerken van
poëzie.

VanDAAG

GAAN we

VERStechNIEken beSPREken

Poëzie

Doel: ik ken een aantal verstechnieken en kan deze herkennen in een gedicht.

Opzet

• Doornemen van de theorie aan de hand van voorbeelden/ zelf de opdrachten doorwerken

Verstechnieken

Enjambement:  

Als je bij het rijmwoord aan het eind van een versregel geen pauze moet nemen, maar door  moet lezen in de volgende versregel, het afbreken op een onnatuurlijke plaats, noem je  

een enjambement. 

Doelen:

• meer aandacht voor de woorden waarbij het optreedt te vragen

• effecten met het ritme te bewerkstelligen

• om de spanning op te voeren

Verstechnieken

Dat jij misprijzend hoger zat en alles van mij wist,

vond ik te veel vernedering;

veel erger dan alleen wat machteloze botjes in een kist

te zijn en toch herinnering

Doelen:

• meer aandacht voor de woorden waarbij het optreedt te vragen

• effecten met het ritme te bewerkstelligen

• om de spanning op te voeren

't Is de verwezenlijking van

het lieflijk droombeeld, dat

zijn ziel zich had geschapen, die

daar in dien wagen zat

(Naar een gedicht van Piet Paaltjens)

soms zeer functioneel

       Ze had een vaart genomen en was af-

                 gesprongen van de rotsen...

 (uit een gedicht van Herman Gorter)

Verstechnieken

• Metrum en ritme

• Beklemtoonde lettergrepen –

• Onbeklemtoonde lettergrepen ^

Soorten:

jambe: ^ – geluk

trocheus: – ^ baardje

dactylus: – ^ ^ roomsoesje

Verstechnieken

Jambe:

^ - ^ - ^ - ^ - ^ - ^ - ^

De LIEF/de TOT/zijn LAND/is IE/der AAN/ge/BO/ren

Trochee:

      - ^  - ^  - ^  - ^ 

    CONstanTIJNtje, 't ZAligh KIJNtje,

(Uit ‘Kinderlijck’ van Joost van den Vondel)

Opdracht

• Maak opdracht 5 en 6 in tweetallen 
• Overleg zachtjes
• We bespreken ze daarna samen

LIEFde  T

verLIEFD J

LENte T

geLUID J

VROlijk T

PIMperNEL T

Ezelsbrug D

ronDEEL J

TRAnendal D

MISdrijf T

colLEge J

GOEDdeels T

VERSvoet T

ICHthus T

KERmis T

Jambisch

De SCHUIten ZWIEren AF en AAN.

zij KOmen OP den WIND te STAAN

en GAAN geDULdig OverSTAG

en GIEren DOOR den LANgen DAG 

(Door: Jan Prins)

Dactylus

GRAUW is uw HEmel en STORmig uw STRAND,

NAAKT zijn uw DUInen en EFfen uw VELden,

U schiep naTUUR met een STIEFmoeders HAND,

TOCH heb ik INnig u LIEF, o mijn LAND

 

(Door: E.J. Potgieter)

Trocheus

WITte WIJven DANsen OM en OM,

HOOR het RITme VAN het WILde ZWIEren

EN ’t gePREvel VAN hun FORmuLIEren,

ROND de HEKsen KOM.

(Door: J. Reddingius)

Verstechnieken

• Voorrijm

Jarenlang zocht hij naar geluk

Bang als hij was om eenzaam te sterven

• Eindrijm

Hij heeft een nieuwe ledikant

Waaraan hij snel zijn hart heeft verpand

• Binnenrijm

De bomen die tot de hemel lijken te komen

Verstechnieken

Rijmklanken: klinkers of medeklinkers of allebei.

• Volrijm: hele woorden rijmen haten – laten

• Halfrijm/assonantie: alleen klinkers rijmen lief – diep, broek – douche

• Beginrijm/alliteratie: alleen beginmedeklinkers Rep en roer, huis en haard, Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindenlaan 

Verstechnieken

Rijmschema’s: vaste patronen van rijm binnen een gedicht.

• Slagrijm: a – a – a – a

• Gepaard rijm: a – a – b – b

• Gekruist rijm: a – b – a – b

• Omarmend rijm: a – b – b – a

Opdracht

• Maak opdracht 7, 8 en 9 in een groepje.
• Straks een paar voorbeelden voorlezen/invullen. 

alliteratie